Sąd Ozyrysa

1. Śmierć Psunabudesa, ministra faraona Egiptu.
2. Zaciekła kłótnia dwóch duchów – Głupoty i Niegodziwości – o duszę zmarłego Psunabudesa.
3. Rozpoczęcie sądu Ozyrysa.
4. Chęć rozsądzenia sporu przez bóstwo.
5. Wezwanie przed oblicze wszechmocnego boga egipskiego spierających się duchów.
6. Wypowiedź Głupoty pragnącej pozyskać duszę polityka dla swojego królestwa.
7. Zaprezentowanie przez Głupotę jej roli w życiu Psunabudesa.
8. Wskazanie głupich postępków ministra faraona.
9. Wypowiedź Niegodziwości oczekującej przybycia polityka do rządzonej przez nią krainy.
10. Chęć zaprezentowania przez Niegodziwość szubrawstw i podłych postępków Psunabudesa.
11. Przytrzymywanie Psunabudesa za ręce przez obydwa duchy w oczekiwaniu na wyrok Ozyrysa.
12. Przywołanie Mądrości przez sędziego.
13. Obawy Głupoty co do bezstronności jej nieprzyjaciółki, Mądrości.
14. Rozwianie wątpliwości przez Ozyrysa oceniającego Mądrość również jako nieprzyjaciółkę Niegodziwości.
15. Przybycie Mądrości na obrady sądu.
16. Krótka wymiana zdań

W Egipcie zmarł Psunabudes, minister faraona Tutmesa (numer przy imieniu władcy był nieczytelny, a dynastia, z której pochodził nieokreślona). Dwie nieśmiertelne Idee tak się kłóciły, tak krzyczały, tyle hałasu narobiły, że Ozyrys, bóg wszechmocny i nieśmiertelny, nie mógł pozostać na to obojętnym. Wezwał je do siebie. A że był bardzo dociekliwy, zaczął je o wszystko wypytywać. Chciał wiedzieć, kim są, o co się spierają (a właściwie, o co się wydzierają jak przekupki z targu, choć w zaświatach powinna panować tak ceniona cisza, do tej pory oczywista) i kim jest, dostrzeżony przez jego doskonały wzrok, śmiertelnik, który stał między nimi. Pierwsza postać powiedziała, że jest nieśmiertelną Głupotą. Mówiła wręcz z czułością o Psunabudesie, którego nazywała Ekscenlencją. Siebie określiła mianem matki. Była jego opiekunką, inspiracją i natchnieniem. Każde jego słowo i każdy jego czyn był – dosłownie i w przenośni – podyktowany przez nią. On zaś trzymał się jej szaty jak potrzebujące pomocy dziecko. Głupota nie miała wątpliwości, że Psunabudes był głupi jak stołowe nogi i w związku z powyższym powinien na wieczność trafi do przygotowanego przez nią miejsca przeznaczonego dla wszystkich durniów i idiotów. Ozyrys wziął do rąk wagę szalkową, by układać na niej uczynki, myśli i słowa Psunabudesa. Miało mu to pomóc w podjęciu trudnej decyzji. Zwłaszcza że po Głupocie odezwała się nieśmiertelna Niegodziwość. Zgadzała się ze swoją przedmówczynią. Określiła Psunabudesa mianem osła. Ale absolutnie nie mogła się zgodzić, że był większym idiotą niż szubrawcem i łotrem. Chciała o wszystkim opowiedzieć. Uważała, że ma silne argumenty i dowody na niegodziwość zmarłego, a Głupota nie umiałaby ich obalić. W tej kwestii nie zgodził się za to Ozyrys. Według niego Głupota nie umie budować, ale pięknie wszystko obala. Zapytał Niegodziwość o jej oczekiwania. Ta chciała zabrać dusze Psunabudesa na wieczne czasy do swojej krainy przygotowanej właśnie dla niegodziwców. Zarówno Niegodziwość, jak i Głupota – chcąc zapobiec odebraniu im duszyczki – przytrzymywały ręce Psunabudesa. Ozyrys zamyślił się. Stwierdził, że zapewne obydwa duchy mają rację i że obydwu duchom oddałby duszę zmarłego po wysłuchaniu ich – jakże mocnych dowodów. Problem widział w tym, że argumenty Głupoty byłyby głupie, a Niegodziwości niegodziwe. Sprawiedliwy bóg zdecydował więc, że o żywocie Jego Ekscelencji (z tak wielkim szacunkiem wyraził się o podsądnym) opowie w mądrych słowach Mądrość. Głupota przestraszyła się i zasmuciła, bo Mądrość nie była jej przyjaciółką. Ozyrys uspokoił ją nieco, mówiąc, że Mądrość nie jest również przyjaciółką Niegodziwości. Przywołana przez niego Mądrość spojrzała na Psunabudesa. A że prawdziwa Mądrość nigdy niczemu się nie dziwi, uśmiechnęła si�

