Przed sklepem jubilera

Problematyka

Karol Wojtyła, późniejszy papież JP II napisał dzieło, które poruszało zagadnienie prawdziwej wartości miłości małżeńskiej. Pierwszy raz zetknąłem się z tym dziełem w trakcie mojego półtorarocznego pobytu w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Warszawsko- Praskiej. Wojtyła starał się wskazać na zdrowe fundamenty prawdziwie pięknej relacji damsko- męskiej, tymi filarami są: wierność, uczciwość, wolność oraz odpowiedzialność. Jedynie człowiek prawdziwie dojrzały jest w stanie zaoferować drugiej osobie piękną miłość, może zawrzeć małżeństwo w stanie pełnej gotowości.
Z punktu widzenia wiary katolickiej, małżeństwo podobnie zresztą jak kapłaństwo, stanowi sakrament. Przyszły papież przedstawia czytelnikowi trzy pary, są to: Teresa i Andrzej, Anna i Stefan oraz Monika i Krzysztof. Jubiler, który obsługuje Andrzeja i Teresę, wyjaśnia młodej parze prawdziwą wartość obrączki ślubnej, wartość jaką za sobą niesie.
Anna przeżyła zawód miłosny w swym małżeństwie, postanawia sprzedać swoją obrączkę, może w ten sposób pragnie zapomnieć o złych chwilach, pełnych zawodu.
Monika i Krzysztof są dziećmi z pierwszych aktów, opowiadają w jaki sposób potoczyły się losy ich rodziców.
Mam wrażenie, że kobiety nie były darzone przez Wojtyłę zbyt wielkim szacunkiem, w jednym ze zdań odnajdujemy fragment, gdzie to mężczyźni podejmują pracę polegającą na budowie nowych osiedli, podczas kiedy kobiety jedynie się temu przypatrują. Stefan poświęca życie na zabawach, grywa w karty, co czyni Wojtyła? W żadnym stopniu nie żal mu kobiety, wkłada w jej myśli kwestię, czy ona sama w jakiś sposób się nie przyczynia do zaistniałej sytuacji, czy nie jest egoistką.
Anna planuje sprzedaż swojej obrączki, ma do tego prawo, gdyż poczuła się dotknięta przez męża tyrana. Jubiler powinien wykonać swoją pracę w sposób rzetelny, wyliczyć wagę i wypłacić pieniądze. Mężczyzna tego jednak nie czyni, uznaje, że waży ona zero, że jedynie obie mają znaczenie.
Rozumiem, że Wojtyła jako przyszły ksiądz, następnie biskup czyni pewne próby moralizatorskie, jednakże problematyka tej książki wydaje mi się, z całym szacunkiem dla autora, wydumana. Anna jest kobietą, która ma swoje potrzeby, które autor uważa za grzeszne, czy grzechem jest, że kobieta ta pragnie odrobiny ciepłych uczuć ze strony mężczyzny, czy nie ma do tego prawa?
Syn Teresy i Andrzeja Krzysztof pozbawiony został wzorca ojca, który dla mężczyzny zawsze jest istotny.
Książka jest również o potrzebie relacji oraz o braku umiejętności ich budowania. Stefan, który żył grzesznie i zaniedbywał rodzinę, na ślubnym kobiercu, na którym staje jego córka, nagle się zastanawia, dlaczego Ona nie chce mieć z nim relacji.
Jako człowiek, który chciał być misjonarzem, a dziś odszedł od kościoła, czytając „Przed sklepem jubilera” dochodzę do wniosku, że ludzie odchodzą od kościoła, bo mają zresztą słuszne wrażenie, że ten ich nie rozumie, że młodzi chłopcy, idąc do seminarium, którzy nie byli w poważnych związkach, nie potrafią dotrzeć do sedna problemu, przed jakimi stoją pary, nieszczęście polega na tym, że dla wielu kapłani nadal są swego rodzaju autorytetem. Będąc jeszcze w seminarium, oglądając wraz z księżmi film „Przed sklepem jubilera”, chciałem zmierzyć się z tematyką miłości, jednakże głębokich treści tutaj nie znajdziemy, o dziełach Wojtyły mówi się jako o dobrych, jednakże gdyby nie jego droga do Watykanu, zapewne nikt by nie zwrócił uwagi na Jego scenariusze.
W zamierzeniu autora, chodziło o to, żeby naszą niedoskonałą miłość wspomóc miłością Boga, jednakże „ja tego nie kupuję”.

