Z legend dawnego Egiptu

Z legend dawnego Egiptu – opracowanie
Jednym z najbardziej znanych dzieł Bolesława Prusa jest opowiadanie pt. „Z legend dawnego Egiptu”. Jest to nowela, z włoskiego novella, a więc nowość, czyli krótki utwór literacki, pisany prozą, który charakteryzuje się wyraźnie zarysowaną akcją główną, która jest mocno udramatyzowana i zmierza do punktu kulminacyjnego. Zwykle (i tak jest w przypadku „Z legend dawnego Egiptu”) fabuła noweli jest jednowątkowa – nie ma motywów pobocznych, nie ma epizodów. Nie znajdziemy w niej także zbyt wielu opisów. Autorzy nowel często sięgali po różne, powtarzające się motywy czy znaczenia symboliczne. Osobą mówiącą w tym gatunku literackim jest narrator.
Opowiadanie „Z legend dawnego Egiptu” została po raz pierwszy opublikowane 1 stycznia 1888 roku. Fabułę można streścić w dwóch zdaniach: umierający, konserwatywny władca, który nagle zdrowieje oraz młody, dążący do zmian następca, który niespodziewanie umiera. Współcześni Prusowi czytelnicy mieli świadomość, że nowela jest wzorowana jest na prawdziwej historii – umierający, niemiecki cesarz Wilhelm I i ambitny, postępowy Fryderyk III, który nagle zachorował na raka gardła. Przepowiednie autora nie sprawdziły się jednak do końca, jednak przekaz był zrozumiały.
Autor noweli
Prawdziwe nazwisko Bolesława Prusa brzmiało: Aleksander Głowacki. Posługiwał się herbem „Prus” – stąd inspiracja na jego przyjęte nazwisko. Często korzystał również z innych pseudonimów. Pierwszy wiersz autor 'Lalki” opublikował w „Kurierze Niedzielnym” jako Jan w Oleju. Był autorem niezwykle płodnym. Pisywał wiersze, nowele, opowiadania, powieści. Był również dziennikarzem. Potrafił pisywać do rozmaitych gazet na każdy temat – zarówno o elektryczności, jak i o kabaretach.
„Z legend dawnego Egiptu” – streszczenie szczegółowe:
Miejscem akcji jest, jak wskazuje nam tytuł, Egipt. Nie sposób wskazać konkretnego czasu, w którym rozgrywa się opowiadana historia, wiemy jednak, że jest to starożytny Egipt, za czasów swojej świetności.
Głównymi bohaterami są: faraon Ramzes oraz jego następca i wnuk Horus.
Faraon ma już sto lat, wydaje się być jest nieuleczalnie chory. Jego poglądy możemy określić mianem skrajnie konserwatywnych. Rządzi twardą ręką, każde przewinienie surowo kara, popiera wojny. Poglądy jego wnuka są natomiast zlokalizowane na przeciwległym biegunie. Horus ma trzydzieści lat, jest krzepkim młodzieńcem, jest pacyfistą, wierzy w różne szlachetne idee, ma pomysł na kraj.
Z pierwszych zdań noweli orientujemy się, że historia opisana jest z perspektywy kapłana lub uczonego, który zwraca się do nieokreślonej osoby, aby ta zwróciła uwagę na to, jak marne jest ludzkie życie i że rządzi nim przeznaczenie, które przygotowały wyższe istoty zwane tu „Przedwiecznymi”.
Dowiadujemy się, że stuletni Ramzes, wielki i potężny władca, faraon Egiptu jest u progu śmierci. Wciąż żyje, ale nikt nie ma wątpliwości, że niebawem umrze. Faraon leży na swoim łożu, tracąc co chwila przytomność, jest bardzo słaby. Nieustannie jednak walczy ze swoją słabością. Gdy czuje się nieco lepiej wzywa do siebie najmądrzejszego lekarza w całym królestwie, na co dzień pełniącego służbę w świątyni w Karnaku i prosi go o podanie mu lekarstwa, które działają natychmiast uzdrawiając lub zabijając pacjenta. Ramzes marzy bowiem, by jego cierpienie i niemoc związana z chorobą jak najszybciej się skończyły. Pozwala lekarzowi wybrać. Jeżeli ten uzna, że faraona da się uzdrowić, ma to, czym prędzej uczynić. Jeżeli jednak uważa, że śmierć jest nieuchronna, jego obowiązkiem jest ją przyśpieszyć. Medyk nie jest przekonany do tego rozwiązania, oburzony faraon pyta go więc jakim prawem lekarz go poucza, wydając rozkaz. W noweli lekarstwo określone jest mianem strasznego – miało przynieść śmierć, wszyscy byli tego pewni. Gdy faraon je zażywa nakazuje zawołać do siebie jednego ze swoich najsłynniejszych astrologów. Przybyły pochodzi z Teb i dostaje zadanie, aby przepowiedzieć z gwiazd przyszłość królewskiego rodu. Mędrzec oznajmia, że Saturn połączył się z Księżycem, co jest zapowiedzią śmierci członka dynastii faraona. Zganił władcę za to, że przyjął lekarstwo, przypominając mu, że igranie ze słowami i wolą Przedwiecznego zawsze kończy się źle. Ramzes w odpowiedzi pyta lekarza, kiedy umrze. Zapytany stwierdza, że wszystko wyjaśni się przed wschodem słońca – jeżeli król przeżyje do tego czasu – będzie żyć.
