Pan Wołodyjowski - Streszczenie szczegółowe

Streszczenie szczegółowe – Henryk Sienkiewicz „Pan Wołodyjowski”WstępPan Wołodyjowski nadal pozostaje w bezżennym stanie; jego narzeczona zmarła niedługo przed ślubem. Mężczyzna walczył przeciwko wrogom: rokoszanom Lubomirskiego i Kozakom. Z Kozakami walczył po raz trzeci pod wodzą Jana Sobieskiego. Kmicic z Oleńką spodziewają się dziecka.IKmicic z żoną dyskutowali na temat imienia dla dziecka. Oleńka wolała imię Herakliuszu, Kmicic – Michał, na cześć Wołodyjowskiego. Spór przerywa przybycie Charłampa, który zawiadamia ich o śmierci Anusi Borzobohatej, narzeczonej małego rycerza. Kmicic wyrusza do Częstochowy, aby pocieszyć pana Michała.II-IVW drodze do Częstochowy Kmicic zatrzymuje się w Łubniach, w których przebywają Zagłoba i Skrzetuski. Przekazuje im informację o śmierci Anusi, a ci deklarują wspólną podróż do Częstochowy. Po chwili namysłu jednak stwierdzają, że Kmicic powinien wrócić do żony spodziewającej się porodu, a Skrzetuski nie może jechać ze względu na piastowanie funkcji państwowej. Ostatecznie więc w drogę wyrusza pan Zagłoba, a Kmicic wraca do Oleńki. Podróżował on bardzo wolno, w szybszym przemieszczaniu się przeszkadzały mu bowiem tłumy szlachty zjeżdżającej się na sejm konwokacyjny. Dziwiono się, dlaczego nie startuje w elekcji, skoro jest takim sławnym rycerzem. Zagłoba otwarcie potępiał Bogusława Radziwiłła (zdrajcę kandydującego na króla Polski) i snuł o nim różne przypuszczenia. W Mińsku spotkał Ketlinga, który ruszył w drogę razem z nim.Gdy przybyli do Warszawy, rozpoczął się sejm konwokacyjny. Czynny udział w nim brali pocieszyciele Wołodyjowskiego. Zagłoba potępia Bogusława w trakcie obrad, oskarżając go o zdradę. Bohaterowie zostają zaproszeni na ucztę u hetmana Sobieskiego, który bardzo się zasmucił gdy dowiedział się o osobistej tragedii Wołodyjowskiego (sam stracił w walce z Kozakami brata). Kasztelan krakowski twierdził, że widział małego rycerza, gdy ten jechał do klasztoru kamedułów. Pan Zagłoba był przerażony tą wiadomością. Jest pewien, że jego przyjaciel chce wstąpić do zakonu. Ma zamiar wybić ten pomysł z głowy panu Michałowi.VUzyskawszy odpowiednie pismo od prymasa, Zagłoba odwiedza klasztor kamedułów, gdzie żąda widzenia z bratem Jerzym. Pod pretekstem śmiertelnej choroby Ketlinga wyciąga go z klasztoru. Pod wpływem przyjaciół i hetmana porzuca myśli o wstąpieniu do zakonu. Otrzymuje w darze od hetmana konia.VI-VIIKetling musi opuścić przyjaciół; chce być przy umierającym ojcu (przybranym). Do dworku Ketlinga przybywa siostra Wołodyjowskiego z dwiema dziewczynami – Krzysią i Basią. Ich widok jednak przywołuje małemu rycerzowi obraz zmarłej niedawno narzeczonej. Pan Zagłoba natychmiast polubił Basię, która chciała się uczyć szermierki od pana Wołodyjowskiego, w którym się zakochała. Ten jednak przekomarzał się z nią i traktował jak dziecko, interesując się bardziej jej towarzyszką. Pan Zagłoba to wszystko dostrzega, lecz uważa że lepszą kandydatką na żonę byłaby Basia. Interesuje się nią również