Cudzoziemka - Problematyka

„Cudzoziemka” M. Kuncewiczowej to utwór, który początkowo był drukowany w „Kurierze Porannym”. Jednym z motywów napisania powieści była chęć dokonania przez Kuncewiczową rozrachunku ze wspomnieniami o matce. Autorka opierała się również na swoich doświadczeniach życiowych. Jest to powieść pod wieloma względami ciekawa i wyjątkowa. Akcja toczy się w Warszawie, w dwudziestoleciu międzywojennym. Bohaterką jest Róża Żabczyńska, kobieta o trudnym charakterze. Trudno było ją zadowolić, nigdzie nie czuła się dobrze. Miała poczucie wyobcowania, dokuczała jej samotność. Jako młoda kobieta zakochana się w synu profesora muzyki, jednak on nie odwzajemnił jej uczuć. Swojego męża nie traktowała zbyt dobrze, często z niego drwiła. Miała żal, że nie jest jej ukochanym z młodości. Mąż Róży nie wytrzymał jej trudnego charakteru i zostawił ją. Trudne życie mieli także synowie Róży. Trudno jej było pogodzić się ze śmiercią jednego z synów – Kazimierza, natomiast w życie drugiego – Władysława – nieustannie się wtrącała. Przyczyniła się między innymi do tego, że porzucił on swoją narzeczoną, gdyż nie zyskała akceptacji matki. Przez wiele lat nie akceptowała swojej córki, która była niechcianym dzieckiem. Dopiero kiedy okazało się, że dziewczyna jest poważnie chora, jej stosunek do córki uległ zmianie.
Choć jest mężatką i ma dzieci, Róża czuje się samotna. W jej życiu istotną rolę odgrywała muzyka. Przeżyte zawody, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym sprawiły, że kobieta była nieprzyjemna dla innych. Niedługo przed śmiercią stara się podsumować swoje życia. Doszukuje się przyczyn, które sprawiły, że jej życie było porażką, że nie odniosła sukcesu, spełnienia.
„Cudzoziemka” to powieść psychologiczna, która skupia się na uczuciach, doznaniach i przeżyciach głównej bohaterki. Na całe jej dorosłe życie mają wpływ przeżycia z młodości. Szczególnie mocno podkreślone jest wyobcowanie kobiety. Wiąże się to między innymi z faktem, że wychowywała się w Rosji i polska kultura jest jej pod wieloma względami obca. Za wiele swoich niepowodzeń obwiniała polskie zwyczaje, polską kulturę. Była kobietą, która przez wiele lat żyła w iluzji, nie potrafiła pogodzić się z tym, co niesie los, miała wygórowane ambicje i nie potrafiła znaleźć swojego miejsca na ziemi. Choć miała udaną rodzinę, nie potrafiła jej docenić. Uprzykrzała życie swoim najbliższym. Dopiero pod koniec życia uświadamia sobie, że tak naprawdę je zmarnowała.
Na uwagę zasługuje kształt artystyczny utworu, przede wszystkim dwutorowość narracji i czasu, sposób prezentacji bohaterów, spójność kompozycji, element psychoanalizy, a także to, że treść powieści przypomina sen. Cała historia to tak naprawdę jeden dzień z życia bohaterki, która wspomina swoją przeszłość i dzieli się doznana nimi. Kuncewiczowa stosowała tu także technikę polegająca na swobodnym kojarzeniu. Wspomnienia bohaterki pojawiają się pod wpływem pewnych dźwięków, słów czy przedmiotów. Ciekawa jest również konstrukcja narratora, który jest obecny we wszystkich rozdziałach, w razie potrzeby wkracza do akcji