Faust

Recenzja książki

Pewnego dnia byłam w bibliotece miejskiej i zauważyłam opowieść Johanna Wolfganga von Goethe ” Faust „, 12 tysięcy wersów, która jest uważana za dzieło niesceniczne.

„Nigdy nie oceniaj książki po okładce”- mówią – więc ja stwierdziłam, że każdą książkę, która przykuwa mój wzrok otworzę na losowej stronie, i tak też zrobiłam tym razem. Myślę, że był to strzał w dziesiątkę 🙂 .

” A teraz grzech mną samą włada! ” na taki wers właśnie trafiłam. Pierwsza moja myśl dziwna ta książka, ale mnie zaciekawiła, więc ją wypożyczyłam. Na początku nie zdawałam sobie sprawy, że aż tak mnie wciągnie i zaintryguje.

Książka opowiada historię Fausta. Człowiek ten nie był spełniony życiowo. Cały czas się uczył, ale nigdy nie był zadowolony stanem, w którym się znajduje. Uważał, że nic nie jest wstanie go zadziwić oraz, że na wszystko istnieje logiczne wyjaśnienie. Szatan – Mefistofeles stwierdził, iż naukowiec jest bardzo interesującą osobą i łatwą do manipulacji. Diabeł chciał wykorzystać Fausta do osiągnięcia własnych celów, a dokładniej do pokonania Boga. Zła istota miała dość życia w cieniu. Bóg założył się z Mefistofelesem o duszę Fausta. Jeżeli uda mu się przekonać, usatysfakcjonować mędrca wtedy wygra.

Cała historia zaczyna się od obrazu Fausta w jego laboratorium. Mędrzec zajmował się nauką ścisłą jak i tą wykraczająca poza zmysły ludzi czyli magią, a dokładniej czarną magią.

Cały fragment „Przy studni” przedstawia nam Małgorzatę, która oddała się Faustowi – doktor, wszechwiedzący, uzdolniony, ale nienasycony tym co posiada. Dziewka słyszy rozmowę dwóch kobiet Elżbiety i Basi. Pierwsza z nich opowiada drugiej o dziewczynie, która została porzucona przez kochanka oraz zaszła z nim w ciążę. Małgorzata uświadamia sobie że jest w bardzo podobnej sytuacji, daje się uwieść Faustowi, jest zaślepiona mężczyzną. Podaje własnej matce lekki nasenne, przez które ginie, jaki i w późniejszym czasie zabija własne dziecko i zostaje skazana do więzienia. Kobieta kompletnie oszalała.

Faust mający układ z samym diabłem, Mefistofelesem popełnia grzech, morduje jedynego brata ukochanej, Walentego, który był żołnierzem. Dwójka podróżników ucieka do samego piekła. Pełne chaosu i rozpusty królestwo zła porywa mędrca. Uczony jest bliski obłędu aż w pewnym momencie ukazuje mu się widmo łudząca podobnej kobiety, co Małgorzata.

Pewien czas później, zastajemy obraz mędrca i szatana wędrujących po polu. Faust gorliwie zaczyna obwiniać Mefistofelesa i zaczyna nakłaniać go na ratowanie kobiety. Ten jednak odpowiada, że ta tragedia jest tylko i wyłącznie wynikiem działań uczonego. Faust męczony wyrzutami sumienia postanawia ratować ukochaną.

W więzieniu zastajemy pogrążoną w obłędzie Małgorzatę. Faust zaczyna ją namawiać aby uciekła razem z nim, ale dla kobiety śmierć sprawia wrażenie ukojenia, skończą się wszystkie jej cierpienia na Ziemi. Nadciąga świt. Szatan ponagla mężczyznę wiedzą iż za chwilę pojawią się strażnicy i tak się dzieje. Słyszymy tajemniczy głos który wypowiada słowo: ocalona, tym samym diabeł przegrywa bitwę o duszę dziewczyny, która idzie do Nieba.

Uważam, iż książka Johanna Wolfganga von Goethe ” Faust ” jest na tyle ciekawa i refleksyjna, że każdy uczony człowiek powinien przynajmniej ją kojarzyć. XVIII – XIX w. w tym okresie została napisana, a tak dobrze można ją zinterpretować we współczesnym świecie. Dla przykładu postać Fausta może zawierać ukryty przekaz do ludzi, którzy są leniwi i nie odkrywają własnych umiejętności. Tacy ludzie są kompletnym przeciwieństwem mędrca. Nieograniczona wiedzą, nowe szlaki życiowe, odkrywanie własnych słabości jaki i zalet to wszystko jest bardzo ważne w życiu, a nawet jest sensem życia. Drugi wątek miłości. Miłość jest równoważnie ważna w życiu człowieka jak nauka i wykształcenie. Jednak na przykładzie tej opowieści możemy stwierdzić, że nie zawsze szybka, gwałtowna miłość od pierwszego wejrzenia będzie dla nas dobra jak i dla naszej drugiej połówki. Ludzie mają swoje potrzeby tak jak i mają obowiązki. Nigdy nie powinniśmy o tym zapominać, a jeżeli tak się stanie miejmy nadzieję że szybko wrócimy na dobrą ścieżkę.

Powieść przedstawia walkę nieba z piekłem, porusza wątek poznania samego siebie jaki i świata, a nawet tworzy nam pytanie: Czy jesteśmy bardziej jak Faust- spragnieni wiedzy, chcący uzyskać najwięcej satysfakcji w życiu, czy jesteśmy jak Mefistofeles- skupieni na zabawie i rozpuście, przez co „idziemy do celu po trupach”, czy może jesteśmy jak Małgorzata, która miała dość nudnego życia na wsi i porzuciła swoje wszystkie problemy oraz obowiązki dla jednego mężczyzny, jednej chwili zatracenia, przez którą doszczętnie oszalała i straciła wszystko i wszystkich, na których jej zależało? Uważam, że ja najbardziej utożsamiam się z Faustem aczkolwiek jest we mnie też trochę Mefistofelesa. Chcąc czerpać wiedzę, ale też chcąc się od czasu do czasu wyrwać z otaczającego mnie życia i zrelaksować się.
Powinniśmy zadać sobie to pytanie po przeczytaniu książki Johanna Wolfganga von Goethe pt. : „Faust”, którą polecam każdemu 🙂

Geneza utworu i gatunek

„Faust” został napisany przez Johanna Wolfganga Goethego jako dramat romantyczny opowiadający legendę o Johannie Georgu Fauście. Dramat ten cechuje się zerwaniem z zasadą trzech jedności (jeden czas, jedno miejsce i jedna akcja), synkretyzmem rodzajowym, który łączy ze sobą elementy liryki, epiki oraz dramatu, przedstawieniem świata fantastycznego oraz realnego, otwartą kompozycją (ostatnia scena nie wyjaśnia konkretnego zakończenia oraz tego, co się stało z bohaterem), scenami zbiorowymi (występuje kilka lub więcej osób w danej scenie), niescenicznością utworu i bohaterem romantycznym. „Faust” powstawał przez prawie sześćdziesiąt lat, a jego pierwsza część ukazała się drukiem w 1808 roku, druga w 1833, rok po śmierci Goethego. Inspirację do napisania dramatu odnalazł w książce Johanna Spiessa „Historia o doktorze Johannie Fauście” oraz dziele Christophera Marlowe’a „Tragiczne dzieje doktora Fausta”.

Głównym bohaterem utworu jest Faust wzorowany na prawdziwej postaci Johanna Georga Fausta, która przez wielu była oskarżana o paranie się czarną magią. Według legendy był on średniowiecznym alchemikiem, niemieckiego pochodzenia, magiem, astrologiem i lekarzem, który zawarł pakt z diabłem. Ludzie postrzegali go jako przerażającego ekscentryka, którego się obawiano. Gdziekolwiek się pojawiał, zachowywał się jak dziwak i potwierdzał swoje kontakty z diabłem. Żył na przełomie XV i XVI wieku, a zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, zostając poraniony na całym ciele oraz zwrócony głową do ziemi – przeciwnie do nieba.