Nowowiejski.VIII-IXHetman Sobieski wzywa do siebie Wołodyjowskiego, któremu proponuje posłowanie na Ruś i ponowne wstąpienie do armii. Mały rycerz zgadza się, mając nadzieję że pomoże mu to zapomnieć o śmierci narzeczonej. Panny nie cieszą się z jego wyjazdu. Nadal dzieli swój czas pomiędzy lekcje szermierki z Basią i rozmowy z Krzysią, która coraz bardziej zaczyna go pociągać. Pan Zagłoba wciąż namawia go na ślub z Basią, jednak on cały czas widzi w niej dziecko i jest w poważnej rozterce.XPan Michał uważa, że poświęcając uwagę Krzysi, zaniedbuje pamięć o swojej zmarłej narzeczonej. Ma sen, w której Anusia karci go za jego zachowanie. Mimo to postanawia porozmawiać z Krzysią, której wyznaje swoje uczucie. Ta, pomimo tego, że go nie kocha, obiecuje swoją rękę. Basia tymczasem odrzuca prośbę Nowowiejskiego o rękę.XIW drodze na Ruś Wołodyjowski odwiedza grób Anusi w Częstochowie i znowu ma wyrzuty sumienia. Tymczasem do dworku Ketliga wraca właściciel, który oczarowuje Krzysię.XII-XIIIZagłoba pisze list do Skrzetuskiego, w którym wspomina o swoim pomyśle zeswatania Wołodyjowskiego z Basią. Krzysia odczuwa wyrzuty sumienia z powodu wcześniej danej małemu rycerzowi obietnicy. Zagłoba, który dobrze zna Wołodyjowskiego, postanawia usunąć mu z przed oczu Krzysię, aby ten zamiast tego zainteresował się Basią. Cieszy się ze szczerego uczucia Ketlinga i Drohojowskiej. Ta jednak czuje się winna wobec pana Michała i odrzuca zaloty Ketlinga.XIV-XVIDo dworku dociera list od pana Wołodyjowskiego, w którym oświadcza on, że już niedługo wraca. Krzysia wpada w rozpacz. Basia jest niezadowolona, że mały rycerz wciąż traktuje ją bardziej jak dziecko.Krzysia znajduje wyjście z beznadziejnej sytuacji – postanawia wstąpić do zakonu. Informuje o tym Ketlinga, któremu obiecuje, że wszystko zrozumie po przyjeździe Wołodyjowskiego. Tymczasem w stolicy elekcja rozpoczyna się na dobre. Mówi się o Bogusławie Radziwille i kandydatach zagranicznych. Drugim Polakiem starającym się o władzę królewską jest Michał Korybut Wiśniowiecki. Pomysłodawcą wystawienia tego kandydata jest Zagłoba. Ketling otrzymuje listy ze Szkocji i musi natychmiast wyjechać.W związku z tym Zagłoba, widząc porażkę swoich planów matrymonialnych, postanawia namówić Ketliga do oświadczenia się Krzysi przed wyjazdem. Pyta wprost, czy nie zachciałaby Ketlinga za męża. Ta jednak oświadcza, że chce iść do zakonu.XVII-XVIIIW stolicy zaostrza się sytuacja polityczna. Powstały trzy główne stronnictwa: księcia lotaryńskiego, księcia neyburskiego i Kondeusza. Pan Zagłoba gorąco popierał polskiego kandydata, lecz jego zwolennicy nadal stanowili mniejszość. Ketling wyjeżdża ze Szkocji, a pan Michał powraca z Rusi. Tam dowiaduje się o zamiarze Krzysi i mówi Zagłobie o swoich oświadczynach. Ten, dowiadując się o zaistniałej sytuacji, doradza Michałowi rozmowę z Krzysią na te tematy. Kobieta jednak nie zmienia zdania. Widząc rozpacz małego rycerza, zakochana w nim Basia próbuje go pocieszyć. Ten jednak mówi jej, aby zrobiła z Ketlingiem tak, jak Krzysia