Mendel Gdański - Mendel Gdański – Maria Konopnicka – Geneza utworu i gatunek

„Mendel Gdański”- geneza utworu i gatunek
Utwór ten został napisany przez Marię Konopnicką w 1890 roku. Po raz pierwszy ukazał się on w „Przeglądzie Literackim”, później został wydany w 1893 roku wraz z innymi utworami w zbiorze pod tytułem „Na drodze”. Sam „Mendel Gdański” był bezpośrednią reakcją na apel Elizy Orzeszkowej, która pisała o przeciwstawieniu się fali antysemityzmu w zaborze rosyjskim. Konopnicka nie była obojętna wobec sprawy ludzkiej i sama dostrzegała to zagrożenie, dlatego właśnie powstał „Mendel Gdański”. Był on głosem protestu Konopnickiej przeciwko panoszącej się nienawiści i niesprawiedliwemu traktowaniu kwestii żydowskiej w zaborze rosyjskim. Ciekawą rzeczą jest również geneza samego tytułu, o której należy wspomnieć. Otóż pochodzi on od imienia i nazwiska głównego bohatera utworu, który tak sam o sobie mówił: ,,Że ja się Mendel nazywam, to przez to, co nas było dzieci czternaście, a ja się piętnasty urodził, tu, na Stare Miasto, w te wąskie uliczke, zara za te żółte kamienice, gdzie apteka. Pan dobrodziej wie? Nu, jak ja się tam urodził, to nas było dzieci piętnaście, cały mendel. Przez to ja się Mendel nazywam.” Mendel oznacza nieużywaną już dziś jednostkę miary, która oznaczała jedną czwartą kopy (60), czyli 15. Tak samo jest z nazwiskiem, bohater tłumaczy, że urodził się w Gdańsku, stamtąd pochodzi, no to i tak się właśnie nazywa.
Gatunek: Jest to nowela, zawierająca wszystkie typowe dla tego gatunku cechy: krótka, zwięzła, akcja toczy się wokół jednego bohatera, poruszany jest tylko jeden motyw, brak większych opisów, czy charakterystyk, a przede wszystkim zawiera dobitne i wyraźne zakończenie, które jest puentą całego utworu. „Mendel Gdański” realizuje również wszystkie cechy i założenia noweli pozytywistycznej.