Problematyka

„Faust” J. W. von Goethe jest historią człowieka, który uważał, że nic ważnego w życiu nie przeżył, zdaje sobie sprawę, iż Jego życie dobiega końca. Problematyka dotyczy samotności, w jakiej znajduje się jednostka ludzka, w chwili podejmowania decyzji kluczowych, ostatecznych. Człowiek- geniusz toczy bitwę z ludzkimi ograniczeniami oraz „skończonością”. Goethe w „Fauście” porusza dwa tematy, mianowicie:
1) pakt z diabłem, mamy w utworze poprowadzony dialog z Panem Bogiem
2) nienasycenie, zgodnie z przysłowiem że „w miarę jedzenia, apetyt rośnie”
Człowiek w ujęciu Goethego jest nienasycony, warto zauważyć, że temat ten pojawia się już w prologu, mianowicie w słowach Mefista, iż czegokolwiek Faust się nie złapie to i tak Jego wzburzone serce pozostanie niezaspokojone. „Faust” dotyka problematyki poszukiwania szczęścia, jako młody człowiek Faust myślał, że nauka da Mu spełnienie, dochodzi do stopnia doktora, jednakże nie daje Mu ten dyplom zaspokojenia. Książka porusza zagadnienie człowieka, który utracił radość. Faust jest rozgoryczony, iż pomimo starań nie spotkał się z uznaniem, zarabia niewiele. „Faust” dotyka tematu poszukiwań, główny bohater pomimo że jako naukowiec powinien cechować się konkretnym myśleniem, nie potrafi stwierdzić czego tak naprawdę chce i pragnie, bo czym jest ta „chwila szczęścia”? Jest to książka, dotycząca zagubienia. Książka stawia pytanie, ile ja mogę tak naprawdę poświęcić, ażeby coś w życiu osiągnąć? Goethe stara się nakierować czytelnika, by ten odpowiedział samemu sobie co jest warte dążenia oraz metody jakie możemy przedsięwziąć ażeby sięgnąć po wymarzony, upragniony cel. Ceną którą zapłacił za to wszystko Faust była Jego dusza, a co my zaprzedamy? Faust poprzez drogę jaką przedsięwziął, zniszczył życie Małgorzaty, Jej matki oraz sam też nie osiągnął tego czego pragnął. Goethe pyta czy my sami zamierzamy iść w życiu nie patrząc na innych, byleby tylko osiągnąć to co sobie zamierzymy. „Faust” jest w dzisiejszych, nastawionych na posiadanie czasach, kiedy rządzi materializm doskonałą lekturą. Zauważmy że choć książka została wydana w 1833 r., w dzisiejszych czasach wydaje się być niezwykle aktualna. Człowiek taki jak Faust, który jest nienasycony, nigdy nie będzie spełniony i szczęśliwy, gdyż spirala potrzeb a wręcz zachcianek sama się nakręca, osoba nastawiona wyłącznie na konsumpcjonizm zagubi się w dążeniu do kolejnych i kolejnych rzeczy, które de facto nie dadzą Jej radości i spełnienia. Goethe napisał „Fausta” w ramach przestrogi, wniosek jest taki, że zawsze winniśmy mieć ten wyznaczony cel, żeby nasza gonitwa nie była pościgiem jedynie za kolejnymi zerami na koncie, lecz byśmy umieli się kontrolować w tym wszystkim i zachowywać samodyscyplinę. „Faust” jest książką o presji, nie tylko chodzi o to ciśnienie wytwarzane przez otoczenie, lecz również a może nade wszystko przez nas samych. „Faust” niesie za sobą refleksję, iż powinniśmy skupić się na naszym wnętrzu, wsłuchać w to co mówi nam nasze ciało. Faust poświęcił swe życie dla gonienia za wiedzą, presja którą wywarł na siebie prowadzi Go do prób samobójczych. Faust osiągnął wszystko, ale nadal chce coś udowadniać samemu sobie. Faust który pojął ogrom wiedzy dochodzi do ściany, pojawia się szklany sufit i sokratejska myśl „wiem że nic nie wiem”. Co dla nas niezwykle istotne, w Fauście możemy przeglądać się, niczym w zwierciadle.

Streszczenie

„Faust” to utwór uważany za dzieło życia Joanna Wolfganga Goethego, bowiem pracował nad nim sześćdziesiąt lat. Pierwsza część tego dzieła została opublikowana w 1808 roku, natomiast część druga ukazała się dopiero po jego śmierci, a została ukończona w 1831 roku. Postać głównego, a zarazem tytułowego bohatera tragedii Goethego, Fausta, jest nawiązaniem do legendarnego, średniowiecznego alchemika o tym samym imieniu. Ów bohater posiada nawet cechy osobowości samego autora dramatu oraz posiada wszechstronne zainteresowania, podobnie jak Goethe.
Dramat Goethego to tragedia o cechach preromantycznych, uważana za jeden z najważniejszych utworów literatury światowej. Posiada dwa wymiary: filozoficzny i uniwersalny i przedstawia pragnienia i dążenia człowieka do osiągnięcia nieograniczonej wiedzy o świecie, odkrycia niezliczonych tajemnic wszechświata.
Goethe stworzył tragedię odmienną od pozostałych utworów tego gatunku, złamał bowiem klasyczną zasadę trzech jedności: czasu, miejsca i akcji. Czas tego dramatu obejmuje około trzy tysiące lat, a akcja jest wielowątkowa i rozgrywa się w różnych miejscach. Goethe nie zastosował również zasady decorum, czyli stosowności, połączył ze sobą elementy tragiczne i komiczne oraz patetyczne i groteskowe, nie zachował tym samym jedności stylów. Autor „Fausta” wprowadził także do utworu postaci fantastyczne, które stanowią nawiązanie do ludowych wierzeń i baśni.
Utwór składa się z dwóch części: pierwsza zbudowana jest z dwudziestu czterech scen poprzedzonych wstępem. Tekst nie posiada podziału na akty, posiada luźną kompozycję i stanowi połączenie wielu gatunków literackich, takich jak: tragedia, ballada, baśń, moralitet. W tragedii Goethego przeplatają się różne style wypowiedzi, na przykład styl potoczny, zawierający nawet wulgaryzmy, lub styl podniosły, pełen metafor.
Główny bohater utworu, Faust, to starzec, uczony, który od wielu lat zgłębia różne dziedziny wiedzy, tj. literaturę, sztukę, teologię i nauki przyrodnicze. Mężczyzna cieszy się wielkim autorytetem wśród ludzi, jest bardzo ambitny, wytrwały w dążeniu do celu, chce poznać wszelkie tajniki wiedzy, zrozumieć świat, a jednocześnie posiada typowe cechy bohatera romantycznego: jest rozdarty wewnętrznie, bardzo nieszczęśliwy i samotny. Pragnie przekroczyć granice ludzkiego umysłu i nieustannie poszukuje odpowiedzi na nurtujące go pytania. Z tego właśnie powodu godzi się na propozycję Mefistofelesa, w wyniku czego zyskuje dar powtórnej młodości.
Utwór poprzedzony jest Prologami: „Prologiem w teatrze” i „Prologiem w niebie”. Ten drugi ukazuje zakład Boga i diabła, czyli Mefistofelesa o duszę Fausta. Uczony jest rozczarowany dotychczasowymi odkryciami naukowymi, a wieloletnie badania nie przyniosły mu odpowiedzi na nurtujące go pytania. W monologu zawiera swoje refleksje na temat posiadanej wiedzy. Chce nawet popełnić samobójstwo poprzez wypicie trucizny, porzuca jednak tę myśl, kiedy przypomina sobie lata dzieciństwa.
Kiedy udaje się na przechadzkę po mieście napotyka czarnego pudla, który podąża za Faustem do jego pracowni. Mężczyzna zaczyna czytać fragment Pisma Świętego: „Na początku było słowo”, który wywołuje u niego wiele wątpliwości i w tym właśnie momencie pudel zaczyna zmieniać kształty. Widząc to, Faust wypowiada liczne zaklęcia, chce przestraszyć zwierzę żarem z pieca. Po chwili pokój zasnuwa się mgłą, z której wyłania się postać Mefistofelesa. Zaczyna prowadzić z Faustem grę słowną, nie ujawnia mu jednak swojej tożsamości, przedstawia się za to jako „cząstka siły”. Mimo to uczony domyśla się, że ma przed sobą diabła, czuję także, że przybył do niego z ważnej przyczyny. Diabeł sugeruje, że zamierza złożyć mu pewną propozycję, w tej jednak chwili zsyła na niego sen, po którym Faust ma wątpliwości co do tego kto go odwiedził, pies czy bies.
Jakiś czas później Mefistofeles po raz kolejny przybywa do Fausta i sugeruje mu, aby wyszedł używać życia. Ten jednak jest sceptycznie do tego nastawiony, wyjawia nawet diabłu, że nachodzi go pragnienie śmierci. Słysząc to, Mefistofeles proponuje mu swoje usługi, dzięki którym Faust będzie mógł doświadczyć uroków świata. Starzec zgadza się, pod warunkiem, że diabeł zapewni mu tak wielkie nasycenie światem, że będzie pragnął zatrzymać czas i wypowie wówczas słowa: „Trwaj chwilo”! Spisują zatem cyrograf, pod którym Faust podpisuje się własną krwią. Wtedy Mefistofeles obiecuje mu miłość i młodość, chce również wydobyć go z pracowni i zabrać w świat.
Przed rozpoczęciem wyprawy do Fausta przychodzi uczeń, który prosi mistrza o radę w sprawie wyboru fakultetu. Wtedy Mefistofeles w ironiczny sposób ośmiesza wszystkie fakultety: medycynę, prawo, filozofię. Namawia żaka do korzystania z życia, nie zaś marnowania go na zdobywanie wiedzy i przekazuje mu rady dotyczące obcowania z kobietami. Ów uczeń, przekonany o słuszności rad diabła, uszczęśliwiony ich prostotą i oczywistością, opuszcza pracownię.
Faust ma pewne wątpliwości dotyczące tego, czy ze swoim wyglądem i dotychczasowym sposobem życia będzie miał szansę odnaleźć szczęście w zupełnie nowym dla niego świecie, Mefistofeles jednak uspokaja go twierdząc, że rozwiąże jego problemy i zaspokoi jego wszelkie potrzeby.
Diabeł zabiera Fausta do piwnicy Auerbacha w Lipsku, gdzie pokazuje mu beztroskie zabawy studentów i dokonuje sztuczek z alkoholem: jego wino wznieca ogień na podłodze, przez co zebrani zaczynają się niezmiernie dziwić, a niektórzy nawet popadają w chwilowy obłęd.
Następnie główny bohater otrzymuje magiczny napój, dzięki któremu odzyskuje utraconą młodość. Na ulicy spotyka czternastoletnią Małgorzatę, dziewczynę wracającą właśnie od spowiedzi. Faust za wszelką cenę chce ją zdobyć, a diabeł obiecuje spełnić jego żądanie. Dlatego właśnie podrzuca do pokoju Małgorzaty szkatułkę z klejnotami. Próba tak okazuje się jednak nieskuteczna, gdyż szkatułkę zabiera matka dziewczyny i zanosi ją do kościoła. Kiedy Mefistofeles podejmuje drugą próbę i kusi Małgorzatę bogactwami, ta ulega pokusie i zanosi szkatułkę do swojej sąsiadki, która obiecuje jej, że będzie mogła nosić klejony u niej w domu.
Mefistofeles nakłania Małgorzatę do odwzajemnienia uczuć Fausta, a kiedy ta spaceruje z ukochanym opowiada mu o swoim trudnym życiu. Już po kilku spotkaniach ulega Faustowi i wpuszcza go do swojej sypialni. Wcześniej podaje matce środek nasenny, w wyniku czego matka umiera. Kiedy Małgorzata dowiaduje się, że jest w ciąży, doświadcza rozterek, a Zły Duch stara się spotęgować u niej poczuci winy.
Hańbę dziewczyny chce pomści jej brat, Walenty, który właśnie wrócił z wojska, ginie jednak z ręki Fausta. Małgorzata jest zrozpaczona i topi swoje nowo narodzone dziecko, przez co zostaje uwięziona i skazana na śmierć. Kiedy przebywa w więzieniu, Faust chce ją uwolnić, co mu się nie udaje, gdyż dziewczyna odmawia ucieczki, a widząc Mefistofelesa nieustannie wzywa Boga. Kiedy dokonuje się jej egzekucja, słychać Głos z góry, który informuje, że została ocalona.
W części drugiej Faust odbywa podróż do starożytności. Jego małżonką zostaje Helena trojańska, która po śmierci ich syna udaje się do Hadesu, Faust natomiast wraca do Niemiec, gdzie uczestniczy w bitwie przeciwko antycesarzowi, a w nagrodę zostaje władcą rozległego terenu, którym rządzi przez wiele lat. Chce być władcą idealnym, kiedy jednak przeszkadza mu dom należący do staruszków, każe ich stamtąd usunąć, a Mefistofeles doprowadza do ich śmierci. Faust nie zdaje sobie sprawy z nadchodzącej śmierci. Najpierw traci wzrok, a później Mefistofeles rozkazuje Lemurom, czyli duchom zmarłych wykopać dla niego grób, z czego Faust nie zdaje sobie sprawy, myśli bowiem, że trwa osuszanie bagien. Mężczyzna odnajduje prawdziwe, nieprzemijające szczęście w pracy dla innych, a kiedy umiera stwierdza nawet, że mógłby wypowiedzieć słowa zapisane w cyrografie, jednak diabeł nie posiada już nad nim żadnej władzy. Po śmierci Faust zostaje zbawiony i aniołowie zabierają jego duszę do raju, gdzie znajduje się również Małgorzata.