„Sąd Ozyrysa”. Krótka lektura – cieszyć się czy smucić?„Sąd Ozyrysa. Przełożył z egipskiego papirusu Henryk Sienkiewicz” – taki tytuł musi przyciągnąć uwagę. Czyżby pozytywistyczny pisarz, laureat Nagrody Nobla, znał staroegipske pismo obrazkowe? Dotarł do ciekawego dokumentu? Czy to utwór o wierzeniach Egipcjan? O jednym z ich bogów? Żeby na te pytania znaleźć odpowiedzi, sięgnąłem po książeczkę. Okazała się naprawdę niewielka objętościowo. To może ucieszyć wielu niechętnych lekturom uczniów. Czy ucieszyła mnie? Jeszcze wrócę do tej kwestii.Opowiedzieć o kilkustronicowym utworze i nie zdradzić wszystkiego jest niełatwym zadaniem. Może więc przyjrzę się bohaterom książki. Sugerujac się tytułem, trzeba przedstawić Ozyrysa. Znawcy wierzeń egipskich, ale i uczestniczący w lekcjach historii uczniowie, a nawet zabiegani i zajęci dorośli, którzy informacje wpuszczają jednym uchem, a wypuszczają drugim, gdy nie interesuje ich szczególnie temat, wiedzą, kim był Ozyrys. Był on w mitologii egipskiej bogiem śmierci i odrodzonego życia. Był również władcą ziemi, podziemi i krainy umarłych. I – oczywiście – Wielkim Sędzią zmarłych. Z czasem stał się bogiem uniwersalnym – najważniejszym i najbardziej poważanym przez wyznawców. Wierzono, że ziemia leży na ciele Ozyrysa i że wypływa z niego Nil. Przedstawiano go jako człowieka, w koronie i z insygniami władzy królewskiej w dłoniach. Często był w bandażach, jak mumia, i miał twarz pomalowaną na zielono. Faraonowie uważani byli za inkarnacje Ozyrysa. Jak to krótko skomentować? Ozyrys był bóstwem, bez którego trudno sobie wyobrazić wierzenia Egipcjan. Jego rola w wydarzeniach z lektury jest nieoceniona. Ozyrys będzie sądził Psunabudesa. A że jest – wedle słów narratora (który chyba lubuje się w wymyślaniu dla niego epitetów) – Wszechmocny, Sprawiedliwy, Jastrzębiooki (czyżby przenikał wzrokiem to, co ukryte? dostrzegał to, czego nie widzą inni?), sądzi rozważnie i z namysłem.Głupota, Niegodziwość, Mądrość. Tak, to również bohaterki historii. Nietrudno się domyślić, że są upersonifikowanymi pojęciami. Czemu służy taki zabieg personifikacji? Trochę ma rozbawić czytelnika (warto skupić się w czasie lektury na wypowiedziach pań, na przebijającej się do naszych uszu ironii, ale i na pewnych absurdach, a może po prostu inteligentnym zestawieniu postaci oraz dosłownych i metaforycznych sensach ich słów). Trochę ma s