Ramzes przygotowuje się na swoją śmierć. Nakazuje, żeby jego następcę i wnuka, Horusa przyprowadzono do sali faraonów, gdzie ma czekać na ostatnie słowa swojego dziada oraz na jego pierścień – symbol władzy faraona. Dla Ramzesa bardzo ważne jest to, aby od razu po jego śmierci Horus został faraonem, żeby kraj ani na minutę nie pozostał bez władcy.
Horus, mimo smutku związanego z rychłą śmiercią dziadka, zgadza się z nim, że nie może być przerwy w sprawowaniu władzy, zmierza więc do sali faraonów, gdzie czeka na nadejście świtu i śmierć dziadka.
Czekając, rozmyśla i rozpamiętuje decyzje Ramzesa, co do sposobu zarządzania krajem. Sam również zwraca uwagę na dziwne i niepokojące połączenie Saturna z Księżycem, których odbicie ukazywało się w lekko zmąconej tafli Nilu.
Horus rozczula się widokiem swoich przyszłych poddanych, którzy mimo późnej pory snuli się dookoła Nilu, niczym w dzień świąteczny. Młodzieniec nie może się jednak cieszyć otaczającym go światem, ponieważ czuje w sercu ogromny smutek i niejasny niepokój. Nie do końca rozumiejąc zachowanie tłumu, następca tronu pyta jednego ze swoich zaufanych dworzan, dlaczego lud tak się zachowuje. Poddany z uśmiechem wyjaśnia

„Z legend dawnego Egiptu” to nowela napisana przez Bolesława Prusa, jednego z bardziej znanych pisarzy, który napisał również „Lalkę”.
Czas i miejsce akcji stanowią: starożytny Egipt, gdzieś nad brzegiem rzeki Nil.
Nowela zaczyna się przedstawieniem bohaterów. Ramzes, stuletni faraon jest chory. Ba! Umierający. Jego poglądy możemy określić mianem mocno konserwatywnych, ma poglądy „typowo” starożytne. Wnuk faraona jest jego następcą. Ma zupełnie inne spojrzenie na świat niż jego dziadek. Młody książę chce się wstawiać za wygnanym nauczycielem, za uwięzioną ukochaną, za zhańbioną matką. Chce również polepszyć los swoim przyszłym poddanym. Ma pomysł, żeby wprowadzić czterodniowy dzień pracy, chce zakazać wyrywania języków jeńcom, nakazuje zawiązanie pokoju z sąsiednią Etiopią. Lud cieszy się zwłaszcza z pomysłu obniżenia podatków i właściwie wszyscy stoją po stronie młodego Horusa. Ramzes chce jednak zatrzymać swoje życie za wszelką cenę. Zmusza lekarza, żeby ten przygotował dla niego eliksir. Jeżeli faraon przeżyje następne parę godzin, to będzie żył dalej. Jeżeli umrze, to no cóż… Trudno. Astrolog ostrzega go, że gwiazdy (a właściwie Saturn i Księżyc) mówią, że osoba z dynastii faraonów umrze tej nocy i gani go za igranie z losem.
W Egipcie opisywanym w książce panuje zwyczaj, że kiedy faraon umiera, pomiędzy namaszczeniem i ukoronowaniem jego następcy właściwie nie powinno być przerwy. Horus czeka na śmierć dziadka w sali obok jego sypialni, jednak podczas oczekiwania zostaje ukąszony w nogę – jak wszy

„Z legend dawnego Egiptu” to nowela Bolesława Prusa opublikowana po raz pierwszy 1 stycznia 1888 roku. Jej akcję autor umieścił w starożytnym Egipcie, a bohaterami uczynił starego (stuletniego) faraona Ramzesa oraz jego wnuka i następcę tronu trzydziestoletniego Horusa. Został tu zastosowany tak zwany kostium historyczny. Wszystkie wydarzenia mają miejsce w pałacu faraona. Czas akcji nie został podany, ale na podstawie opisywanych wydarzeń można go datować na przełom III i II tysiąclecia przed naszą erą.
Najważniejsze problemy, których dotyka utwór Prusa to przeznaczenie, przypadek rządzący losami ludzi i państw, ale także posiadanie władzy oraz tęsknota za dobrym i sprawiedliwym monarchą.