Plan wydarzeń

Plan wydarzeń na podstawie lektury „Faust” autorstwa Johanna Wolfganga Goethego:1. Zakład Boga i diabła o duszę Fausta.
2. Rozmowa z Duchem Ziemi i Wagnerem.
3. Monolog zawierający gorzkie refleksje na temat rozczarowań w stosunku do zdobywanej przez lata wiedzy.
4. Postanowienie o popełnieniu samobójstwa przez wypicie trucizny.
5. Porzucenie zamiaru pod wpływem dźwięku dzwonów i chórów kościelnych.
6. Wywołanie wspomnień dotyczących lat młodzieńczych i szczęśliwych chwil z dzieciństwa.
7. Przechadzka po mieście z uczniem.
8. Spotkanie czarnego pudla.
9. Czytanie Biblii i wątpliwości bohatera na temat przeciwstawienia myśli i czynów.
10. Przeszkadzanie psa w rozważaniach Fausta.
11. Zmiana kształtów.
12. Wypowiadanie zaklęć i straszenie żarem z pieca.
13. Mgła i pojawienie się Mefistofelesa pod inną postacią.
14. Gra słowna z uczonym i „cząstka siły mała”.
15. Rozpoznanie diabła w tajemniczym gościu.
16. Zesłanie snu na Fausta i wątpliwości na temat tego, kto odwiedził jego pracownię.
17. Powtórne przybycie Mefistofelesa do Fausta.
18. Propozycja przyodziania czerwonego płaszcza i używania życia.
19. Sceptyczne nastawienie bohatera wobec propozycji diabła i narzekanie na marazm egzystencji.
20. Wyjawienie diabłu swego pragnienia śmierci.
21. Zgoda na pakt z diabłem i podpisanie cyrografu własną krwią.
22. Obietnica Mefistofelesa, że Faust będzie mężny jak lew i wizja miłości oraz młodości.
23. Rozmowa Mefistofelesa z uczniami Fausta pod jego postacią.
24. Ironiczne ośmieszenie wszystkich fakultetów przy studencie proszącym o radę.
25. Porady dotyczące postępowania z kobietami i korzystania z życia.
26. Wątpliwości Fausta na temat nowego stylu życia.
27. Zabranie bohatera przez diabła do piwnicy Auerbacha w Lipsku.
28. Wzniecenie ognia za pomocą diabelskiego wina.
29. Otrzymanie magicznego napoju, dzięki któremu można uzyskać powtórną młodość.
30. Spotkanie z Małgorzatą wracającą ze spowiedzi.
31. Podrzucenie do pokoju dziewczyny skrzynki z klejnotami.
32. Zaniesienie szkatułki do kościoła przez matkę Małgorzaty.
33. Powtórne skuszenie bogactwem i zaniesienie szkatułki do sąsiadki Marty.
34. Nakłonienie Małgorzaty przez diabła do odwzajemnienia uczuć Fausta.
35. Śmierć matki dziewczyny pod wpływem środka nasennego.
36. Potęgowanie poczucia winy u Małgorzaty przez Złego Ducha podczas nabożeństwa.
37. Śmierć brata Małgorzaty z rąk Fausta.
38. Topienie dziecka przez uwiedzioną kobietę.
39. Skazanie na śmierć i więzienie.
40. Plan zorganizowanie ucieczki Małgorzaty.
41. Głos z góry mówiący, że dziewczyna jest ocalona.
42. Podróż Fausta do czasów antycznych.
43. Nowa kochanka – Helena trojańska.
44. Udanie się kobiety do Hadesu po śmierci syna i powrót Fausta do Niemiec.
45. Uczestnictwo w bitwie przeciwko antycesarzowi i nagroda w postaci terytorium.
46. Śmierć pary staruszków.
47. Odebranie wzroku głównemu bohaterowi.
48. Wysłanie duchów do wykopania grobu.
49. Odnalezienie szczęścia i sensu życia w pracy dla innych.
50. Śmierć Fausta i stwierdzenie, że mógłby wypowiedzieć słowa zawarte w cyrografie.
51. Brak władzy diabła, zbawienie i zabranie duszy przez aniołów.
52. Wstawienie się Małgorzaty za Faustem pod postacią Pokutnicy.

Bohaterowie

Bohaterami utworu pt. „Faust” autorstwa Johanna Wolfganga von Goethego są:
1. Faust – starzec z długą brodą. Uczony, oczytany w dziedzinach literatury, sztuki, teologii, nauk przyrodniczych. Zagłębił się w wiele nauk, ale żadna z nich nie pomogła mu okryć tajemnic wszechświata, ani okryć pełni szczęścia. Cały swój czas spędza w gotyckiej pracowni. Cieszy się wielkim autorytetem i szacunkiem wśród uczniów. Cechuje go aktywność, ambicja i wielka żądza władzy. Mimo wszystko jest głęboko nieszczęśliwy i rozdarty wewnętrznie. Wiedza książkowa nie dostarcza mu zadowalających odpowiedzi na nurtujące go pytania. Fausta można traktować jako reprezentanta całej ludzkości, która zmaga się od wieków z własnymi sławościami i poszukuje drogi do spełnienia. Chce przekroczyć granice niedostępne dla ludzkiego umysłu. Pragnie nieprzemijającej młodości, nieograniczonej wiedzy na temat ludzi oraz całego świata. Fausta można uznać za bohatera poszukującego. Pragnął osiągnąć pełnię szczęścia lub udowodnić, że jest to niemożliwe. Zgadza się na podpisanie paktu z diabłem i otrzymuje dar powtórnej młodości. Jako odmłodzony człowiek używa imienia Henryk. Łamie ustalone nakazy i kieruje się ambicjami oraz marzeniami. Pod koniec swego życia odkrywa, że istotę szczęścia i prawdziwy sens daje mu praca na rzecz innych osób. Swoje ostatnie lata poświęca biednym i potrzebującym, dzięki czemu zrekompensował grzechy wcześniej popełnione. Po śmierci mimo dopuszczenia się wielu niemoralnych i złych czynów, zostaje zbawiony. Jego dusza zostaje zabrana do raju przez aniołów. Okazuje się, że wśród duchów, które się za nim wstawiły była Małgorzata pod postacią Pokutnicy.
2. Małgorzata – jest ukochaną tytułowego bohatera. To młoda, czternastoletnia dziewczyna, która zostaje uwiedziona przez odmłodzonego uczonego pod wpływem działań diabła. Cechuje ją ufność, a nawet naiwność. Ulega urokowi swej pierwszej miłości i w późniejszym czasie płaci za to wysoką cenę. Przez własne postępowanie przyczynia się do śmierci własnej matki oraz brata. Dopuszcza się czynu utopienia dziecka będącego owocem jej miłości z Faustem. Zostaje skazana na śmierć i wtrącona do więzienia. Rezygnuje z możliwości ucieczki i przejawia swe szaleństwo. Jest świadoma wagi popełnionych czynów i z pokorą decyduje się na przyjęcie kary.
3. Mefistofeles – jest diabłem, który na początku lektury zakłada się z Bogiem o duszę tytułowego bohatera. Proponuje układ Faustowi, by ten poznał wszystkie uroki świata. Ma moc przyjmowania ciała innych postaci. Podstępnie podchodzi Fausta pod postacią psa (czarnego pudla) i wcielając się w młodego żaka. Cechuje go ogromna przebiegłość i błyskotliwość. Umiejętnie posługuje się ciętą ripostą i siłą perswazji. Używa przekonujących argumentów i dąży do tego, by osiągnąć wszystko, co przyjdzie mu do głowy. Spełnia pragnienia Fausta i prowadzi go do popełnienia grzechu. Ostatecznie nie udaje mu się osiągnąć celu, by przejąć duszę bohatera, ponieważ przejmują ją aniołowie, którzy zabierają Fausta do raju.