AutorHenryk Sienkiewicz herbu Oszyk urodził się 5 maja 1846 roku, a zmarł 15 listopada 1916 roku. Jego najbardziej znany pseudonim to Litwos. Był nowelistą („Sachem”, „Janko Muzykant”, „Szkice węglem”, „Latarnik”), powieściopisarzem („Quo vadis”, „Krzyżacy”, „Ogniem i mieczem”, „Potop”, „Pan Wołodyjowski”, „W pustyni i w puszczy”) i publicystą. W roku 1905 został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za całokształt twórczości.Gatunek„Sąd Ozyrysa” to humoreska satyryczna. Formą przypomina alegoryczną bajkę opartą na dialogu. Odwołuje się do schematów, typów społecznych, sięga po określone stylizacje. Wszystko po to, by w żartobliwy sposób poddać krytyce ludzkie wady i przywary. Bawi i uczy.Utwór można też określić jako nowelę.Geneza utworuUtwór powstał w drugiej połowie XIX wieku i jest prześmiewczym komentarzem do znanej autorowi rzeczywistości. Tylko pozornie bowiem odnosi się do sytuacji Egiptu. Tak naprawdę przedstawia sytuację Polski pod zaborami, działania władz carskiej Rosji wobec Polaków, głupotę i okrucieństwo władzy.Bohaterowie1. Ozyrys – egipski bóg; sędzia umarłych; rozsądny i wyważony; musi wydać wyrok w sprawie Psunabudesa, którego ma uznać za głupiego lub za niegodziwego; radzi się Mądrości;
2. Mądrość – pomaga Ozyrysowi, doradza mu; opowiada o Psunabudesie i jego postępkach; przytacza różne sytuacje z jego życia, dając w ten sposób Ozyrysowi do ręki argumenty przemawiające za głupotą i niegodziwością polityka;
3. Głupota – postać, która chce zabrać duszę Psunabudesa; uważa, że postępował on głupio; nazywa siebie jego matką;
4. Niegodziwość – postać, która chce zabrać duszę Psunabudesa; uważa, że przez całe życie był niegodziwy;
5. Psunabudes – urzędnik, gubernator prowincji Path, minister faraona; postępuje głupio i niegodziwie – podejmuje złe decyzje, szkodzi krajowi, bierze łapówki (jak wielu innych), utrudnia życie ludziom.Czas i miejsce wydarzeńRzecz dzieje się w starożytności, ale trudno określić dokładny czas akcji. Wydarzenia rozgrywają się po śmierci Psunabudesa, gdy jego dusza jest sądzona.Wydarzenia dzieją się w w zaświatach, gdzie dusze zmarł

Autor
Henryk Sienkiewicz herbu Oszyk urodził się 5 maja 1846 roku, zmarł 15 listopada 1916 roku. Jego najbardziej znany pseudonim to Litwos. Był nowelistą („Sachem”, „Janko Muzykant”, „Szkice węglem”, „Latarnik”), powieściopisarzem („Quo vadis”, „Krzyżacy”, „Ogniem i mieczem”, „Potop”, „Pan Wołodyjowski”, „W pustyni i w puszczy”) i publicystą. W roku 1905 został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za całokształt twórczości.
Gatunek
„Sąd Ozyrysa” jest humoreską satyryczną. To krótki utwór epicki przypominający bajkę dla dorosłych. Opiera się na dialogu. Jest trochę prześmiewczy, ale nie tak ostry jak satyra, pouczający, ale nie w nachalny sposób. Ukazuje ludzkie wady i błędy.
Geneza utworu
Humoreska powstała w XIX wieku, w czasie zaborów. Była krytyką i ośmieszeniem władzy rosyjskiej, która niszczyła polską kulturę, prześladowała katolików, próbowała Polaków rusyfikować. Sienkiewicz, pisząc o Egipcie, odwracał uwagę cenzury.
Bohaterowie
1.Ozyrys – bóg egipski; w zaświatach pełni funkcję sędziego; nazywany jest Sprawiedliwym i Wszechmocnym; sądzi w sprawie Psunabudesa;
2.Mądrość – doradczyni Ozyrysa; przedstawia postępki Psunabudesa; jest obiektywna, rzeczowa; nie kieruje się uprzedzeniami;
3.Głupota i Niegodziwość – upersonifikowane wady Psunabudesa; każda z nich chce pozyskać polityka do swojego królestwa i każda uważa, że słusznie go ocenia;
4.Psunabudes – urzędnik, gubernator, minister; człowiek głupi i niegodziwy w równym stopniu; podejmuje złe decyzje
Czas i miejsce wydarzeń
Czas nie jest dokładnie określony. Wiadomo, że wydarzenia dzieją się w starożytności, ale nie można wskazać stulecia, okresu panowania historycznego władcy czy dynastii (nie chodziło autorowi o prawdę historyczną). Do sądu nad duszą dochodzi po śmierci Psunabudesa.
Miejscem wydarzeń jest Egipt, a