z nim. Odpowiada mu, że to nie ona idzie dla Ketlinga do zakonu. Pan Michał wreszcie rozumie sytuację i rusza w pościg za Ketlingiem.XIX-XXBasia przyznaje się, że zdradziła Wołodyjowskiemu sekret Krzysi i Ketlinga. Zagłoba natychmiast rusza w pościg, chcąc zapobiec rozlewowi krwi. Basia chce jechać razem z nim. Nie znajdują jednak ani Wołodyjowskiego, ani Ketlinga. Zagłoba zostawia Basię we dworku, a sam rusza na dalsze poszukiwania. Po chwili wraca razem z Ketlingiem i Wołodyjowskim. Ten ostatni „oddaje” Szkotowi Krzysię. Tymczasem Basia wyznaje miłość małemu rycerzowi, a ten jej się oświadcza.XXIOd wydarzeń w Warszawie mijają cztery lata. Państwo Wołodyjowscy kupują wioski w okolicach Kamieńca i pomnażają swój majątek. Wkrótce pan Michał dostaje komendę w Chrepitowie.XXIIMały rycerz wkrótce wysyła po żonę i pana Zagłobę eskortę, składającą się ze stu Lipków pod wodzą Tatara nieznanego pochodzenia – Mellehowicza – i stu dragonów pana Snitki.XXIII-XXIVŻycie w Chrepitowie toczy się zwykłym rytmem. Basia starała się pomagać, dbała o żołnierzy, również rannych i chorych, czym zyskała sobie sympatię całego obozu.Mellehowicz powoli zdrowiał pod opieką Basi. Zostaje mu przysłany żołnierz z listami od Kryczyńskiego – zdrajcy. Wkrótce zostaje oskarżony o zdradę. Pokazuje jednak listy od hetmana i zostaje uniewinniony. Jednak w rozmowie z Halimem zdradza swoje plany. Myśli o ucieczce i porwaniu Basi.XXVWieczorem w twierdzy żołnierze opowiadają swoje historie. Zaczyna ksiądz Kamieński. Opowiada również pan Nienaszyniec.XXVIDo Chrepitowa dochodzą wiadomości o przebywających w pobliżu Tatarach. Do bitwy rusza Wołodyjowski ze swoimi żołnierzami. Basi udaje się przekonać Wołodyjowskiego do swojego udziału w niej. Potyczka kończy się zwycięstwem Polaków, jednak Basię zaczynają gonić Tatarzy. Ratuje ją Mellechowicz.XXVII-XXXDo Chrepitowa przybywają ważni goście: pan Bugusz, pan Nowowiejski z córką Ewą oraz pani Boska z córką Zosią. Przywożą listy od hetmana, w których poleca on Wołodyjowskiemu wyjazd na Krym w celu wykupienia z jasyru pana Boskiego. Starszy Nowowiejski rozpoznaje w Mellechowiczu Azję, syna Tuhaj-beja. Ten początkowo zaczął się wypierać, a pan Michał stanął w jego obronie, mówiąc że najpierw trzeba udowodnić to przed sądem. Wtedy Mellechowicz oznajmił, że jest synem Tuhaj-beja, jednak ślubował wierność Polsce i hetmanowi, zresztą sam jest chrześcijaninem. Tymczasem Ewa opowiada Basi o swojej miłości do Azji. On natomiast marzy o czym innym: godności hetmana i przywództwie nad Tatarami.Basia postanawia dopomóc Ewie w zawarciu małżeństwa. Pan Michał stanowczo odradza jej ten pomysł, jednak ona jest uparta. Rozmawia z Azją na temat jego uczuć. Ten błędnie myśli, że próbuje mu wyznać swoją miłość, i pada jej do nóg. Basia, pewna, że w ten sposób chce okazać swoją miłość do Ewy, mówi mu, że dziewczyna go kocha. Ten, dostrzegając swój błąd, wychodzi z izby ze zmienioną twarzą. Basia ponownie uznaje to za sygnał jego miłości do Ewy. Tymczasem on mówi Halimowi o swoich planach