Czas i miejsce akcji

„Faust” to jeden z najważniejszych utworów w dziejach literatury światowej. Autor pracował nad nim przez niemal sześćdziesiąt lat. Utwór niemieckiego pisarza wywarł wpływ na rozwój dramaturgii w całej Europie. Dzieło posiada wymiar filozoficzny i uniwersalny, stanowi źródło inspiracji dla wielu artystów z późniejszych epok. „Faust” jest tragedią o cechach preromantycznych. Łamie zasadę jedności czasu, miejsca i akcji oraz decorum. Dzieje utworu rozgrywają się w rozmaitych miejscach. Fabuła „Fausta” jest wielowątkowa, a przedstawione wydarzenia nie tworzą ścisłego ciągu przyczynowo-skutkowego. Tragedia nawiązuje do opowieści ludowych i niemieckich baśni oraz legendy o średniowiecznym alchemiku – doktorze Fauście. Fabuła utworu jest luźna i fragmentaryczna. Łączy w sobie zarówno wątki realistyczne, jak i fantastyczne. Bohaterem „Fausta” jest tytułowy uczony, czyli rozdarty wewnętrznie i głęboko nieszczęśliwy mędrzec, który pragnie doznać szczęścia. Faust jest bohaterem poszukującym, który chce poznań odpowiedzi na pytania, w których nie pomaga wiedza książkowa. Innymi postaciami występującymi w dziele są: Mefistofeles (diabeł) oraz Małgorzata (młoda, czternastoletnia dziewczyna, uwiedziona przez odmłodzonego, głównego bohatera).
Akcja lektury pt. „Faust” autorstwa Johanna Wolfganga von Goethego rozgrywa się w Niemczech. Dokładnego czasu akcji nie jesteśmy w stanie określić, choć można przypuszczać, że wydarzenia dzieją się w późnym średniowieczu. Na podstawie opisywanych wydarzeń można wysnuć wniosek, że dzieje w dziele Goethego rozgrywają się przez około rok. Wskazuje na to chociażby ciąża Małgorzaty – ukochanej tytułowego bohatera. „Część I. Scena w pracowni” obejmuje kilka godzin nocnych i jej akcja toczy się w gotyckiej izbie uczonego.
W utworze występują zarówno miejsca fantastyczne (np. kuchnia czarownicy) jak i te realistyczne, choć fikcyjne. Znaczna część zdarzeń rozgrywa się w pracownicy Fausta oraz w jego mieście. Oprócz tego pojawiają się miejsca takie jak: dom Małgorzaty, więzienie, góry Harc i Piwnica Auerbacha w Lipsku.

Streszczenie krótkie

„Faust” autorstwa Johanna Wolfganga von Goethego to tragedia. Stanowi ona jedno z najważniejszych dzieł literatury światowej. Tytułowy bohater to starzec, który jest bardzo wykształcony, a większość swego czasu spędza w gotyckiej pracowni naukowej. Fausta charakteryzuje wielka ambicja i żądza władzy. Mimo ogromnej wiedzy bohater jest rozdarty wewnętrznie i głęboko nieszczęśliwy. Mężczyzną targają wątpliwości i towarzyszy mu mnóstwo pytań natury egzystencjalnej, na które odpowiedzi nie można odnaleźć w książkach. Faust bardzo pragnie przekroczyć granice niedostępne ludzkiemu rozumowi. Dąży też do poznania szczęścia. Nie jest zadowolony ze swojego losu, dlatego stara się znaleźć odpowiednią drogę, by czuć w życiu spełnienie.
W „Prologu w teatrze” oraz „Prologu w niebie” dowiadujemy się o zakładzie Boga z Mefistofelesem o duszę głównego bohatera. Faust jest bardzo rozgoryczony i niezadowolony ze swego dotychczasowego losu, ponieważ nauka nie przyniosła mu odpowiedzi na dręczące go pytania. Podczas monologu wyjawia gorzkie refleksje na temat swoich dylematów i rozczarowań w stosunku do nabytego wykształcenia. Decyduje się na popełnienie samobójstwa, ale wówczas dźwięki dzwonów i chór kościelny przypominają mu o beztroskich, szczęśliwych chwilach z lat dziecięcych. Bohater porzuca zamiar targnięcia się na swoje życie i wybiera się na przechadzkę po mieście. Podczas spaceru ze swym uczniem spotyka czarnego pudla, który podąża za nim aż do pracowni. Faust czyta fragment Biblii, który wywołuje u niego wielkie wątpliwości. Tajemniczy pies zaczyna nagle zmieniać kształty i przeszkadza mężczyźnie w dalszej lekturze. Uczony straszy zwierzę żarem z pieca i wypowiada zaklęcia. Z mgły wyłania się Mefistofeles, który pod postacią ucznia zaczyna prowadzić z Faustem grę słowną. Przedstawia się jako „Cząstka siły mała, co złego pragnąc, zawsze dobro zdziała” i nie ujawnia wprost swej prawdziwej tożsamości, ale średniowieczny mędrzec rozpoznaje w nim diabła. Ten składa starcowi propozycję i zsyła na niego sen, by miał wątpliwości co do tego, kto odwiedził jego pracownię.
W dalszej części utworu diabeł ponownie pojawia się u Fausta i proponuje mu, by zaczął korzystać z życia. Uczony jest bardzo sceptyczny i narzeka na swój los. Wyjawia pragnienie własnej śmierci, a diabeł składa mu propozycję, by odkrył niezwykłość świata. Faust podpisuje pakt z diabłem własną krwią. Wyrusza w podróż w szeroki świat – z wizją miłości oraz powrotu do młodości. Diabeł zabiera uczonego do piwnicy Auerbacha w Lipsku, gdzie wspólnie oglądają beztroskie zabawy młodych studentów przy alkoholu. W kuchni czarownicy tytułowy bohater otrzymuje magiczny napój, który przywraca mu młodość. Faust spotyka młodą dziewczynę, która dzięki diabłu zostaje podstępnie uwiedziona. Małgorzata po niedługim czasie ulega pokusie i odwzajemnia uczucia Fausta. Podaje swej matce środek nasenny i tym samym przyczynia się do jej śmierci. Jest w rozterce, gdy zaczyna podejrzewać, że jest w ciąży. Mefistofeles stara się spotęgować u Małgorzaty poczucie winy. Walenty chce pomścić hańbę siostry, ale ginie z rąk jej ukochanego. Zakłopotana dziewczyna decyduje się popełnić drugą zbrodnię – topi swe nowonarodzone dziecko. Zostaje uwięziona i skazana na śmierć, a niedługo potem ogarnia ją szaleństwo. Powoli zaczyna rozumieć powagę sytuacji i ciężar swej zbrodni, dlatego nie decyduje się na planowaną ucieczkę. Wówczas słychać głos z góry, który mówi, że bohaterka jest ocalona.
W drugiej części utworu Faust odbywa podróż do czasów starożytnych, gdzie jego kochanką zostaje Helena z Troi. Po śmierci ich dziecka Helena udaje się do Hadesu, a Faust powraca do swojej ojczyzny i uczestniczy w bitwie przeciwko antycesarzowi. Stara się być idealnym władcą, lecz dopuszcza się okropnego czynu. Każe usunąć parę staruszków, którzy ostatecznie umierają. Starość odbiera Faustowi wzrok. Mężczyzna jest już blisko krańca swego życia. Odkrywa coś, co daje mu spełnienie – jest to praca na rzecz innych. Odczuwa pełnię szczęścia i w chwili śmierci stwierdza, że mógłby wypowiedzieć słowa zawarte w cyrografie („trwaj chwilo, jesteś piękna”). Faust zostaje zbawiony, a diabeł nie ma już nad nim mocy. Anioły zabierają duszę bohatera do raju, a wśród duchów, które się za nim stawiły, znajduje się Małgorzata w postaci Pokutnicy.

