Kamień na kamieniu - Opracowanie

AUTOR:
Wiesław Myśliwski (1932-żyje do dziś) – polski pisarz, który dwukrotnie został laureatem literackiej nagrody „Nike” (w roku 1997 i 2007). W swojej twórczości poszukuje uniwersalnych prawd egzystencjalnych dotyczących świata. Powieści autora są tłumaczone na wiele języków obcych. Myśliwski to bardzo ceniony i nagradzany pisarz współczesny.

TYTUŁ:
„Kamień na kamieniu”

RODZAJ I GATUNEK LITERACKI:
Epika → powieść obyczajowa
literatura piękna

DATA PUBLIKACJI:
Powieść została wydana w roku 1984 w Warszawie, przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Jeszcze przed publikacją utwór okrzyknięto mianem arcydzieła. „Kamień na kamieniu” często porównywano do powieści „Chłopi” Władysława Reymonta.

CZAS I MIEJSCE AKCJI:
Nie można wskazać konkretnego czasu i miejsca akcji. Ta niezwykle rozbudowana powieść może nosić rangę epopei. Główny bohater – Szymon Pietruszka – opowiada swe dzieje, począwszy od okresu wojennego i uczestnictwa w partyzantce, poprzez pracę w urzędzie, wypadek i kalectwo. Początek powieści jest osadzony w czasach PRL-u i toczy się na nieokreślonej konkretnie wsi.

PROBLEMATYKA:
Powieść pod tytułem „Kamień na kamieniu” ukazuje obraz polskiej wsi z połowy XX wieku. Jest to saga wiejskiego życia obrazująca ludowe spojrzenie na świat. Obejmuje okres wojenny, poprzez PRL, aż do współczesności. Okraszona jest dawką humoru oraz ironii. Autor ukazuje zmiany, jakie zaszły na polskiej wsi oraz w jej mieszkańcach na przestrzeni różnych epok. Polski chłop jest przedstawiony jako postać prostolinijna, kłótliwa, zapalczywa i negatywnie nastawiona do życia, jednak cechuje go spryt i zaradność. Historia ta czasami jest groteskowa i zabawna, a czasami pełna goryczy i realizmu. „Kamień na kamieniu” to powieść należąca do tak zwanego „nurtu wiejskiego” w literaturze polskiej. Przeszłość i teraźniejszość przeplatają się ze sobą, ukazując wieś w okresie międzywojennym, komunizmie oraz współczesności.

BOHATEROWIE:
▪ Szymon Pietruszka – główny bohater powieści. Prowadzi narrację w pierwszej osobie i poradzi czytelnika poprzez swe życie, cofając się do lat dzieciństwa. Mężczyzna pochodzi z rodziny przeciętnej, o skromnym statusie majątkowym. Szymon pokazuje zmiany zachodzące w polskiej wsi, przede wszystkim mentalność ludzi.
▪ Antoni, Stanisław i Michał Pietruszka – bracia Szymona. Antoni i Stanisław odeszli z gospodarstwa i nie utrzymywali kontaktu z Szymonem. Preferowali izolację od rodziny i wsi, z której pochodzili. Interesowało ich własne życie i ich rodziny. Michał był najstarszym z czwórki braci. Również opuścił dom rodzinny, ale wrócił do niego, kiedy porzuciła go żona. Cierpiał na „nieokreśloną chorobę psychiczną”. Zamieszkał z Szymonem, który się nim opiekował. Szymona i Michała łączyła silna więź.
▪ Przodkowie Szymona – dziadek Łukasz i babcia Rozalia to dziadkowie ze strony matki. Babcia Paulina i dziadek Kasper to dziadkowie ze strony ojca.

KRÓTKIE STRESZCZENIE FABUŁY:
Głównym bohaterem powieści jest Szymon Pietruszka, który opisuje swój los, ale też polska wieś ulegająca zmianom i przekształceniom na przestrzeni mijających lat. Szymon objął wiele ról i zawodów w przeszłości, był prostym chłopem, partyzantem (nosił pseudonim „Orzeł”), urzędnikiem, fryzjerem, milicjantem, adoratorem, alkoholikiem, a na końcu na skutek wypadku został inwalidą. Bohater wspominał swoich przodków. Doszedł do wniosku, że nikt nigdy nie posiadał grobu, dlatego postanowił wybudować duży, rodzinny grobowiec. Owa budowla miała też być podziękowaniem dla ojca, który przekazał Szymonowi swe gospodarstwo. Budowa grobowca okazała się jednak czasochłonna, pochłaniała wiele pieniędzy i często brakowało materiałów budowlanych. Czytelnik poznaje losy bohatera, aż do feralnego wypadku samochodowego, po którym stracił czucie w nogach. Powieść ma formę zwierzenia i zawiera wiele szczegółowych wspomnień.