Nowela to krótki utwór epicki o wyraźnie zarysowanej osi kompozycyjnej, w której wyróżnić można zawiązanie akcji, punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji. Punkt kulminacyjny to najczęściej nieoczekiwany zwrot akcji. Nowela cechuje się zwięzłością, najczęściej jest jednowątkowa, w zasadzie pozbawiona opisów, ma niewielu bohaterów. „Z legend dawnego Egiptu” to klasyczna nowela pozytywistyczna. Punktem kulminacyjnym jest moment, w którym okazało się, że Horusa nie ukąsiła pszczoła, ale bardzo jadowity pająk.
Za motto i przesłanie utworu Prusa mogą zostać uznane słowa, którymi się on zaczyna i kończy: „Patrzcie, jak marne są ludzkie nadzieje wobec porządku świata; patrzcie, jak marne są wobec wyroków, które ognistymi znakami wypisał na niebie Przedwieczny!”.
Ta klamra kompozycyjna podkreśla z jednej strony wagę wypowiedzianego przez narratora przesłania, a z drugiej uniwersalizm utworu, który przekazuje pewną ogólną prawdę na temat ludzkiego losu.
Utwór jest zbudowany na zasadzie kontrastu między bohaterami – Ramzes jest stary, symbolizuje potęgę Egiptu, ale także despotyczną władzę opartą na bezwzględnym posłuszeństwie i strachu. Taka władza nie ma litości dla biednych i pokonanych, nie liczy się z uczuciami, nawet gdy są to uczucia wnuka, nade wszystko stawia rację stanu. Dla odmiany Horus jest młody i wrażliwy, nosi w sercu odrazę do wojen, litość dla ludu i miłosierdzie dla niewolników, kieruje się miłością do matki i Bereniki.
Poznajemy ich obu w sytuacji krańcowej – Ramzes szykuje się na śmierć, ale prosi, by dano mu lekarstwo, które ma moc albo przyspieszyć odejście, albo go uzdrowić. Horus czeka na objęcie tronu, ale właśnie tej nocy zostaje ukąszony przez jadowitego pająka, na którego jad nie ma lekarstwa.
Akcja toczy się szybko, a napięcie narasta. Rozpoczyna się wyścig ze śmiercią, której nadejście Prus mistrzowsko odmierza rytmem żołnierskich kroków – tysiąc, osiemset, sześćset… Horus w

Pewnego dnia Ramzes budzi się z myślą, że wkrótce umrze. Jest już stary i źle się czuje, spodziewa się więc, że jego życie dobiega końca. Potwierdza to również przepowiednia, która głosi, że ktoś z rodziny królewskiej umrze. Postanawia więc przekazać władzę swojemu wnukowi – Horusowi. Wzywa go do swojej komnaty i prosi, by czekał na jego śmierć, po której natychmiast ma przejąć władzę. Horus czeka na pierścień, który symbolizuje władzę. Wszyscy mają nadzieję, że wkrótce dojdzie do wielu ważnych zmian. Tymczasem w pobliżu pałacu zaczynają się gromadzić ludzie. Dworzanin informuje Horusa, że czekają oni na moment, kiedy będą mogli mu pogratulować objęcia władzy. Horus zwraca także uwagę na to, że tylu ludzi gromadzi się również przy groble jego matki, Zefory, która została pochowana wśród niewolników. Wreszcie, Horus zawraca też uwagę na dźwięki dochodzące z podwórza. Tym razem dworzanin poinformował go, że gońcy szykują się, aby przywieźć jego starego nauczyciela, który został wcześniej wygnany z państwa przez Ramzesa, ponieważ wpajał wychowankowi, że wojny są złe. Również w okolicach Nilu zaobserwowano niezwykły ruch. Szykowano łodzie, by przywieźć z więzienia ukochaną Horusa, Berenikę. W pewnym momencie Horus poczuł, że coś go ugryzło w nogę. Najprawdopodobniej była to pszczoła. Tymczasem Ramzes wzywa swoich urzędników i nakazuje im słuchać Horusa. Horus z kolei zaczyna tworzyć dekrety, które będą wykonywane po tym, jak przystawi do nich pierścień faraona. Pierwszy edykt nakazuje zawarc