Streszczenie szczegółowe

Książkę ,,Faust’’ rozpoczyna dedykacja, w której autor zwraca się generalnie do przeszłości w szerokim tego słowa znaczeniu. Dedykuje utwór swoim przyjaciołom i mówi o tym, że mimo iż coś odeszło, to kiedyś do nas wróci. Pisarzowi bliższa jest rzeczywistość, która już minęła. To, co jest realne – jest dalsze. Tak powie każdy dojrzały człowiek niż to co znamy jako wspomnienie.

Noc

Miejsce akcji:
Fausta poznajemy, kiedy ten przebywa w swojej pracowni. Autor przedstawia ją jako izbę gotycką o ciemnych ścianach. To od razu przywołuje obraz i atmosferę średniowiecza. Jest to jednak czysto umowne stwierdzenie, gdyż nie ma detali świadczących o tej epoce i jest to jedynie wskazanie, że historia tego mitu narodziła się na przełomie właśnie średniowiecza i renesansu.

Czas akcji:
Nie jest to jakiś przypadkowy dzień, jak zaczyna się większość utworów, lecz noc Wielkiej Soboty lub inaczej – noc Zmartwychwstania. Jest to również pierwsza niedziela następująca po pełni księżycowej – symbolizuje odnowę życia i zostało one przedstawione w kontraście ze śmiercią, że jest to taka symbolika regeneracji nie tylko dla natury, ale również i moralności.

Faust z niepokojem siedzi na krześle przy pulpicie i gada sam do siebie. Nie zdąży ust otworzyć, a już zaczyna się skarżyć. Monolog ten mocno podchodzi pod wypowiedzi jakie widzimy na scenie teatru. Bohater po rozważaniach dochodzi do niezbyt wesołych wniosków. Mówi, iż starał się zgłębić tajniki nauki, wręcz dotrzeć do samego jej serca, czy źródła. Jednak poznanie tego jest rzeczą niemożliwą do wykonania, sam czuje się odgrodzony od mądrości prawdziwej. Wodzi swoich studentów za nos, gdyż sam nie zna odpowiedzi, a co przyznanie się swoim wychowankom w oczach profesora jest upokarzające. Twierdzi, że nie można kogoś uczyć, jeżeli samemu się nie wie czegoś – każdy doskonale przecież wie, iż nie ma na świecie osoby znającej się na wszystkim. Mówi też, że rozminął się ze swoim prawdziwym życiem – zwątpił w siłę rozumu i aktualnie wręcz nim pogardza. W swoim dotychczasowym życiu niczego się nie dorobił, nawet inni nie mają do niego szacunku. Wiedza, którą starał się za wszelką cenę zdobyć, doprowadził do odcięcia się od otaczającego go świata, nigdy nie udało mu się założyć własnej, kochającej rodziny, nie miał przyjaciół i nie rozwijało się jego życie towarzyskie, a także nie podróżował, czyli nie dawał sobie szansy na poszerzanie horyzontów. Jest to rozpacz nad życiem, które minęło bardzo szybko, a niewiele się w jego czasie osiągnęło. Faust decyduje się odrzucić rozum. Postanawia również skupić się na świecie magii. Świadczy o tym pojawienie się Nostradamusa jako symbolu. Mówi o księdze zapisanej w tajemniczych znakach, dzięki którym będzie w stanie zgłębić wiedzę poprzez przywołanie duchów. W następnej kolejności bohater otwiera owy przedmiot, a jego wzrok pada na znak Makrokosmosu. Oglądanie świata ma dla niego charakter prawie spektaklu, gdyż owszem, obserwuje to wszystko, ale jednak nie doznaje żadnych uczuć z tym związanych. Jest to problem, który dotyczy nam zawsze. Patrzymy od zewnątrz, ale jednak nadal jesteśmy również uczestnikami wewnątrz tego wszystkiego. Scena ta ma też charakter bajkowy, a dzieje się to za sprawą Fausta, który to przewraca stronice i widzi znak Ducha Ziemi i wtedy nagle coś dzieje się ze światem. Natura w pewien sposób przykrywa samego Boga i jest ona z nim utożsamiana. Już nie jest jego wytworem, ale jego częścią. Przez krótki okres czasy okrągłe pomieszczenie (kształt został ujęty w didaskaliach) stwarza pozory przestrzeni kosmicznej. Bohater przyzywa Ducha poprzez wypowiedzenie odpowiedniego zaklęcia. Widmo pojawia się otoczone przez czerwone płomienie. Po niedługiej rozmowie Duch potępia mężczyznę po czym znika. Zaraz po tym do izby wchodzi Wagner, który jest asystentem. Wizyta ta jest niemiła dla Fausta. Kiedy tylko pomocnik odchodzi, bohater popada w rozpacz z powodu poniesionej porażki. Z powodu ogarniającego przerażenia postanawia wypić sporządzoną wcześniej własnoręcznie truciznę (jest przecież alchemikiem, dlatego przygotowanie czegoś takiego nie było szczególnie trudne w jego przypadku. Na szczęście od popełnienia samobójstwa ratuje go dźwięk dzwonów rozchodzący się głośno po okolicy oraz przypominający o zmartwychwstaniu. Ponownie zgadza się na swój los i ,,wraca’’ na ziemię. Postanawia dalej żyć. Przypomina też sobie o dzieciństwie – o tym jakie było ono szczęśliwe.

Przed bramą
W tej scenie bohaterami są zwykli przechodnie, którzy postanowili wybrać się na spacer i zaczerpnąć świeżego powietrza w Wielką Niedzielę. Na ulicach możemy spotkać ludzi z różnych grup wiekowych: studentów, żołnierzy, żebraka (w tej części postać ta jest również podmiotem lirycznym komentującym przebieg akcji), służące, mieszczankę oraz starszą panią. Wśród tej gromady pojawiają się również Wagner z Faustem. Bohater tytułowy prowadzi rozmowę ze swoim sługą. Tematem ich dyskusji są ludzie, których mijają na swojej drodze i ich postawy względem innych. Faust pragnie stać się mędrcem, dlatego też nie pogardza ludem i daleko mu do takich zachowań względem innych. Inną opinię na ten temat posiada zaś Wagner. Ze względu na fakt, iż jest niżej urodzony, pogardza społeczeństwem. Dodatkowo mężczyzna traktuje alchemika jako swojego mistrza i pragnie wedrzeć się we wszystko. Ma on optymistyczne podejście i nie stał się na razie osobą zgorzkniałą. Faust poddaje pod wątpliwość ludzkie działanie i gardzi swoim rozmówcą. Marzy mu się lot spod znaku Ikara i Leonarda da Vinci. Wagner jest tym nieco zdziwiony, dlatego też mężczyzna spieszy z wyjaśnieniem i odpowiada, że ma on w sobie dualizm. W tym właśnie momencie sam autor puszcza do nas (do czytelników) oko. Jest to bowiem sugestia autora nawiązująca do odwiecznym zmaganiu człowieka, o istnieniu dwóch sił zobrazowanych niczym konie zaprzężone do rydwanu. Jeden z nich jest maści karej, a drugi siwej. Woźnica kierujący powozem uosabia naszą wolę i decyzje. Wierzchowce to siły, które nami targają, każda chce dominować i w efekcie walczą ze sobą. Jednak to woźnica ma największy wpływ na wynik końcowy tej bitwy. To on panuje nad całością. W pewnym momencie Faust dostrzega psa, a dokładniej pudla koloru czarnego. Wagner nie zwraca szczególnej uwagi na pojawienie się zwierzaka. W końcu jednak zabierają pieska ze sobą.

Pracownia:
Po spotkaniu pudelka, a następnie jego przygarnięciu, zwierzątko przesiaduje z Faustem w jego pracowni. Alchemik przysiada do tłumaczenia Ewangelii świętego Jana. Otwiera zbiór i już na samym początku natrafia na przeszkodę (tak on to odbiera). Jest nią fragment ,,Na początku było Słowo’’. Ważny w tym momencie jest język grecki, gdyż wyraz ,,słowo’’ w tłumaczy się jako logos. W takim układzie wspomniane logos, czyli słowo – jest Bogiem. Tak też odbiera je Faust, jednak nie wierzy, że słowo nie może być aż tak ważne. Jest bardzo niezadowolony z wydźwięku tej frazy, dlatego też zamienia to na ,,myśl’’. Po chwili jednak rozmyśla się i zastępuje to słowem ,,czyn’’. W międzyczasie mężczyzna stara się uciszyć czworonoga, który (jak to typowy pies) kręci się po pracowni, szczeka oraz wyje. Duchy znajdujące się w krużganku komentują zaistniałą sytuację. Bezradny decyduje się na użycie zaklęcia przeciwko psu. Miało ono na celu uciszenie pudla, jednak nie poszło to po jego myśli. Trafione czarem zwierzę przeobraża się, na chwilę znika, by po chwili zza pieca wyszedł Mefistofeles otaczany oparami unoszącej się mgły. Przebrany jest on za wędrownego nauczyciela. Podczas konwersacji przybysz przedstawia się i okazuje się, że diabeł został więźniem Fausta. Alchemik nie ma zamiaru wypuścić go ze swojej pracowni, pomimo licznych nalegań Mefista. Ten się jednak nie poddaje i w końcu proponuje mu dostarczenie rozrywki w postaci szatańskich sztuczek. Tak oto udaje mu się uśpić swojego właściciela i wymknąć niepostrzeżenie z ,,więzienia’’.