Czas i miejsce akcji

„Przed sklepem jubilera” rozgrywa się w XX w., można przyjąć, że były to czasy współczesne autorowi, czyli 50. bądź 60.
Akcja rozgrywa się w następujących miejscach, na rynku, w kościele, na ulicy oraz w sklepie jubilera.
Sklep jubilera jest istotnym miejscem, gdyż właśnie tutaj młoda para kochanków z pierwszego aktu przychodzi, by dokonać zakupu pierścionka, tutaj też udaje się bohaterka z aktu drugiego, która postanawia pozbyć się swojego pierścionka, gdyż uważa swoje pożycie małżeńskie za zakończone, więc jak sama twierdzi, pierścionek jest jej już całkowicie zbędny.
Teresa zaznacza, że Andrzej wybrał ją. Wskazuje przy tym, że nie jest w stanie określić dokładnej godziny, gdyż nie mogła popatrzeć na godzinę, która wyświetlała się na zegarze ratusza, bo wtedy patrzyłaby ponad głową Andrzeja.
Teresa opowiada o wędrówce prawą stroną rynku. Młodzi z pierwszego aktu słyszą tyradę jubilera o znaczeniu pierścionka, wartość i znaczenie daleko wykracza poza ten symboliczny przedmiot jedności dwojga osób.
Anna opowiada o przeżytym przez siebie uczuciu goryczy, która kieruje ją do sklepu jubilera, gdzie planuje pozbyć się obrączki. Anna zauważa, że z małżonkiem niewiele ją łączy. Sklep jubilera jest zdecydowanie najważniejszym miejscem akcji tego utworu dramatu. Anna podkreśla, że oboje wraz z mężem cały czas noszą pierścionki, kobieta zaznacza, że gdyby się pozbyła we wspomnianym sklepie jubilera pierścionka, to jej małżonek nawet by tego nie dostrzegł.
„Przed sklepem jubilera” stanowi opowieść, która rzutuje pomiędzy filozofią a mistyką, jest mowa o ulicy, którą podąży Oblubieniec.
Akcja dramatu jest przedstawiona w taki sposób, by jej miejsce mogło znaleźć się wszędzie i nigdzie, jest to miasteczko, którego nazwa nie została nigdzie wypowiedziana.
Sztuka była wystawiana wielokrotnie na deskach teatrów, w readaptacji często miejscem rozgrywania akcji był Kraków, miasto jakże ważne zarówno dla Karola Wojtyły jak też dla brata mojego Pradziadka Jana, Albina Małysiaka, który był biskupem krakowskim.

Charakterystyka bohaterów

Teresa jest wdzięczna, że Andrzej zauważył właśnie ją. Dziewczyna zwraca uwagę na detale, jak wtedy kiedy opowiada, że Andrzej określił ją jako towarzyszkę życia, nie zaś jako żonę. Widać, że jest pod wrażeniem tego chłopaka o filozoficznym podejściu. Teresa jest romantyczką, czuje, że życie nosi za sobą trud, kiedy miłość nie jest odwzajemniona. Andrzej jest ideałem Teresy, kocha go bardzo, cieszy się, że chłopak jest od niej znacznie wyższy, gdyż w ten sposób może sobie pozwolić na włożenie butów na obcasie.
Andrzej ma podejście filozoficzne do życia, rozumie, że musi wyjść ponad własne „ja”, żeby móc kogoś pokochać. Dla Andrzeja małżeństwo jest spotkaniem się ze sobą obu osobowości, które w końcu stworzą jedno ciało. Bohater ten zdaje sobie sprawę, jak długą drogę musiał pokonać, żeby w końcu przyjąć miłość Teresy, opowiada, że wcześniej podążał za tym, co zmysłowe, co powodowało, że szedł po omacku i nie wybierał właściwej drogi. Dopiero kiedy przyjął miłość Teresy, wtedy właśnie zrozumiał, że wybrał właściwie.
Anna jest pełna wewnętrznego zawodu, obrączka miała być dla niej powodem do radości, jednak okazało się, że związek ze Stefanem przyniósł jedynie ból oraz rozczarowanie.
Stefan jest małżonkiem Anny. Ich związek nie mógł być szczęśliwy, gdyż opierał się na cynizmie oraz na egoizmie, zabrakło tutaj zdrowej podstawy. Małżonka obwinia Stefana o wiele rzeczy, jednak Karol Wojtyła sygnalizuje nam, że wina znajduje się w gruncie rzeczy gdzieś pośrodku, że oboje zaniedbali wzajemną relację. Błąd, który popełniła ta para to, że pomylili miłość ze stanem zakochania, zauroczenia sobą, być może w nieodpowiedni sposób przeżyli okres narzeczeństwa. W relacji Stefana i Anny zabrakło Boga, a jak wiadomo, kiedy On jest na pierwszym miejscu, wtedy wszystko inne znajduje się na właściwym.
Monika jest córką Anny i Stefana. Dziewczyna nie zaznała miłości w domu rodzinnym, przez co jest okaleczona psychicznie. Monika i Krzysztof to para, która pragnie doznać sakramentu małżeństwa, podążać drogą Teresy i Andrzeja, czyli pielęgnować miłość.
Krzysztof jest synem Teresy i Andrzeja. Dramat chłopaka polega na tym, że jego ojciec poszedł na wojnę, z której nie wrócił, przez co brakuje jemu wzorca męskości. Teresa przelała całą swoją miłość na syna, z nabożeństwem powraca do chwili, kiedy to mąż włożył na jej palec pierścień.
Adam występuje w tym dziele jako metafora miłości, Anna znajduje w nim powiernika, któremu zwierza się z dramatu małżeńskiego. Bohater ten wspiera duchowo zrozpaczoną Teresę, która żyje w bólu z powodu utraty małżonka, który poległ na wojnie.
Jubiler jest postacią, która uzmysławia parom kochanków znaczenie sakramentu małżeństwa. Więź łącząca małżonków jest wieczna, dlatego też należy przyjmować miłość drugiego człowieka z pełną odpowiedzialnością za swoje uczucia jak też za te noszone przez drugą osobę. Moim zdaniem jubiler może być wiązany z postacią księdza, który uświadamia młodych kochanków, czym jest małżeństwo; jak też Annie, że łączy ją wieczna więź ze Stefanem. Jubiler jest filozofem, jednak wszystkie postaci, które wykreował Karol Wojtyła cechują się filozoficznym podejściem.

