Mistrz i Małgorzata - Geneza utworu i gatunek

Utwór „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bukłahowa powstawał dwanaście lat (1928-1940 rok). Autor żył w Moskwie, odwzorował jej sytuację polityczno-społeczną totalitarnej XX wieku. Bułhakow podczas tworzenia dzieła spalił część rękopisu. Wątek ten umieścił w lekturze. Dzieło ma demaskatorski charakter w stosunku do ustroju politycznego, z tego powodu długo nie ukazywało się w radzieckiej Rosji. W latach 1966-1967 ukazała się wersja ocenzurowana, a praktycznie pełna w 1973 roku.

„Mistrz i Małgorzata” to utwór łączący elementy różnych gatunków powieści. Wewnętrzne przeżycia bohaterów świadczą o cechach powieści psychologicznej. Przykładem jest tutaj postać Piłata, który ma wyrzuty sumienia, a także opis samotności Małgorzaty, przed spotkaniem ukochanego, jej wahania dotyczące współpracy z szatanem. Utwór jest także powieścią obyczajową. Autor ukazuje warunki życia mieszkańców Moskwy. Pokazuje je wplatając elementy groteski i satyry, przez co kpi z rzeczywistości, ośmiesza ją. Powieść porusza temat Boga, sprawiedliwości, wolności ludzi i ich godności. Te elementy są charakterystyczne dla powieści filozoficznej. Kolejną cechą jest paraboliczność. Postacie i wydarzenia są obrazem uniwersalnych prawd dotyczących ludzkiej egzystencji, nie są ważne ich cechy jednostkowe. Przykładem jest dylemat pogodzenia swojego sumienia z oczekiwaniem ludzi. Dzieło zawiera elementy powieści kryminalnej, która trzyma czytelnika w napięciu. Przykładem może być śledztwo dotyczące tożsamości maga Wolanda.