1) Ramzes – ma sto lat; jest potężnym władcą Egiptu. Ma trzydziestoletniego wnuka, Horusa, który po nim przejmie władzę i zasiądzie na tronie Egiptu. To faraon, którego – zgodnie ze swoimi wierzeniami – wszyscy Egipcjanie traktują jako boga na ziemi, króla z niebios, pośrednika pomiędzy ludem a bóstwami. Jest mocarzem, który władał krajem już od pięćdziesięciu lat. Uważał, że faraon musi być silny – musi wsiąść na wóz zaprzężony w konie i utrzymać oszczep, czyli brać udział w bitwach, dając przykład wojownikom. Prowadził wojny z sąsiadami i podbił Etiopię – wziął jeńców, którym kazał obciąć języki. Jest faraonem surowym i okrutnym – ciało matki Horusa, Zefory, kazał pochować z niewolnikami. Była to kara za pomoc, jakiej kobieta im udzielała. Ramzes wygnał też nauczyciela Horusa, Jetrona, za zniechęcanie następcy tronu do wojen i budzenie w nim litości dla ciemiężonego ludu. Wysłał ukochaną Horusa, Berenikę, do klasztoru. Rządzi żelazną ręką – źle traktuje niewolników i biedny lud. Nie znosi sprzeciwu – zawsze dostaje to, czego żąda. Gdy zachorował, nakazał przygotować Horusa do nowej roli. Miał zostać władcą po nałożeniu świętego pierścienia faraonów. Choroba Ramzesa powodowała bladość i osłabienie, utratę siły i utratę przytomności. Władca leżał powalony, pozbawiony mocy i chęci do jakiegokolwiek działania. Był świadomy swojego stanu zdrowia (czuł, że umiera), więc wezwał najmądrzejszego lekarza ze świątyni w Karnaku. Zażądał lekarstwa, które go wyleczy lub pozbawi życia. Faraon wierzył w przepowiednie – po zażyciu lekarstwa wezwał do siebie słynnego astrologa z Teb i zażądał odczytania swojego losu z układu gwiazd. Sądził, że umrze, jednak przeżył. Krzepko podniósł się z łoża i chciał jechać na polowanie.2) Horus – trzydziestoletni wnuk faraona R

AutorBolesław Prus to tak naprawdę Aleksander Głowacki herbu Prus. Urodził się 20 sierpnia 1847 roku, a zmarł 19 maja 1912 roku. Był pisarzem i publicystą. Tworzył w pozytywizmie. Był współtwórcą polskiego realizmu, kronikarzem Warszawy i działaczem społecznym. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: nowele i opowiadania (np. „Antek”, „Katarynka”, „Kamizelka”, „Z legend dawnego Egiptu”, „Grzechy dzieciństwa”) i powieści (np. „Placówka”, „Lalka”, „Faraon”, „Emancypantki”).GatunekNowela jest utworem bardzo krótkim (ta ma kilka stron) i jednowątkowym (fabuła skupia się wokół ciągłości władzy i postaci Horusa). Utwór jest prosty, zwięzły, uniwersalny (stąd brak opisów, schematyczne ukazanie kontrastowych postaci, akcja szybko zmierzająca do zakończenia, przekaz moralny). Jego wartością są stopniowane napięcie (Horus walczy z upływającym czasem) i zwrot akcji wprowadzający zaskoczenie (przezywa nie ten władca, który byłby oczekiwany przez lud).Geneza utworuInspiracją do napisania noweli mogły być autentyczne wydarzenia. W Niemczech pod koniec 1887 roku cesarz Wilhelm I (który miał 90 lat) zachorował na grypę. Sytuacja była poważna. Następca tronu, Fryderyk, też był chory (nowotwór gardła). Przyszły władca mógł doprowadzić do poprawy relacji z Polakami, na co liczono. Niestety, Fryderyk zmarł. Wilhelm zaś wyzdrowiał. Nowela powstała, zanim doszło do takiego zakończenia sprawy, więc Prus niejako wyprzedził fakty.Czas i miejsce wydarzeńCzas wydarzeń nie jest dokładnie podany. Na podstawie samego imienia faraona (Ramzesa) trudno określić stulecie (nie o to zresztą w noweli chodzi). Akcja dzieje się w ciągu nocy. Czas odliczany jest krokami żołnierskiego chodu.Miejscem akcji jest starożytny Egipt, a dokładniej pałac Ramzesa, sala tronowa (w niej Horus czeka na święty pierścień faraonów i przejęcie władzy po umierającym faraonie).Bohaterowie1) Ramzes – władca wiekowy, miał sto lat. To faraon, który rządził twardą ręką. Był surowy i okrutny. Podbił Etiopię, brał jeńców, wykorzystywał lud i niewolników. Źle traktował członków rodziny – decydował o życiu wnuka, Horusa. Jego matkę, Zeforę, pochował wśród niewolników, a jego ukochaną Berenikę wysłał do klasztoru. Z kolei nauczyciela wnuka, Jetrona, wygnał z kraju; pomimo choroby i sędziwego wieku ozdrowiał.2) Horus – człowiek młody, miał trzydzieści lat. Był dobrze wychowywany i kształcony przez Jetrona, więc mógł się okazać dobrym władcą. Był wrażliwy, miał dobre serce, chciał