Najważniejsze informacje

„Przed sklepem jubilera” to utwór napisany przez Karola Wojtyłę, którego świat pozna jako Jana Pawła II. Typ utworu to dramat, przyszły papież snuje refleksje nad sakramentem małżeństwa, nad jego znaczeniem, mówi o tym, jak bardzo ważne jest, żeby przyjmować tę łaskę w sposób całkowicie świadomy. Karol Wojtyła umieszcza w swym dziele trzy akty:
w pierwszym pojawia się Teresa i Andrzej, para młodych zakochanych, planujących zawrzeć związek małżeński;

w drugim Anna i Stefan, kobieta prowadzi monolog, w którym skarży się na swoje pożycie z partnerem, gdzie brakuje miłości i wzajemnego zrozumienia;

w trzecim Monika i Krzysztof, dziewczyna jest córką Anny i Stefana, natomiast Krzysztof synem pary z pierwszego aktu, dowiadujemy się, że Andrzej zginął na wojnie, Teresa wszystkie emocje i uczucia przerzuciła na syna;

Zarówno ,,Przed sklepem…”, jak też wydany w 1964 r. dramat ,,Promieniowanie ojcostwa”, ksiądz Wojtyła napisał, kiedy był już wyświęcony na Biskupa. We wcześniejszych latach, autor pisał też inne dzieła, były to:
„Dawid” napisany w 1939 r.;

„Hiob” napisany w 1940 r.;

w 1940 r., powstał również „Jeremiasz”;

„Brat naszego Boga” pisany w latach 1944- 1949, na kanwie historii biografii brata Alberta Chmielowskiego.

Akcję dramatu możemy osadzić w latach 50 bądź 60 XX w., nie wiemy tak naprawdę dokładnie kiedy, jednakże możemy się tego domyślać. Wiedząc, że Andrzej zginął na wojnie, kiedy syn miał dwa lata, możemy domyślić się, że chodziło o II WŚ. Tak więc, jeśli Krzysztof był dwulatkiem, w 1939 r., biorąc pod uwagę, że mężczyzna zawiera sakrament małżeństwa ok. 25 r.ż., wtedy możemy wysnuć, że byłby rok 1962, więc margines błędu byłby zachowany, przyjęcie, że akcja ma miejsce w 1960 r., jest wyjściem optymalnym.
Michael Anderson wyreżyserował w 1989 r. film, którego fabuła opierała się na motywach książki ,,Przed sklepem jubilera”. Brytyjski reżyser został zapamiętany głównie poprzez genialną produkcję „W 80 dni dookoła świata”, za którą uzyskał w 1957 r. nominację do Oscara.