Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki

Recenzja książki pt. „Mikołaja Doświadzyńskiego przypadki” Ignacego Krasickiego.

Człowiek od zawsze marzył o szczęściu, dlatego pragnął znaleźć się w krainie dobra, w której mógłby spędzić spokojne życie bez trosk i lęków. Najlepiej, gdzieś na nieodkrytych lądach lub tajemniczych wyspach. Brzmi to trochę jak…utopia w dzisiejszych czasach, ale taką właśnie przygodę przeżył Mikołaj Doświadczyński, tytułowy bohater pierwszej polskiej powieści napisanej, przez Ignacego Krasickiego pt. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”.
Utwór ten ma formę pamiętnika, pisanego z perspektywy samego bohatera, jako już dojrzałego człowieka. Powieść jest życiorysem pełnym przygód od dzieciństwa, przez młodość i dorosłość.
Książka zaczyna się klasycznie opisem dzieciństwa, gdzie poznajemy cechy naszego bohatera. Mikołaj był człowiekiem mądrym i zdolnym, ale nie lubił się uczyć. Od najmłodszych lat, szkoła kojarzyła mu się z karą, dlatego w późniejszych latach wykazywał do niej wstręt, co odbijało się na jego licznych klęskach. Po śmierci ojca, gdy wrócił do domu rodzinnego i kształcił się z obyczajów dworskich, popadał w liczne tarapaty. Cała jego nauka była mu tylko potrzebna do otwarcia drzwi do salonowego życia, którego nieodłączną częścią była gra w karty, na pieniądze. Jak można łatwo przewidzieć było to dość zgubne, ponieważ gra w karty raz przynosiła zyski, a raz starty. Zawsze z opresji ratowała go matka. Nie wyciągał on jednak z tego wniosków. Wielkie pasmo życiowych niepowodzeń zaczęło się dopiero, gdy jego matka zmarła i musiał radzić sobie sam. Kiedy kolejny raz, został oszukany i stracił wszystkie oszczędności, postanowił wyjechać. Wsiadł na statek płynący do Batawii. W trakcie podróży panował sztorm, i okręt się rozbił. Mikołaj przeżył, ale to wydarzenie na zawsze już go zmieniło. Znalazł się w nowej rzeczywistości, na nierealnej wyspie Nipu, oddalonej daleko od wszelkich innych cywilizacji.
Podczas pobytu na wyspie, poznał tubylców którzy, różnili się, wyglądem i sposobem życia. Do uprawiania roli oraz hodowli zwierząt używali prymitywnych narzędzi, a niektóre nawet dla nas podstawowe, budziły w nich lęk i uprzedzenie. Przykładem tego może być incydent, który miał miejsce krótko po przybyciu Doświadczyńskiego. Chciał on zacząć jeść posiłek używając do tego nożyka, jednak kiedy, mieszkańcy zobaczyli co robi poznany człowiek, zlękli się, a szatańskie narzędzie zakopali w ziemi i nie pozwolili na jego odkopanie.
Wyspa Nipu została przedstawiona jako wyidealizowany świat, różniący się od szarego i europejskiego. Sam ich język, był dość prosty do nauczenia i nie zawierał określeń takich jak kłamstwo, kradzież, zdrada czy pochlebstwo. Te zwyczajnie były im obce.
Kolejną, ważną różnicą między światem Nipu, a światem europejskim była równość wszystkich ludzi. Na wyspie, wszystkie domy wyglądały tak samo, każdy obywatel posiadał tyle samo ziemi. Na Nipu nie występowały warstwy społeczne. Obywatele nie mieli systemu politycznego ani rządu. Je

„Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” to utwór, który powstawał w latach 1774 – 1775. Ukazał się drukiem w 1776 roku w Warszawie. Jest to pierwsza polska powieść nowożytna, która została napisana w formie pamiętnika. Krasicki z pewnością czerpał wzory z innych powieści tego rodzaju, które wówczas powstawały w Europie. Utwór łączy w sobie jednak także cechy powieści satyrycznej, przygodowej i utopijnej. Księga pierwsza to historia młodego Mikołaja, który rozpoczyna edukację. Po jej zakończeniu rzuca się w wir życia. Nie wzbudziło to aprobaty jego wuja, który zakazał mu takiego postępowania. Zatrudniono także korepetytora, który miał uczyć chłopaka języków obcych, a przede wszystkim, dobrych manier.
Kolejny etap życia Mikołaja to podróże. W Paryżu młody człowiek traci majątek i poznaje negatywne aspekty życia. W czasie dalszej podróży trafia na wyspę Nipu, w której poznaje niezwykłą społeczność, która wiedzie idealne życie. Warto zwrócić uwagę, że w języku Nipuańczyków wiele wyrazów po prostu nie istnieje. Nie znają oni pojęć takich jako kłamstwo, zdrada, przestępstwo, zbrodnia. Nipuańczycy nie akceptują także żadnych form przemocy. Nie potrzebują broni ani żadnych innych urządzeń, które byłyby wykorzystywane do stosowania przemocy. Na wsypie w żaden sposób nie zachęca się także do rywalizacji. Choć jest to społeczeństwo niemalże idealne, także w nim pojawiają się konflikty. Nikt jednak nie rozwiązuje ich na własną rękę. W przypadku problemów skonfliktowani udają się do Rady Stars

#Geneza utworu
Powieść „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, przez niegoż samego opisane, na trzy księgi rozdzielone” została ukończona w 1775 roku (powstała nieco wcześniej), a wydana w roku 1776. Pierwotnie miała tytuł „Historia Doświadczyńskiego”. Tematyka utworu związana jest z podejmowanymi w „Monitorze” i w „Uniwersale” (wystosowanym przez Komisję Edukacji Narodowej) kwestiami wychowawczymi. Tytułowy bohater dzieła ma być oświeceniowym wzorcem osobowym, którego postawa i postępowanie uczą. Chodzi między innymi o wskazanie wartości edukacji i spełniania obowiązków politycznych i obywatelskich, ale też o krytykę błędów w wychowaniu, niepotrzebnego wzorowania się na krajach Zachodu i nieprawidłowości w funkcjonowaniu instytucji. Jest to więc powieść odpowiadająca na bieżące problemy i choroby Rzeczpospolitej.
#Gatunek literacki
„Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, przez niegoż samego opisane, na