Pracownia:
Jest to dalsza część poprzedniego wątku poprzedniego. Bohaterowie się również nie zmieniają. Jest to niezwykle istotna, a nawet najważniejsza scena dla dramatu, gdyż to właśnie w niej dochodzi do kontaktu pomiędzy diabłem a człowiekiem. Faust czuje pewien niedosyt, a Mefisto jest w stanie dać mu to, czego mistrz tylko zechce. Kiedy już nastanie moment spełnienia mężczyzny, ma on wypowiedzieć słowa: ,,Chwilo, trwaj!’’, jednak nie chce on tak naprawdę tej chwili. Mefistofeles żąda w zamian jego duszy oraz bycia na każde zawołanie już po śmierci.

Piwnica:
W tej scenie udział biorą Flaszka, Starszy, Fuks i Barwiarz. Przedostatni ściąga na siebie gniew przez swoje zachowanie, pijany próbuje śpiewać piosenki. ,,Przywódcą’’ zgromadzenia jest Barwiarz. Wtedy wchodzi Mefisto wraz z Faustem. Ten pierwszy rozkazuje alchemikowi zwrócenie uwagi na istotę prawdziwej zabawy, prawdziwego życia. Diabeł popisuje się swoimi umiejętnościami przed kompanami i wyczarowuje wino. Faustowi to wszystko się jednak nie za bardzo podoba. W pewnym momencie szatan zostaje rozpoznany, ale kiedy mężczyźni już mają się na niego rzucić, ten rzuca urok, by następnie zniknąć bezpiecznie ze swoim towarzyszem. Zaklęcie po tym przestaje działać.

Kuchnia czarownicy:
Koczkodany przygotowują czarodziejską miksturę w sporych rozmiarów kotle. Scenografia po raz kolejny przypomina tą występującą w typowym teatrze, gdyż ściany przyozdobione są rozmaitymi rekwizytami. Odsyłają one do właścicielki tego wszystkiego, czyli czarownicy. Poza wspomnianymi wyżej istotami przygotowującymi wywar, w pomieszczeniu przebywają bohaterowie, do których dołącza wiedźma. Tutaj następuje odmłodzenie Fausta, a następnie Mefisto zabiera go w miejsce, aby pokazać mu jak prowadzić życie bez zmartwień. Mężczyzna dostrzega w lustrze urodziwą kobietę, co budzi w nim pożądanie. Diabeł jednak podpowiada, iż lepiej byłoby zobaczyć taką żywą, w rzeczywistości, a nie tylko w zwierciadle.

Ulica:
Odmłodzony Faust mija na ulicy czternastoletnią dziewczynę o imieniu Małgorzata. Od razu proponuje, że ją odprowadzi, jednak ta odmawia. Na przyjęcie propozycji nie pozwala jej skromność, dobre wychowanie oraz ułożenie. Po tym od razu odchodzi. Mężczyzna rzuca sobie wyzwanie – ma zamiar mieć tę konkretną dziewczynę. Jego towarzysz twierdzi, iż będzie to niezwykle trudne do zrealizowania, jest ona wierząca i cnotliwa. Po chwili Faust rozkazuje Diabłu, aby ten przygotował prezent.

Wieczorem
Małgorzata cały czas wspomina spotkanie z bohaterem. Podczas gdy ta na chwilę opuszcza swój pokój, wchodzą do niego cicho Faust i Mefistofeles. Pojawia się fragment erotyczny, kiedy ten pierwszy odsuwa zasłonę od łóżka dziewczyny. Ona po ich zniknięciu wchodzi do pomieszczenia i znajduje w skrzyni klejnoty pozostawione przez gościa. Od razu przymierza biżuterię i się nią zachwyca, gdyż sama nie ma za wiele pieniędzy.

Promenada
Ta scena mówi o tym jak matka dziewczyny oddaje kosztowności księdzu. Małgorzata wspomina je razem z ich ofiarodawcą. Faust pragnie dać jej jeszcze wspanialszy prezent.

Dom sąsiadki
Sąsiadką Małgorzaty jest Marta. Kobieta została opuszczona przez męża, za którym bardzo tęskni. Jej lament rozpoczyna tę scenę, Po krótkiej chwili odwiedza ją Małgosia i mówi ona o klejnotach, które ponownie otrzymała. Znajoma doradza jej, aby nie przyznawała się do tego matce i przyszła je do niej przymierzyć. Wtedy wchodzi Diabeł i kłania się przed Małgorzatą, jakby ta była od niego ważniejsza. Informuje, iż mąż Marty nie żyje. Umawiają się na spotkanie wieczorem w ogrodzie, po czym przybysz odchodzi.

Ulica
Faust oskarża towarzysza o kłamstwo, jednak ten na zarzuty odpowiada, iż on sam nie jest wcale taki święty.

Ogród
W tej scenie udział biorą Mefisto, Faust, Marta i Małgorzata. Ta ostatnia spaceruje po ogrodzie razem z Faustem, natomiast Marta stara się wybadać Mefista i sugeruje małżeństwo. Jest to kolejne spotkanie Małgorzaty i Fausta. Dziewczyna zdaje sobie sprawę, iż ona jest prostym człowiekiem, natomiast mężczyzna stoi zdecydowanie wyżej w hierarchii. Później nastolatka wróży z kwiatka. Faust kłamie, że to wielka miłość i dla niej jest w stanie zrobić wszystko.

Altanka
Kolejna schadzka Małgorzaty i Fausta. Najpierw przerywa im Mefistofeles, a później pojawia się Marta. Faust chciałby odprowadzić dziewczynę, jednak ta po raz kolejny odrzuca jego propozycję. Kiedy już zostaje sama, załamuje ręce nad swoim zachowaniem i niedoświadczeniem.

Las i jaskinia
Faust dziękuje Duchowi Ziemi za naturę i jej piękno oraz możliwości odkrywania świata. Bohater opowiada o spokoju Małgorzaty, który to zakłócił, zaś Mefisto, który pojawia się niespodziewanie, o cielesność bohaterki. Tutaj możemy wyróżnić dwie postawy względem miłości – cynizm Diabła oraz idealizm Fausta. Mężczyźnie wydaje się, że to wielka miłość, duży nacisk kładzie na jej duchową stronę, zaś jego kompana interesuje ta fizyczna. Mefisto jest również ironiczny względem postawy towarzysza.

Pokoik Małgorzatki
Dziewczyna siedzi przy kołowrotku i cicho nuci sobie piosenkę.

Ogród Marty
Małgorzata pragnie dowiedzieć się jakie Faust ma poglądy dotyczące wiary, gdyż nieco obawia się o jego stosunek względem Boga. Mężczyzna stara się odpowiedzieć na pytanie, a zarazem nie mówić o tym i odpowiada pytaniem, czy można w jakikolwiek sposób zmierzyć wiarę i czy jest jakiś magiczny sposób, w który moglibyśmy jednoznacznie stwierdzić, czy wierzymy czy też nie. Bóg dla Fausta ma charakter jedynie ulotny. Z drugiej jednak strony Bóg jest wszechogarniający i tu znajdujemy jedno z potwierdzeń wierzeń Goethego. Małgosia nie czuje się dobrze przy Mefiście. Postać ta budzi w niej odrazę i nie podoba się jej. Czuje, że nie jest w stanie się modlić przy nim, a także jej miłość do Fausta zmalała. Mimo to umawia się z ukochanym na spotkanie. Otrzymała od niego miksturę we flakoniku, która miała uśpić jej matkę. Okazało się jednak, że był to nie środek nasenny, a trucizna, która ją zabiła.

U studni
Bietka wraz z Małgosią rozmawiają o zranionej Barbarce, która to zaszła w ciążę, a jej kochanek momentalnie ją przez to zostawił. Wiedzą, że spotka ją za to potępienie wśród społeczeństwa. Małgorzata źle ocenia kobietę, mimo faktu, iż sama znajduje się w bardzo podobnej sytuacji.

Wieża brama
Małgosia składa modlitwy do Matki Boskiej bolesnej. Rozpaczając prosi o ratunek. Prawdopodobnie dowiedziała się już o swojej ciąży.

Noc
Przed domem dziewczyny pojawia się Walenty. Mężczyzna jest żołnierzem, a także jej bratem. Zło już się stało, a wcześniej był z niej naprawdę dumny. Przyczaja się i oczekuje na przybycie kochanka siostry, jednak Faust to zauważa i dźga go przy pomocy noża. Następnie mężczyzna ucieka z Mefistem. Walenty przepowiada, iż dziewczyna stanie się prostytutką – te słowa wypowiada umierając.