odnośnie do Tatarów. Oznajmia mu, że w razie niepowodzenia porwie Basię i ucieknie do sułtana.XXXI-XXXVISobieski zostaje hetmanem wielkim. Odczuwa jednak niepokój w obliczu prawdopodobnej wojny z Turcją. Przybywa do niego pan Bogusz, przedstawiając plany Azji. Hetman stanowczo odrzucił ten pomysł. Posłaniec powoli wracał do komendy. Zwlekał z poinformowaniem Azji o wyroku hetmana. Tymczasem do Chrepitowa przybywają goście na Nowy Rok. Wśród nich jest pan Zachariasz Piotrowicz, znany z wykupywania osób wziętych w jasyr. Miał wkrótce ruszyć na Kreml. Wszyscy oddawali się zabawom karnawałowym, a przodował w nich zakochany w Zosi młody Nowowiejski, której później oświadcza się Zosi. Ta zgodziła się, jej matka natomiast oznajmiła, że ostateczną decyzję podejmie pan Boski, gdy już zostanie wykupiony z jasyru. Tymczasem starszy Nowowiejski wyjeżdża do Raszkowa, aby zorganizować tam Zosi kwaterę. Azja otrzymuje list od hetmana z odmową. Rozgniewany tą decyzją nakazuje Halimowi rozesłać posłów z poleceniem, aby wszystkie ordy tatarskie z okolicy napadły na Raszków. Zaplanował również porwanie Basi. Tymczasem Wołodyjowski, ze względu na prośby swej małżonki, zezwala jej na wyjazd do Raszkowa. Daje jej jako eskortę Azję ze swoim oddziałem.XXXVII-XXXIXEskorta z damami poruszała się dość wolno z powodu ostrej zimy. Na nocleg zatrzymali się w Mohilowie. Tam Azja rozdziela swój oddział i wydaje rozkazy Halimowi.Wyznaje Basi swoją miłość i mówi o swoich planach. Ta, zrozpaczona, uderza go między oczy kolbą od pistoletu i ucieka konno. Cios Basi rozbił Azji część policzka i zmiażdżył nos. Mężczyznę odnaleziono dopiero wieczorem i zawieziono do stanicy. Gdy się obudził, wpadł w gniew i zarządził pościg, po czym stracił przytomność na 4 dni. Następnie zaatakował Raszków, bezlitośnie mordując jego mieszkańców. Poderżnął osobiście gardło starszemu Nowowiejskiemu, Ewę oddał Tatarom, a Zosię zatrzymał sobie jako niewolnicę.XXXX-XXXXIIBasia jeździła wytrwale poprzez pustkowie. Pytała o drogę, jednak nikt nie był w stanie jej wskazać. Po kilku dniach przyjechała do Chrepitowa, gdzie natychmiast straciła przytomność. Pod wpływem morderczej wędrówki ciężko zachorowała. Wszyscy żołnierze przejęli się jej losem. Posłano do Kamieńca po medyka. Na prośbę pana Zagłoby Wołodyjowski sprowadził również księdza. Lekarz oznajmia jednak, że Basia przeżyje. Tymczasem pan Gorzeński przejrzał podstęp Azji i wymordował jego oddział pozostawiony w Mohilowie, po czym ostrzegł komendę polską w Jampolu. Tylko Raszków ucierpiał.XXXXIII-XXXXIVDo komendy przyjeżdża Ketling z Krzysią. Szkot informuje pana Michała o rozkazach hetmana – ma razem z Wołodyjowskim bronić Kamieńca. Obie panie nie mogły się sobą nacieszyć. Ketling z żoną przebywali w stanicy przez trzy tygodnie, Basia jednak ciągle nie wyzdrowiała w pełni. Nadeszła wiosna, więc Wołodyjowski nie śpieszył się z przybyciem do Kamieńca. W międzyczasie postanowił stworzyć z bandytów osadzonych w tamtejszym więzieniu oddział piechoty. Tym, którzy wstąpią do owej formacji, miała