Wybór fraszek

Temat: „Fraszka – Gatunek literacki”
Fraszka. Zacznijmy od tego, co to jest fraszka? Jest to gatunek liryczny, a utwory należące do niego charakteryzują się tym, że są pisane wierszem, mają niewielkie rozmiary oraz podejmują różnorodną tematykę. Wywodzi się ona z epigramatu, a jej początki były już w starożytności. Były one wtedy krótkimi napisami na kamieniach nagrobnych i przedmiotach codziennego użytku.
Czyli fraszka to krótki wierszowany utwór o różnorodnej tematyce, zwykle żartobliwej, czasem refleksyjnej, bywa zakończony zaskakującą puentą. Wiele o fraszkach możemy przeczytać w samych fraszkach (przede wszystkim we fraszkach autotematycznych).
Fraszki raczej nigdzie nie są ułożone chronologicznie, ponieważ nie są datowane. Jednakże, często zawierają różne anegdoty, nazwiska bohaterów rozmaitych książek, adresatów, dzięki temu można domyślać się mniej więcej kiedy niektóre z fraszek powstały. Fraszka renesansowa miała przeważnie charakter sytuacyjny. Współczesne fraszki chętniej posługują się komizmem językowym.
Fraszki możemy podzielić następująco, na fraszki:
1. autotematyczne (krótki utwór, w którym autor zawarł swoje poglądy na temat celu oraz procesu tworzenia tego utworu, po prostu wyrażają poglądy na własną twórczość), przykład fraszki Jana Kochanowskiego to fraszka „Do fraszek”,
2. autobiograficzne (wierszowany życiorys autora), przykład fraszki Jana Kochanowskiego to fraszka „Do gór i lasów”,
3. biesiadne, przykład fraszki Jana Kochanowskiego to fraszka „O doktorze Hiszpanie”,
4. historyczne,
5. filozoficzne, refleksyjne, przykłady fraszek Jana Kochanowskiego to fraszki takie jak „Na dom w Czarnolesie”, „O żywocie ludzkim”, czy też fraszka „Na zdrowie”,
6. liryczne,
7. humanistyczne,
8. miłosne, przykład fraszki Jana Kochanowskiego to fraszka „O miłości”,
9. matematyczne,
10. patriotyczne, przykład fraszki Jana Kochanowskiego to fraszka „Na sokalskie mogiły”,
11. religijne,
12. polityczne,
13. obyczajowe, przykład fraszki Jana Kochanowskiego to fraszka „O kapelanie”, ale również fraszka „Raki”,
14. satyryczne.
Jednak czy znamy jakieś fraszki? Myślę, że wiele osób słyszało o Janie Kochanowskim. Nie bez powodu o nim wspominam. Najbardziej znane fraszki napisał właśnie Jan Kochanowski. Jest to polski poeta z epoki renesansu. To właśnie on stworzył polską nazwę „fraszka”. Dokładnie to z włoskiego słowa „frasca” (dosłowne tłumaczenie to ‘gałązka’, a przenośne to ‘drobiazg, błahostka, żarcik’). Mówi się, że to właśnie Jan Kochanowski ustalił obowiązujący dotąd wzór stylistyczny gatunku.
Jan Kochanowski, pisząc fraszki, kierował się renesansową zasadą: „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”. Dlatego we fraszkach poruszał różne tematy dotyczące spraw człowieka. Między innymi opowiadał w nich o sobie, swoich przyjaciołach, zwyczajach panujących na dworze. Pisał również o miłości, ale też o ludzkich wadach. Ukazywał w nich codzienne życie i chwalił uroki wsi oraz piękno przyrody.
Do dziś fraszek Jana Kochanowskiego zachowało się około 485, a pierwsze fraszki poety zostały wydane w 1584 roku. Jedną chyba z najbardziej znanych fraszek Jana Kochanowskiego jest fraszka „Na lipę”. Tematem jest życie blisko z naturą oraz życie na wsi. Podmiotem mówiącym w tej oto fraszce to lipa. Zaprasza ona gościa znajdującego się nieopodal do odpoczynku w cieniu jej liści. Drzewo oferuje dla gościa spokój, chłód, ciszę i wygodę. Utwór definitywnie jest adoracją życia w zgodzie z naturą, dzięki temu człowiek może sobie zapewnić harmonię i bezpieczeństwo. Również dzięki pięknu przyrody, każdy z nas może zapomnieć o codziennych troskach i zmartwieniach.