Katedra
Małgorzata uczestniczy w nabożeństwie, a za nią ustawił się Zły Duch. Chór śpiewa pieśń ,,Dies Irae’’, co oznacza ,,Dzień Gniewu’’. Duch pokrótce informuje ją o jej losie, a to powoduje u niej spotęgowanie poczucia winy. Wypowiedzi Małgorzaty przeplatają się ze zwrotkami chóru i to nadaje sytuacji dynamizmu. Po skończeniu, mdleje.

Noc Walpurgii
Akcja rozgrywa się w Górach Harcu. Bohaterami w tej scenie są Mefisto, Faust oraz przedstawiciele różnych stanów. Wszystkich łączy bycie uczestnikiem sabatu czarownic. Zgromadzenie to okaże się spotkaniem, na którym dochodzi do spotkania wielu bohaterów poznanych we wcześniejszych momentach lektury.

Sen Nocy Walpurgii, czyli złote gody Oberona i Tyranii
Ta scena jest typowo teatralna. Tu dochodzi do rozmowy kilku wybranych bohaterów sztuk Szekspira.

Pochmurny dzień. Pole
Faust dowiaduje się, iż jego towarzysz nie ujawnił przed nim prawdy o losach Małgosi. Dziewczyna bowiem została zamknięta w więzieniu. Diabeł śmieje się z kompana i drwi z jego ogromnego pragnienia dotarcia do końca rozumu. Informuje, że właśnie znaleźli się w tym momencie. Mężczyzna żąda od szatana, aby ten użył swych umiejętności i uwolnił dziewczynę.

Noc. Otwarte pole
Scena małej wagi. Informuje ona o jeźdźcach – Faust i Diabeł, galopują na karych wierzchowcach w stronę miasta. Po drodze ich wzrok pada na miejsce straceń, gdyż tam dostrzegają jakiś ruch, przygotowujący do procesu.

Więzienie
Faust pragnie uwolnić Małgosię, jednak ta go nie poznaje. Zachowuje się tak, jakby była w jakimś transie. Z przerażenia utopiła własne dziecko. Pokazuje się dla niej Mefisto. Ona zdecydowanie odmawia wyjścia z celi, gdyż wie, że przybysz tylko czeka na jej duszę. Diabeł woła: ,,Potępiona’’, a na to głos z góry odpowiada: ,,Zbawiona’’. Dziewczyna kłania się przed Bogiem i bardzo żałuje.

Rozprawka

Faust — rozprawka
Człowiek jest w stanie wiele poświęcić dla zdobywania coraz większej wiedzy.
Nie ma jednego pojęcia, które wyjaśni pojęcie wiedzy. Definicja, którą podaje Nowa Encyklopedia Powszechna brzmi: „Ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystywania”. Jednak skupmy się na tym, jak prosty człowiek patrzy na wiedzę, jak na wielki skarb, którego pożąda. Uczymy się od małego, zdobywając coraz większą wiedzę. Najpierw dowiadujemy się jak chodzić czy też mówić, później jak pisać i czytać a jeszcze później zdobywamy bardziej zaawansowaną wiedzę, jednak jak mówi powiedzenie „człowiek całe życie się uczy, a głupi umiera”. Z natury jesteśmy ciekawscy i czasami nawet nieświadomie dążymy do zdobycia wiedzy na dany temat. Zastanówmy się jednak, jak wiele poświęcamy dla zdobycia danej wiedzy? Często czas, pieniądze, a nawet samego siebie. Tutaj nasuwa się pytanie, czy są jakiekolwiek granice? Zapewne tak i niektórzy dobrze o tym wiedzą a niektórzy wręcz przeciwnie. Nie jest nowością, że osoby uczone są postrzegane lepiej przez społeczeństwo niż te, którego ledwo potrafią czytać. Osoby ubogie w wiedzy często łakną jej bardziej niż te, które już ją poznały, jednak to osoby uczone oddają więcej, aby nimi być.
Przejdźmy do argumentów, które rozpocznie bohater tytułowy lektury „Faust”. Bohater ten jest wielkim uczonym oraz alchemikiem, który poświęca cały swój czas na zdobywanie coraz więcej wiedzy i cały czas jest mu za mało jej. Chce poznać, jak wszystko powstało, skąd się wzięło. Chce wiedzieć dosłownie wszystko, przez co staje się celem zakładu między Bogiem a diabłem. Według niego szatan ma opętać duszę uczonego. Przychodzi do niego, proponując podpisanie cyrografu, co na początku nie interesuje uczonego. Coś więcej nawet udaje mu się uwięzić diabła, jednak w końcu ulega, chcąc, aby szatan uczynił go osobą wiedzącą wszystko, mającą chwałę. Chciał, aby mógł o swojej sławie powiedzieć „trwaj, jesteś piękna”. Mamy tutaj przykład osoby, która jest w stanie poświęcić własną duszę na potępienie, aby zdobyć wiedzę. To dość hiperboliczny przykład jednak dobrze pokazuje zachłanność ludzką.
Przenieśmy się teraz w dawne czasy. Czasy, w których kobiety były niedopuszczane do wiedzy. Zajmująca się w tamtych czasach domem i dziećmi płeć żeńska nieraz po kryjomu próbowała się czegoś nauczyć, co więcej mamy przykład Marii Skłodowskiej-Curie, która, aby studiować, wyjechała z własnego kraju, który nie pozwalał na naukę kobiet. Opuściła swój rodzinny kraj, wszystkie znajomości oraz rodzinę, aby móc się uczyć i dokonywać wielkich rzeczy. Nie była jedynym przypadkiem w historii. Wiele kobiet walczyło o prawa dla nich samych, przede wszystkim do nauki. Chciały moc również poznawać świat i zasłynąć z czegoś. Oddawały swój czas, siły a czasami nawet dobrą reputację. Były też osoby, które oddawały swoje ciało czy też wolność wychodząc za osobę, która da jej możliwość kształcenia.
Wróćmy do teraźniejszych czasów. Czasów, w których każdy ma równe prawa przynajmniej w większości krajów. Mogłoby się wydawać, że skoro możliwość nauki jest powszechna, to poświęcamy mniej rzeczy dla niej, co jest kłamstwem. W dzisiejszych czasach wiele osób rezygnuje z założenia rodziny dla kształcenia się w wybranym kierunku. Chcą zasłynąć, zrobić karierę a dopiero potem skupiać się na ustatkowaniu i założeniu rodziny. Poświęcając swój czas oraz młodość nie zauważają jak czas, nieubłaganie leci, osoby się starzeją i czasami nie mają już jak później założyć rodziny, więc całkowicie oddają się nauce. Czy jest to dobre podejście? Zależy od punktu widzenia. Niektórym taki los odpowiada, a niektórzy dopiero po latach rozumieją, że zmarnowali swoje życie, goniąc za coraz większą wiedzą i teraz nie ma kto mu podać przysłowiowej „szklanki” na starość.
Podsumowując wszystkie argumenty, możemy potwierdzić, że człowiek jest z natury osobą, która dąży do zdobycia wiedzy, płacąc za to różne ceny, większe lub mniejsze. Jednak nie zmienia to faktu, że jesteśmy w stanie oddać wiele rzeczy, aby zdobyć odpowiedzi na pytania tego świata i choć wiemy, że nigdy nie uda nam się zdobyć wiedzy całkowitej to i tak uparcie do tego dążymy. Dlaczego? To już zostawiam na własne przemyślenia.

Charakterystyka bohaterów

Tytułowym bohaterem tragedii Johanna Wolfganga Goethego jest starszy mężczyzna, który przeżywa kryzys w swym życiu. Stanowi osobę wszechstronnie uzdolnioną i wykształconą w wielu dziedzinach. Pierwowzorem kreacji był doktor Johanes Faust, czyli alchemik żyjący w średniowieczu. Faust jest obyty zarówno w literaturze, sztuce, teologii, jak i w naukach przyrodniczych. Po upływie wielu lat w życiu dochodzi do wniosku, że nie jest on szczęśliwy w życiu, a zdobyta wiedza nie pomaga w odpowiedzi na nurtujące pytania natury egzystencjalnej. Faust to starzec z długą, siwą brodą. Uczony większość swojego czasu spędza w starej, gotyckiej pracowni, gdzie odwiedzają go młodzi uczniowie darzący go ogromnym autorytetem. Żacy przybywają do niego z daleka, ponieważ w społeczeństwie Faust jest uważany za osobę szanowaną i wybitnie inteligentną. Bohatera cechuje ambicja, aktywność, żądza władzy i chęć odkrycia prawdy o świecie. Faust jest głęboko nieszczęśliwy i rozdarty, dlatego decyduje się na podpisanie własną krwią paktu z diabłem. Bohater Goethego pragnie za wszelką cenę znaleźć odpowiedzi na pytania, których nie może znaleźć w książkach oraz chce przekroczyć granice niedostępne ludzkiemu rozumowi. Postać wykreowana przez romantycznego, niemieckiego pisarza jest niezwykle dynamiczna i poszukująca. Losy postaci toczą się tak, że bohater otrzymuje od Mefistofelesa dar powtórnej młodości. Wówczas stara się przeżyć darowane lata jak najlepiej i zakochuje się w młodej, niewinnej dziewczynie. Za sprawą podstępów diabła Małgorzata odwzajemnia uczucia Fausta. Faust stanowi uosobienie człowieka, który dąży do poznania świata oraz samego siebie. Nosi on cechy zarówno komiczne, jak i groteskowe. Jest jednocześnie starcem marzącym o odzyskaniu młodości oraz mędrcem zauroczonym wdziękami czternastolatki. Owocem miłości Fausta i Małgorzaty staje się dziecko, które zostaje brutalnie pozbawione życia przez własną matkę. W drugiej części utworu pt. „Faust” tytułowa postać podróżuje w czasie starożytności. Kochanką mężczyzny wówczas zostaje Helena z Troi. Po śmierci drugiego dziecka Fausta jego trojańska małżonka udaje się do krainy Hadesu, a mężczyzna powraca do rodzimych Niemiec. Mędrzec uczestniczy tam w bitwie przeciwko antycesarzowi, a w nagrodę otrzymuje możliwość rządzenia rozległym terytorium. W wyniku jego działań pozbawiona życia zostaje para staruszków. W ostatnich latach egzystencji Faust dostrzega, że odkrył pełnię szczęścia. Okazało się, że spełnienie dawała mu praca na rzecz innych. Pod koniec życia Troska odbiera mu wzrok. Umierając bohater stwierdza, że mógłby wypowiedzieć słowa z cyrografu. Diabeł chciał zabrać duszę Fausta do piekła i założył się o to z Bogiem, jednak przy śmierci bohatera okazało się, że podpisany pakt był próżny, ponieważ nad duszą bohatera przewagę mieli aniołowie. Bohater Goethego zostaje zbawiony i przeniesiony do raju. W niebie za uczonym wstawiła się Pokutnica, która okazała się być jego pierwszą miłością – Małgorzatą.