być dana całkowita amnestia.XXXXVW rozdziale opisana jest armia turecka, jes stan, liczebność i uzbrojenie.XXXXVI-XXXXIXAzja ze swoim oddziałem jedzie znów ku granicom Rzeczpospolitej. Zyskał przyjaźń Kary Mustafy, a wielki wezyr przyjmował go kilkakrotnie. Ponieważ nie może wyładować agresji na Basi, mści się na Zosi Boskiej, którą wkrótce wystawia na sprzedaż. Kupuje ją stambulski kupiec, który wkrótce wykupuje również jej matkę. Następnie zakochuje się w Zosi i „podnosi ją do rangi swej żony”.Tymczasem po polskiej stronie hetman rozsyła rozkazy. Powierza Wołodyjowskiemu obronę Kamieńca, świadom tego, iż wysyła go na pewną śmierć. Mały rycerz również o tym wiedział. Twierdza musiała zostać utrzymana jak najdłużej, aby dać potrzebny czas na zebranie pospolitego ruszenia. Do Chrepitowa przybywa Adam Nowowiejski, dotknięty obłędem przez stratę siostry, ojca i narzeczonej. Prosi Wołodyjowskiego o ludzi, aby mógł dorwać Azję. Ten zgadza się.Nowowiejski na czele trzystu ludzi dokonuje niezwykłych rzeczy. Sieje zamęt wśród straży przedniej wroga. Wkrótce pojmany jeniec mówi mu o położeniu Azji. Napada na jego oddział nocą, wycinając wszystkich Lipków i biorąc Mellehowicza do niewoli. Ocali z pogromu Lipkowie powiadamiają sułtana o oddziale Nowowiejskiego. Ten jednak boi się zasadzki i nie zezwala na pościg. Nowowiejski dociera z Azją do Raszkowa. Tatar jednak wie, co go czeka, i stara się umrzeć. Odmawia jedzenia i picia, jednak karmiono go na siłę i opatrywano mu rany. Wówczas wspomina swoje zbrodnie przy Nowowiejskim, aby ten zabił go w gniewie. W Raszkowie wbito go na pal, a wachmistrz wyłupał mu oko i zapalił ręce pochodnią. Wówczas go zostawiono w zrujnowanej stanicy.LPo upływie trzech tygodni Nowowiejski przybywa do Chrepitowa. Opowiada wszystkim o losie Ewy i Zosi oraz o śmierci Azji. Wszyscy wyruszyli do Kamieńca, a szaleństwo Nowowiejskiego pogłębiało się. W Kamieńcu Ketling i pan Michał złożyli ślubowanie, że nie pozostawią twierdzy nawet za cenę życia.LI-LIIIWołodyjowski na czele podjazdu wyjeżdża z Kamieńca. Po jego wyjeździe docierają wiadomości, że Turcy za 2 dni będą w Chocimiu. Wkrótce przybywa pod Kamieniec.Początkowo walki to właściwie tylko starcia harcowników i niewielkich podjazdów. Mały rycerz w trakcie jednego z nich zabija tureckiego wojownika Hamdiego.W kolejnych dniach Turcy rozpoczęli ostrzeliwanie twierdzy i przygotowali się do oblężenia. Do Kamieńca przybywają posłowie z warunkami kapitulacji, jednak zostają odesłani.LIV-LVSułtan wysyła kolejnych posłów mających namówić Polaków do kapitulacji. Ponownie spotyka go odmowa.Trwają coraz cięższe walki, trwa nieustanna kanonada. Turcy kilkakrotnie szturmują twierdzę. Mieszczanie zaczynają mówić o poddaniu miasta wrogowi.LVI26 sierpnia Turcy przypuścili ostateczny atak, na którego czele stanął wielki wezyr. Odparto dwa szturmy i wtedy nadchodzi informacja o poddaniu miasta i oddaniu Turcji całego Podola. Ketling i pan Wołodyjowski wysadzają się w twierdzy. W Stanisławowie odbywa się pogrzeb małego rycerza.