Kolejną fraszką Jana Kochanowskiego, o której chciałabym wspomnieć to fraszka „Na dom w Czarnolesie”. Jej głównym tematem jest życie rodzinne i dom. Podmiot mówiący w utworze zwraca się do Boga z prośbą o błogosławieństwo na dalsze życie. Nie zależy mu na bogactwie (na pałacach marmurowych). Najważniejsze jest dla niego zdrowie, czyste sumienie, życzliwość ludzka, dobre obyczaje i nieprzykra starość (pogodna, radosna starość). Ważne jest również dla niego dom, o którym mówi gniazdo ojczyste. Chce spokojnego domu, który nie musi być pałacem. Ważne, żeby był domem rodzinnym, żeby żyło się w nim szczęśliwie.
Fraszka „O doktorze Hiszpanie”, to również fraszka Jana Kochanowskiego. Mówi o dworskich obyczajach. Ta oto fraszka w komiczny sposób krytykuje obyczaje, które panują na dworze. Mowa tu o pijaństwie i jego skutkach. Doktor, który unika alkoholu, opuszcza biesiadę, ponieważ chce zachować trzeźwość. Jednakże dworzanie mu na to nie pozwalają. Wchodzą do jego pokoju, wyważając przy tym drzwi i poją doktora Hiszpana na siłę.
Fraszki Jana Kochanowskiego poruszają też temat ludzkich wad. Taką właśnie fraszką jest fraszka „Na nabożną”. Fraszka ta zawiera krytykę fałszywej pobożności oraz obłudy. Podmiot mówiący we fraszce zwraca się do bardzo pobożnej kobiety z pewnym pytaniem. Dokładnie to pyta ją, dlaczego tak często chodzi do spowiedzi, skoro cały czas twierdzi, że jest osobą nie grzeszną. Zachowanie dewotki przeczy zapewnioną przez nią rel

Kilka zdań o autorze
Jan Kochanowski, herbu Korwin, urodził się około 1530 roku w Sycynie (wieś w województwie mazowieckim), a zmarł 22 sierpnia 1584 roku w Lublinie. Był jednym z synów Piotra Kochanowskiego i Anny Białaczowskiej, herbu Odrowąż. Był wybitnym polskim poetą epoki renesansu, a także tłumaczem, prepozytem kapituły katedralnej poznańskiej, poetą nadwornym króla Stefana Batorego oraz sekretarzem królewskim władcy Polski – Zygmunta Augusta. Uważany jest za twórcę, który wniósł duży wkład w rozwój języka literackiego w Polsce. Znany jest przede wszystkim jako autor trenów napisanych po śmierci ukochanej córki Urszulki oraz jako autor fraszek. Utwory te są powszechnie omawiane w szkołach na lekcjach języka polskiego. Interpretacja utworu
Fraszka „Na zdrowie” przekazuje ważną naukę. Opowiada o tym, że zdrowie jest najcenniejszą rzeczą, jaką posiadamy w życiu. Skłania do dbania o nie, a także do docenienia go.
Już w pierwszym wersie podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do zdrowia: „Śla­chet­ne zdro­wie”. Wskazuje to na wielki szacunek osoby mówiącej do zdrowia.
Następnie słowami: „Nikt się nie do­wie, / Jako sma­ku­jesz, / Aż się ze­psu­jesz” podkreśla, że na co dzień człowiek nie zauważa, jak wielkim skarbem jest zdrowie. Zmienia się to dopiero wtedy, gdy zdrowie się pogarsza, a człowiek traci siły. Raz zniszczonego zdrowia nic nam nie naprawi.
Kolejne wersy fraszki traktują o tym, że żaden z darów natury nie równa się z tym wspomnianym w tytule. Uroda, bogactwa, młodość, władza i wysokie stanowiska nie znaczą nic, jeśli się utraciło zdrowie.Ostatnie sześć wersów ma formę modlitwy. Podmiot liryczny zwraca się jednak nie do Boga, a do zdrowia: 
„Gdzie nie masz siły, / I świat nie­mi­ły.
Kli­no­cie dro­gi,
Mój dom ubo­gi
Od­da­ny to­bie
Ulu­buj so­bie!”
