Nasza szkapa - Charakterystyka bohaterów

Maria Konopnicka w noweli „Nasza szkapa” przedstawia losy rodziny Mostowiaków.
Główni bohaterowie utworu to Filip i Anna oraz ich synowie – Wicek, Felek i Piotruś. Tytułową bohaterką jest jednak klacz.1) Filip Mostowiak – ojciec i mąż. Mężczyzna z wąsem o wielkiej wrażliwości. Jest pracowity i niezwykle zatroskany o byt swojej rodziny. Zajmuje się przewożeniem wozem piasku i żwiru. Wykorzystuje do tego celu swoją klacz, nazywaną szkapą. Filip jest troskliwym i czułym mężem. Do swojej żony zwraca się serdecznie, nazywając ją Anulką. Bieda w domu oraz choroba małżonki są głównymi powodami jego życiowych zmartwień. Zawsze jest gotowy do poświęceń, np. sprzedaje cenne przedmioty domowe lub osobiste, by zakupić jedzenie oraz lekarstwa dla Anny. To on najbardziej cierpi po stracie ukochanej żony.
2) Anna Mostowiak to żona Filipa i matka trzech chłopców. Kobieta chora na gruźlicę. Większość czasu spędza w łóżku. Czuje się ciężarem dla swojej rodziny. Zdaje sobie sprawę, że jej choroba wymusza poświęcenie na pozostałych domownikach. Bezradna, ale kochająca swojego męża i dzieci.
3) Wicek to najstarszy z synów państwa Mostowiaków i narrator noweli. To energiczny i spostrzegawczy chłopiec. To on wprowadza czytelnika w kolejne rodzinne dramaty. Dzieli się z nami swoimi obserwacjami, na przykład wtedy, kiedy dochodzi do sprzedaży cennego dla niego przedmiotu (moździerza). Wicek najbardziej związany jest bratem Felkiem, bo dzieli ich mała różnica wieku. To z nim śpi na podłodze, bawi się, a także opiekuje się ich ukochaną klaczą. Kocha swoich rodziców i braci, ale najbardziej przywiązany jest do szkapy.
4) Felek to drugi z kolei syn Mostowiaków. Chłopiec jest niezwykle uczynny, radosny i ciekawy świata. Ma bardzo dobre serce (dzieli się chlebem ze swoim młodszym bratem, Piotrusiem). Jest także wrażliwy – dostrzega łzy ojca, płacze w nocy po śmierci matki. Nie zdaje sobie sprawy z sytuacji, jaka panuje w jego rodzinie. Sprzedaż domowych sprzętów traktuje, podobnie jak brat Wicek, jako niezwykłą przygodę i okazję do zabawy. Podobnie jak pozostali bracia kocha rodziców, ale najbardziej związany jest emocjonalnie z klaczą.
5) Piotruś jest najmłodszy z rodzeństwa. Najsilniej ze wszystkich braci odczuwa trudną sytuację w domu. Jest czule traktowany przez rodzeństwo i rodziców. Kiedy jest mu zimno – sypia w łóżku matki; kiedy dokucza mu głód – otrzymuje kawałek chleba od Felka. Piotruś chodzi do ochronki, a wolne chwile spędza z klaczą. Jest jej ulubieńcem.
6) Żyd zwany „Handlem” – kupiec skupujący rozmaite przedmioty. Człowiek lubiący się targować. Obce są mu współczucie czy bezinteresowna pomoc. Wykorzystuje trudną sytuację Mostowiaków, żeby zarobić.
[„Handel” – tak określani są Żydzi zajmujący się handlem]7) Łukasz Smolik jest wysokim mężczyzną w podeszłym wieku, pracującym jako dorożkarz. Jest ojcem chrzestnym Piotrusia, ale nie utrzymuje z rodziną bliższych kontaktów. To człowiek zamożny, ale nieskory do bezinteresownej pomocy, nawet rodzinie. To on jest osobą, która kupuje klacz od Mostowiaków, a na koniec wiezie trumnę z ciałem Anulki.
8) Szkapa to tytułowa bohaterka utworu Marii Konopnickiej. Jest nazywana „żywicielką rodziny”. To stara klacz z chorobą kości i dodatkowo ślepa na jedno oko. To ukochane zwierzę braci. Szkapa czuje troskę chłopców. Odwzajemnia ich uczucia i przywiązanie. Zostaje sprzedana Łukaszowi Smolikowi w sytuacji, kiedy rodzina nie ma już czego sprzedać. To przywiązanie i miłość do niej odciąga uwagę chłopców od śmierci i pogrzebu matki.
9) Pozostałymi, drugoplanowymi bohaterami utworu są: sąsiadki (stróżowa, maglarka), „handel” (Żyd) Rudy.