Mistrz i Małgorzata - Problematyka

„Mistrz i Małgorzata” pióra Michaiła Bułhakowa, jest to Jego dzieło życia. Książka jest pisana w niezwykle trudnym momencie dziejowym, w komunistycznej, bolszewickiej Moskwie, stolicy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W takim państwie, dobrze się żyje tym, którzy przystąpili do partii bolszewickiej, do WKP (b), wyrzekli się niejednokrotnie moralności, stali się karierowiczami w totalitarnym państwie, którego „mekką” była właśnie Moskwa. Jest to książka o ateizacji, „Jezus nigdy nie istniał”, więc niemożliwe jest, ażeby o Nim pisać. Jest to specyficzne dla rzeczywistości sowieckiej, gdzie uważano, że jeśli się o czymś nie mówi to tego nie ma. Na świat przychodzi szatan, który pragnie poznać ludzkość. Zauważmy iż książka powstała w ateistycznej Rosji. Jest to książka o totalitarnym państwie, w jakim stopniu oraz za pomocą jakich metod system bolszewicki niszczy ludzi. W utworze mamy dwa plany, świat za Jezusa oraz Rosję lat 30. XX w. Bułhakowowi udała się sztuka pisania o ZSRR, ale „bez ani jednego wystrzału”. Poruszona jest tu kwestia propagandy, cenzurowania, służalczości w stosunku do osoby przełożonego. Bułhakow charakteryzuje Rosjan, zwraca uwagę na ich służalczość. Każdy Rosjanin zwraca uwagę jedynie na siebie. Książka mówi wiele o oportunizmie. Problemem radzieckiej rzeczywistości jest zanik moralności, zniewolenia jednostki, w opisanej rzeczywistości istnieją psychuszki. Mistrz zostaje zresztą poddany procesowi psychiatrii represyjnej. Poruszony jest problem donosów, ludzie radzieccy tzw. homo sovieticus, donosili pod byle pozorem, często bez podania przyczyny, gdyż myślano, iż nieważne by mnie było dobrze, ważniejsze jest, ażeby mojemu sąsiadowi było gorzej aniżeli mnie. Bułhakow konfrontuje te dwa światy, widzi punkty styczne w obu tych odległych o przeszło 1900 lat, rzeczywistościach, Jerozolimy czasów Piłata oraz Moskwy epoki stalinizmu. Jest to książka o jednostce, która nie zazna spokoju, gdyż ma niepraworządne poglądy. Bułhakow odsłania mechanizmy systemu sowieckiego. Pisarz uderza w elity intelektualne ZSRR, w tych którzy tworzą realizm socjalistyczny. Bułhakowa ograniczała cenzura, przez co musiał pisać przy użyciu groteski. Bułhakow pisze o miłości, Małgorzata jest w stanie zrobić wszystko dla swojego mistrza. Książka jest również o człowieczeństwie, o kobiecie u której przeważyło uczucie współczucia aniżeli miłości do ukochanego Mistrza. Michaił Bułhakow porusza tematy biblijne, teologiczne, ważne, że pisarz żyjący w ateistycznym państwie potrafił w ten sposób pisać. Michaił Bułhakow sięga po wątki z „Fausta” oraz z „Romeo i Julii”. Za życia Bułhakowa tego typu pozycja nie miała prawa się ukazać oficjalnym drukiem, dlatego że napisał demaskatorską książkę o „piekle na ziemi” jakim był totalitarny, bolszewicki Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Jest to też książka o miłości. Książka należy do klasyki, jest to również książka, która przyniesie czytelnikowi dawkę rozrywki. Książka z przypisami wydana przez wydawnictwo „Znak” znalazła odniesienia do biografii autora książki. Reasumując jest to książka o:
1) teologii, szatanie który dostrzegł, iż ludzie w Moskwie są gorsi aniżeli On sam, zło nie istnieje a Jezus to tutaj Joszua wyrażający sens miłosierdzia, mamy Piłata uważającego Joszuę za chorego psychicznie
2) historii, wątkach dotyczących starożytności, książce którą pisze sam Mistrz
3) totalitarnym państwie, jaką był ZSRR kierowany przez bolszewików
4) miłości, która jest niezwykle specyficzna, Małgorzata była mężatką, ale chciała mężczyzny nieszablonowego, miała bowiem dość ustatkowanego życia
5) powiązaniach wydarzeń na pozór niezwykle odległych, niezwiązanych ze sobą
6) życiu samego Michaiła Bułhakowa