Mefistofeles jest postacią uosabiającą diabła. Na początku przedstawia się jako „cząstka siły mała, co złego pragnąc, zawsze dobro zdziała”. Te słowa nawiązują do filozofii świętego Augustyna, który twierdził, że nie ma czegoś takiego jak zło, ale istnieje coś, co wydaje się złem z perspektywy. Mefistofeles ma postać przystojnego, błyskotliwego i cynicznego mężczyzny. To właśnie diabeł zaproponował Faustowi układ, dzięki któremu bohater miał poznać wszystkie uroki świata i odnaleźć w życiu szczęście. Mefistofeles potrafi zmieniać swą postać. W zależności od sytuacji wciela się w młodego ucznia, bądź w psa (czarnego pudla). Charakteryzuje się niezwykłą przebiegłością, błyskotliwością. Posługuje się bardzo ciętymi ripostami i przekonującymi argumentami. W ludzkich działaniach dostrzega tylko materializm i pragnienie władzy. Jego pozytywna rola polega na tym, że przez negację wytrąca świat z bezwładu i wprawia go w ruch. Mefistofeles w życiu zwykle dostaje to, czego chce. Umie spełnić wszelkie pragnienia Fausta, lecz niechybnie prowadzi go do grzechu. Ostatecznie nie udaje mu się dojść do upragnionego celu, gdyż nie zdobywa duszy tytułowej postaci.

Małgorzata jest ukochaną Fausta. To niewinna, czternastoletnia dziewczyna. Zostaje uwiedziona przez odmłodzonego mędrca za sprawą diabelskich postępów ze szkatułkami. Młoda kobieta z racji swego wieku jest bardzo ufna i naiwna. Poddaje się urokom swej pierwszej miłości i niestety płaci za to wysoką cenę. Pod wpływem zaślepienia miłością przyczynia się do śmierci członków swojej rodziny – matki i brata. Jej rodzicielka umiera przez podany środek nasenny, natomiast Walenty ginie z ręki Fausta. Małgorzata przez zdezorientowanie i szok zabija własne dziecko będące owocem jej związku z tytułowym bohaterem. Za okropny czyn zostaje skazana na śmierć i wtrącona do więzienia. Po niedługim czasie dociera do niej powaga sytuacji i uświadamia sobie swą winę. Rozumie ciężar zbrodni i z pokorą przyjmuje karę, zachowuje się jak szalona i rezygnuje z proponowanej przez ukochanego opcji ucieczki. Widząc diabła odmawia wyjścia z więzienia i wzywa Boga. Podczas stracenia głos z góry mówi, że Małgorzata zostaje ocalona. Jej dusza w ostatniej scenie dramatu wskazuje Faustowi drogę ku zbawieniu. Jest to nawiązanie do postaci Beatrycze w „Boskiej komedii” Dantego.

Opracowanie

W ostatnim czasie moją szczególną uwagę wzbudza literatura epoki romantyzmu, a w sposób szczególny twórczość Johanna Wolfganga Goethego. Uważam, że „Faust” jest wyjątkową i bardzo ciekawą tragedią o cechach preromantycznych. W mojej wypowiedzi postaram się przytoczyć najważniejsze informacje dotyczące tego utworu.Publikacja utworu i jego genezaNad tym dziełem autor pracował sześćdziesiąt lat. Pierwsza część została opublikowana w 1808 roku, natomiast druga część została ukończona w 1831 roku i ukazała się dopiero po śmierci autora. W utworze Goethe nawiązał do legendy o średniowiecznym alchemiku, doktorze Fauście. W wizerunkach bohaterów sportretował swoich przyjaciół z okresu studiów, natomiast kreacja Fausta jest odzwierciedleniem cech osobowości Goethego. Dzieło Goethego jest jednym z najważniejszych utworów światowej literatury i miało wpływ na rozwój europejskiej dramaturgii. „Faust” zainspirował wielu artystów z różnych dziedzin sztuki i nauki. Posiada wymiar filozoficzny i uniwersalny. Tragedia opiewa nieograniczone dążenia i pragnienia człowieka, które polegają na stopniowym odsłanianiu tajemnic wszechświata.Zagadnienia gatunkoweDzieło Goethego ma wiele cech tragedii, ale złamano w nim klasyczną zasadę trzech jedności (miejsca, czasu i akcji). Akcja utworu rozgrywa się w różnych miejscach, jest wielowątkowa, natomiast czas trwania obejmuje spory przedział czasu, a mianowicie około 3000 lat. Goethe świadomie nie przestrzega zasady decorum – elementy komiczne i tragiczne oraz groteskowe i patetyczne są ze sobą połączone, co widać w przedstawionych wydarzeniach i w stylu utworu. W utworze są obecne partie inspirowane muzyką Mozarta. Kompozycja dzieła jest fragmentaryczna i luźna. Wydarzenia nie tworzą ciągu przyczynowo-skutkowego. Następuje połączenie wątków fantastycznych oraz realistycznych. Jednym z głównych bohaterów jest diabeł, co stanowi nawiązanie do konwencji baśni i szeroko pojętej ludowości.Czas i miejsce akcji”Część I. Scena w pracowni” obejmuje wiele nocnych godzin, natomiast jej akcja toczy się w izbie gotyckiej, którą zajmuje pewien uczony. Pozostałe części rozgrywają się w Niemczech późnośredniowiecznych – w piwnicy Auerbach w Lipsku, więzieniu, kuchni pewnej czarownicy i pokoiku Małgorzaty.Główni bohaterowie1) Głównym bohaterem utworu jest Faust – starzec z długą brodą. To uczony, który zgłębia różne dziedziny wiedzy, a mianowicie sztukę, teologię, literaturę i nauki przyrodnicze. Cieszy się ogromnym autorytetem wśród swoich uczniów, którzy przybywają do niego z bardzo daleka. Księgi nie dostarczają mu wystarczających odpowiedzi na dręczące go wątpliwości. Faust pragnie przekroczyć niedostępne granice ludzkiego rozumu. Uczony jest bohaterem poszukującym i dynamicznym, który zgadza się na uszczęśliwienie przez Mefistofelesa. Diabeł będzie mógł zabrać duszę Fausta do piekła.2) Mefistofeles jest diabłem, który zaproponował Faustowi układ, na mocy którego bohater miał poznać uroki świata. Diabeł ukazuje się Faustowi jako pies, a innym razem jako żak. Odznacza się błyskotliwością, przebiegłością i posługuje się ciętymi ripostami i argumentami, które przekonują odbiorcę. Prowadzi głównego bohatera do grzechu i nie osiąga celu, którym jest zdobycie jego duszy.3) Małgorzata jest ukochaną Fausta – młodą, czternastoletnią dziewczyną. Została uwiedziona przez uczonego. Poddaje się urokowi pierwszej zmysłowej miłości i płaci za to wysoka cenę. Przyczynia się swoim zachowaniem do śmierci brata i matki. Sama zabija dziecko, które jest owocem związku z Faustem. Za swoje czyny zostaje wtrącona do więzienia i skazana na śmierć.Jaka jest problematyka i główne przesłanie utworu?Faust jest bohaterem poszukującym, zawiedzionym erudytą (uczonym). Pokazuje czytelnikowi zafałszowanie i iluzoryczne oblicza wiedzy. Nie objaśnia ona do końca tajemnic wszechświata. Okazuje się, że pokładanie w niej nadziei może doprowadzić człowieka do frustracji i nieszczęścia. Faust ma w sobie cechy, którymi odznaczał się też Prometeusz. W drugiej części utworu swoje posłannictwo uważa za działalność dla dobra ogółu. Dzieło Goethego podejmuje problematykę uniwersalną i podkreśla aktywizm oraz pracę na rzecz innych, która może dać całkowite spełnienie i poczucie życiowego sensu.