Powyższy fragment umożliwia nam stwierdzenie, że autor jest skromnym, ceniącym wartość życia człowiekiem. Zdrowie jest dla niego cenniejsze niż klejnoty, a jego stała obecno�

Fraszka „Na dom w Czarnolesie” Jana Kochanowskiego – analiza i interpretacjaO autorzeJan Kochanowski urodził się ok. 1530 roku w Sycynie, jako syn Piotra Kochanowskiego herbu Korwin i Anny, córki Jakuba Białaczowskiego herbu Odrowąż. Zmarł 22 sierpnia 1584 roku w Lublinie.
Jan Kochanowski był wielkim polskim poetą epoki renesansu.Geneza utworuGeneza fraszki „Na dom w Czarnolesie” związana jest z życiem prywatnym poety. Po wielu latach przebywania na dworach królewskich Jan Kochanowski osiadł na stałe wraz z żoną w Czarnolesie. Wieś odziedziczył po zmarłych rodzicach.
Analiza i interpretacja„Na dom w Czarnolesie” jest utworem o budowie stychicznej (nie występuje w nim podział na strofy). Ma osiem wersów trzynastozgłoskowych. Pojawiają się epitety („pałace marmurowe”, „pożywienie ućciwe”).
Wiersz ma cechy liryki bezpośredniej: podmiot liryczny przemawia w pierwszej osobie, a uczucia są wyrażane bezpośrednio.
Fraszka ma charakter religijny. Słyszymy w niej osobistą rozmowę podmiotu lirycznego z Bogiem – istotą najwyższą, rządzącą prawami na niebie i ziemi. Podmiot liryczny zwraca się do Boga z ogromnym szacunkiem i śle pokorne prośby, np. „Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje”
Podmiot liryczny wierzy, że Bóg nad wszystkim sprawuje pieczę, że bez Niego nic się nie dzieje. Podmiot dba o swój dom i sumiennie pracuje. Potrzebuje jednak boskiej pomocy. Zdaje sobie bowiem sprawę, że jest tylko człowiekiem: „Panie to moja praca, a zd

Analiza utworuDwuwersowa fraszka „Do Hanny” Jana Kochanowskiego jest trzynastozgłoskowcem, co oznacza, że każdy wers liczy trzynaście sylab. Autor zastosował tu rymy parzyste (krzemień – przemień), wykrzyknienie („już i serce przemień!”) oraz epitet, będący także metaforą („twardy krzemień”). Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej, na co wskazuje zaimek „mi”. Jest on mężczyzną będącym w miłosnej relacji z kobietą o imieniu Hanna, która nie odwzajemnia szczerze jego uczuć. Utwór ten należy do liryki inwokacyjnej, gdyż podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do obiektu swoich uczuć. W tej fraszce zakochany mężczyzna skarży się kochance na jej brak uczuć, oziębłość i nieczułość.Interpretacja utworuDiament na palcu kobiety o imieniu Hanna oznacza jej piękno i mówi nam o poziomie jej oziębłości, nieczułości i obojętności w stosunku do swojego zalotnika, którego tak naprawdę nie darzy prawdziwym i szczerym uczuciem. Kochanowski posłużył się tu metaforą diamentu, który – jako kamień szlachetny – jest niezwykle urodziwy, lecz też bardzo twardy. Jest on też symbolem trwałości, czystości, wierności i miłości, dlatego wykorzystywany jest często w pierścionkach zaręczynowych, co może oznaczać, że adorator Hanny oświadczył się jej, a ona przyjęła jego wyznanie miłości. Diament – jako że to twardy kamień – może oznaczać, jak bardzo Hanna jest obojętna względem mężczyzny darzącego ją wielkim uczuciem. Jej brak uczuć do podmiotu lirycznego potwierdzają kolejne słowa („w sercu twardy krzemień”), które mogą być odwołaniem do związku frazeologicznego „serce z kamienia”, oznaczającego nieczułość i niewrażliwość na uczucia innych. Możliwe, że kobieta trwa w tej relacji miłosnej, gdyż nie chce zranić mężczyzny. Udaje więc, że darzy go miłością, co świadczy o jej egoizmie – trwa w fałszywym uczuciu, prawdopodobnie zwodząc swojego zalotnika, który mógłby później zostać bardziej zraniony, odkrywając prawdę. W drugim wersie podmiot liryczny mówi o tym, że kobieta daje mu pierścień, który może być prezentem od niej i stanowić dowód jej miło