Streszczenie szczegółowe – „O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie”

Zapomniane dzieje polskich miast

We wstępie poruszony jest temat zapomnienia o dziejach polskich miast. Miasta były pierwszymi cywilizacjami, prowadziły wojny i zawierały pokoje. O ich mieszkańcach, budowlach i wydarzeniach tworzone były ustne przekazy, które krążyły z pokolenia na pokolenie. W końcu zmieniły się w legendy, spisane między innymi przez polskich kronikarzy. Historia miast zaczyna się od nadania praw miejskich, co w Polsce miało miejsce dopiero w XIII wieku. Niektóre miasta otrzymywały prawa sądownicze, prawo do posługiwania się ustaloną nazwą, herbem czy pieczęcią. Legendy to sposób utrwalenia pamięci o różnych miastach. Przykładem jest Kalisz, którego spisana metryka jest najstarsza, ale który nie może pochwalić się taką liczbą legend jak Warszawa czy Kraków.

W pogoni za turem

Legenda Białegostoku, zatytułowana „W pogoni za turem”, opowiada o tym, jak Wielki Książę Litewski Giedymin polował. Gdy zgubił zwierzę, jego oczom ukazał się zachwycający krajobraz. W jego głowie zrodził się pomysł założenia osady. Wkrótce powstała tu wieś Bielszczany Stok, która z biegiem czasu przekształciła się w Białystok i dostała się we władanie Polskiej Korony.

Tajemnicza bytomskiego dzwonu

Legenda „Tajemnica bytomskiego dzwonu” opisuje historię rycerza Zbigniewa, który przybywa do zamku w Bytomiu z niepokojącą wiadomością. Wojska Władysława Wygnańca z cesarzem przedarły się przez wały bobrzańskie. Planowano obronę, a wojsko wyruszyło na atak z zaskoczenia, który się powiódł. Nocą, gdy wojsko nie mogło trafić do miasta, usłyszeli dźwięk dzwonu. Byli zdumieni, ponieważ Bytom nie posiadał dzwo

Plan wydarzeń „O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni i legendzie”

Wrocław – „Kościół na dachu”

a) Niezgoda pomiędzy księciem Henrykiem a biskupem Tomaszem.

b) Doprowadzenie do wojny domowej.

c) Odbieranie duchownemu kolejnych ziem i wygnanie jego zwolenników z miasta.

d) Rzucenie klątwy na władcę i wyłączenie całego księstwa spod opieki Bożej.

e) Rozstrzygnięcie sporu przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba.

f) Pomysł budowy kościoła poświęconego św. Bartłomiejowi – na znak pogodzenia się.

g) Odnalezienie relikwii podczas pracy nad budowlą.

h) Chęć nadania kościołowi imienia św. Krzyża na cześć odkrytych relikwii przez biskupa.

i) Niezgoda księcia na zmianę planów.

j) Powstanie kolejnego sporu.

k) Zwrócenie się o pomoc do arcybiskupa Jakuba.

l) Wybudowanie dwóch kościołów – jeden na dachu drugiego.

Kielce – „O powstaniu Kielc”

a) Nastanie zmierzchu.

b) Zgubienie się Mieszka, syna Bolesława �

O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśniach i legendach – Barbara Tylicka

Bohaterowie

W lekturze pojawiają się postacie historyczne i postacie fantastyczne.

POSTACI HISTORYCZNE

1) Giedymin – legendarny wódz litewski z tytułem Wielkiego Księcia. Żył na przełomie XIII i XIV wieku. Jest założycielem Białegostoku, gdzie podczas polowania uciekł mu tur.

2) Jakub Feliks Michelis – lekarz z Białegostoku, założyciel szkoły dla akuszerek.

3) Fryderyk II Hohenzollern – pruski król z XVIII wieku, uczestnik pierwszego rozbioru Polski. W legendach autorka porównuje go do diabła.

4) Bolesław Krzywousty – polski książę z przełomu XI i XII wieku. Pokonał ogromnego jelenia, przez co powstało miasto Jelenia Góra.

5) Trajan – rzymski cesarz.

6) Feliks Szaniawski – krakowski biskup z przełomu XVII i XVIII wieku. Pracował nad zegarem w Kielcach. Jednak wtrącał się w pracę rzemieślnika, przez co zegar pozostał niedokończony.

7) Janusz – pierwszy znany wójt miasta Łód

O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśniach i legendach – Barbara Tylicka

Gatunek

Utwór jest zdecydowanie legendą, o czym świadczą jego cechy:

– Występowanie wydarzeń niecodziennych, budzących zaskoczenie.
– Odwołanie się do wydarzeń historycznych.
– Postacie i wydarzenia są realistyczne i fantastyczne.
– Akcja rozgrywa się w prawdziwych, istniejących miejscach.

Czas wydarzeń

Wiele utworów zaczyna się niezbyt sprecyzowanymi informacjami, takimi jak: „Przed wieloma laty”, „Dawno, bardzo dawno temu, w czasach, kiedy ziemie nasze porastały olbrzymie puszcze”, „Setki lat temu”, „Dawne to były dzieje”, „Trzysta lat temu, a może nawet i pięćset”. W nielicznych legendach podany jest rok, jak w utworze „Przedziwna historia o koziołkach poznańskich”. Znajdziemy tam fragment: „Działo się to roku (…) 1551”. Inną legendą jest „Tajemnica katedralnego zegara”, która zaczyna się cytatem: „Był rok 1727”. W wielu legendach możemy jedynie wywnioskować, że akcja toczy się na przykład w