1.Autor:
Henryk Sienkiewicz – żył i tworzył w latach 1846 – 1916; znany i uznany pisarz pozytywistyczny; zdobywca literackiej Nagrody Nobla; autor nowel i powieści historycznych.
2.Tytuł:
Sąd Ozyrysa. Przełożył z egipskiego papirusu Henryk Sienkiewicz.
3.Znaczenie tytułu:
wskazuje na starożytny Egipt oraz podkreśla autentyczność źródła.
4.Gatunek:
humoreska satyryczna w formie narracyjnej bajki dla dorosłych; krótki utwór epicki prześmiewający ludzkie wady i postawy, żartobliwy i uszczypliwy, ale w nieco pobłażliwy sposób, pouczający.
5.Narrator:
trzecioosobowy, wszechwiedzący i wszechobecny; ironiczny i sarkastyczny; z lekceważeniem podchodzi do funkcji i osiągnięć Psunabudesa, z powagą do Mądrości i z nieco przesadzonym uszanowaniem do Ozyrysa.
6.Bohaterowie:
– Ozyrys – bóg egipski; sędzia w zaświatach;
– Mądrość – upersonifikowane pojęcie; postać wspierająca Ozyrysa podczas osądzania Psunabudesa;
– Głupota i Niegodziwość – upersonifikowane pojęcia; duchy, z których każdy domaga się Psunabudesa dla siebie;
– Psunabudes – urzędnik, biurokrata i polityk; człowiek, którego rządy i działania były głupie i niegodziwe.
7.Czas wydarzeń: nieokreślony (bez konkretnych wskazań); starożytność; czas po śmierci Psunabudesa; wieczność w zaświatach;
8.Miejsce wydarzeń: niekonkretne; Egipt;

1) Psunabudes nie jest tytułowym bohaterem utworu Henryka Sienkiewicza „Sąd Ozyrysa”, ale jest bohaterem ważnym. To w jego sprawie będzie decydował sam Ozyrys. To o jego duszę walczyły Głupota i Niegodziwość. To jemu swoją przemowę poświęciła Mądrość. Dowiadujemy się, że dawniej był studentem, potem urzędnikiem, następnie działaczem państwowym, gubernatorem prowincji północnej Path, aż wreszcie ministrem faraona. Był politykiem. I to politykiem bardzo ambitnym. Piął się dość szybko po szczeblach kariery. Nie oglądał się za siebie, bo nie dostrzegł, jak bardzo zmienił swoje poglądy. Za młodu był liberałem. Prawdopodobnie walczył z systemem. Z czasem stał się konserwatywnym biurokratą, który głosił hasło: „Egipt dla Egipcjan”. Zmienił poglądy na tyle, że wyśmiewał i zwalczał te, które sam kiedyś wyznawał. W świecie polityki był ważnym człowiekiem. Mógł zrobić wiele dla swojego kraju, ale on raczej wstrzymywał i blokował reformy, dbał o swoje interesy i stanowiska, przyjmował łapówki, węszył wszędzie spisek. Ciągle kogoś podejrzewał o spiskowanie, bunty, wysyłał raporty przeciwko tym, którzy byli dla niego zagrożeniem, ostrzegał przed niebezpieczeństwami, nie wyrażał zgody na działania innych, ukracał inicjatywy. Krępował i ograniczał ludzką działalność. Psunabudes pozornie pracował, by zwiększyć potęgę Egiptu, a tak naprawdę osłabiał państwo. Twierdził, że działa na rzecz porządku w państwie, a doprowadzał do chaosu, nieładu, waśni i niezgody. Jego działania jako gubernatora prowincji północnej Path, w której żyli przede wszystkim Fenicjanie i Grecy, były niemądre i niewłaściwe. Urzędnik zabronił mieszkańcom innych narodowości mówić i pisać we własnych językach, prześladował ich ze względu na wiarę i zamknął ich szkoły. Nakazał im też noszenie czepka, narodowego egipskiego okrycia gł

„Sąd Ozyrysa” satyrą na świat politykiSięgając po utwór Henryka Sienkiewicza „Sąd Ozyrysa”, spodziewałem się opowieści z historią w tle albo noweli poruszającej temat biedy, niesprawiedliwości społecznych, losu dzieci. Nie przyszło mi jednak do głowy, że zmierzę się z humoreską polityczną, której akcja osadzona jest w starożytnym Egipcie. Tylko pozornie dotyczy ona sytuacji Egiptu. Tak naprawdę jest uniwersalną opowieścią o polityce. Jest satyrą na świat polityki, co nietrudno będzie udowodnić.Po pierwsze, warto przyjrzeć się dosłownej warstwie utworu, w której to dostrzeżemy dominację tematu polityki. Wszak bohaterem jest Psunabudes, dawniej student, potem urzędnik, działacz państwowy, gubernator prowincji północnej Path, a wreszcie – minister faraona. Jednym słowem, to polityk. I to polityk ambitny, który pnie się po szczeblach kariery szybko i bez oglądania się za siebie. Skąd to wiadomo? Stąd, że gdyby zechciał spojrzeć wstecz, zauważyłby, jak bardzo zmieniły się jego poglądy. Za młodu był liberałem, który zapewne walczył ze skostniałymi zasadami. Z czasem stał się konserwatywnym biurokratą, który propagował ideę Egiptu dla Egipcjan. Jako ważny w świecie polityki człowiek mógł zrobić wiele dla ojczyzny, ale on wstrzymywał i blokował reformy, dbał o swoje interesy i stanowiska, przyjmował łapówki, węszył wszędzie spisek. Otaczał się ludźmi podobnymi do siebie. Nie był otwarty na nowości. Należałoby szczerze powiedzieć, że był głupi i niegodziwy. Niestety, przez to szkodliwy dla ojczyzny. Polityka, jak łatwo zauważyć, jest w opowieści autorstwa Sienkiewicza tematem nadrzędnym.Nie można nie dostrzec kolejnej warstwy utworu. „Sąd Ozyrysa” to humoreska polityczna o rządach zaborców. Przecież powstała w czasie, gdy Polski nie było już na mapie Europy, a o losach Polaków decydowały Rosja, Austria i Prusy. Warto w tym momencie zwrócić uwagę na działania Psunabudesa jako gubernatora prowincji północnej Path, w któ

Śmierć Psunabudesa, urzędnika i polityka egipskiego, wywołała kłótnię Głupoty i Niegodziwości. Wynikała ona z tego, że niełatwo było ustalić, czy Psunabudes był głupi, czy raczej niegodziwy. Spór miał rozsądzić Ozyrys – bóg mądry i sprawiedliwy, a także wszechmocny. Nie zdawał on sobie sprawy z tego, jak trudne będzie jego zadanie. Bóg wezwał do siebie spierające się duchy. Najpierw odezwała się Głupota, która chciała zabrać duszę polityka do swojej pozaziemskiej krainy przeznaczonej dla niemądrych. Opowiedziała ona o tym, jak to opiekowała się Psunabudesem jak najlepsza matka. To ona była autorką jego słów, to ona towarzyszyła mu we wszystkich jego postępkach. Psunabudesa można było określić jako kochającego syna, o czym świadczyła jego bezbrzeżna głupota. Jako druga wypowiedziała się Niegodziwość. Pragnęła zabrać polityka do rządzonego przez siebie świata. Chciała przedstawić, jakich szubrawstw i podłości dopuścił się Psunabudes. Dzięki temu Ozyrys mógłby wydać sprawiedliwy wyrok. Każdy z duchów chwycił i przytrzymał ręce Psunabudesa, by go nie stracić, czekając na decyzję Ozyrysa. Jemu jednak było trudno ją podjąć. Postanowił poprosić o pomoc Mądrość. Głupota stwierdziła, że ta jest jej wielką nieprzyjaciółką. Ozyrys uznał jednak, że Mądrość jest równie wielką nieprzyjaciółką Niegodziwości. Ponieważ nie było dalszych sprzeciwów ze strony duchów, Mądrość przybyła na obrady. Gdy dostrzegła Psunabudesa, nie zdziwiła się nawet, za to wspomniała, że ten kazał ją wygnać z Egiptu. Polityk próbował się bronić. Mówił, że uczynił to dla dobra ojczyzny. Ozyrys kazał mu zamilknąć. Pozwolił za to mówić Mądrości, która opowiedziała o wszystkich działaniach Psunabudesa, tych z młodości i tych, które podejmował na kolejnych stanowiskach politycznych. Niektóre argumenty Mądrości przemawiały za głupotą Psunabudesa. Kolejne dowodziły jego niegodziwości. Psunabudes kształcił się w akademii w Tebach. Był wówczas zagorzałym liberałem. Potem podjął pracę w urzędzie i został działaczem państwowym. W tym momencie zmienił poglą