Menu lektury:
Iliada
Iliada – Homer – Opracowanie
Geneza utworu i jego gatunek„Iliada” powstała na przełomie IX i VIII wieku p.n.e. Jej autorstwo tradycyjnie przypisuje się Homerowi. Autor stworzył swoje dzieło w oparciu o pieśni aojdów – wędrownych śpiewaków, którzy od czasu wojny trojańskiej opowiadali – w często zmiennej formie – o wydarzeniach z tamtego okresu. W VI p.n.e. epos został spisany z rozkazu Pizystrata.Gatunek utworu to epos bohaterski. Przez wiele lat poddawano w wątpliwość tło historyczne eposu. Gdy Heinrich Schliemann w XIX w. odkrył pozostałości Troi, zdania większości sceptyków uległy zmianie.Cechy eposu bohaterskiego na podstawie „Iliady”:a) idealizacja bohaterów (bohaterami klasycznego eposu są ludzie wysoko urodzeni, piękni, dzielni, a także odważni);b) w eposie bohaterskim występują charakterystyczne środki stylistyczne:- inwokacja – czyli pojawiający się na początku utworu bezpośredni zwrot do bóstwa z prośbą o pomoc w stworzeniu dzieła;
– porównanie homeryckie – czyli rozbudowane, długie porównanie, w którym element, do którego porównujemy, jest scenką dramatyczną;
– epitety stałe – określenia, które bardzo często występują przy danych bohaterach, na przykład „boski Achilles”, „gromowładny Zeus”;c) fantastyka – obok świata ludzi epos bohaterski przedstawia świat bogów, którzy wpływają na wydarzenia rozgrywające się na Ziemi (gdy szala z losami Hektora opada w dół, Apollo przestaje mu pomagać, a Atena wciąż cały czas pomaga Achillesowi);d) realizm – w eposie odnajdziemy prawdziwe i drobiazgowe opisy wyglądu ludzi, sposobów ich walki czy obyczajów. Szczegółowe przedstawienia i opisy rekwizytów, na przykład tarczy Achillesa, służą tak zwanej retardacji, czyli spowalniają akcję, a także rozbudzają ciekawość czytelnika;e) epos bohaterski napisany jest wysokim oraz podniosłym stylem;f) akcja eposu bohaterskiego rozgrywa się na tle ważnych wydarzeń historycznych; w tym przypadku mowa jest o wojnie trojańskiej.Czas i miejsce akcjiAkcja toczy się w 1184 p.n.e pod murami twierdzy trojańskiej. W eposie czas akcji obejmuje około pięćdziesięciu dni, natomiast autor opisuje głównie kilka dni z tej puli.Problematyka utworuUtwór traktuje o szeroko pojętej rycerskości. Wiążą się z nią takie pojęcia, jak: gniew, męstwo, sprawiedliwość czy ambicja. Wojowników ukazanych w „Illiadzie” cechują różne zachowania i czyny, przez co jedni wzbudzają większą sympatię u czytelnika, a drudzy mniejszą. Przykładem może być zestawienie Hektora z Achillesem. Hektor popełnia błąd, myląc Achillesa z Patroklesem. Robi to jednak nieświadomie, zwiedziony zbroją herosa. Achilles natomiast całkowicie świadomie, w akcie zemsty, nie wypełnia ostatniej woli zmarłego Hektora. Przed śmiercią mężczyzna prosi go o litość i o to, by nie zbezcześcił jego zwłok. Heros nie liczy się z tą prośbą, okrutnie traktując ciało wroga. Ważnym aspektem jest także pojawienie się wątku przeznaczenia. Treść utworu wskazuje na to, że nikt nie ucieknie przed przeznaczeniem, a los ludzi leży w rękach bogów. Człowiek zostaje przedstawiony niczym marionetka, która w rzeczywistości nie podejmuje żadnej znaczącej decyzji o własnym losie. To bogowie rządzą światem ludzi.Krótkie streszczenie„Iliada” opowiada o wydarzeniach mających miejsce podczas ostatniego, dziesiątego roku wojny trojańskiej. Achilles, obrażony na Agamemnona za odebranie mu branki – Bryzejdy, wycofał się z walki z Trojańczykami. Grecy w efekcie zaczęli przegrywać, a szala zwycięstwa przechyliła się na stronę przeciwników. Przyjaciel Achillesa – Patrokles – włożył zbroję herosa i stanął do walki. Starł się z najdzielniejszym z Trojańczyków – Hektorem. Hektor sądząc, że walczy z synem Tetydy, zabił przeciwnika. Zrozpaczony po śmierci przyjaciela Achilles postanowił go pomścić. Wyzwał na pojedynek Hektora. Z pomocą bogini Ateny zabił go, po czym zbezcześcił jego ciało. Pod osłoną nocy ojciec Hektora – Priam – przedarł się do obozu Greków w stroju żebraka. Przyszedł błagać Achillesa o zwrócenie mu zwłok syna. Heros na widok starszego mężczyzny porzucił swój gniew i oddał mu ciało. „Iliada” kończy się pogrzebem Hektora. Następuje przerwanie walk podczas trwania uroczystości.
Iliada – Homer – Geneza utworu i gatunek
Geneza
W „Iliadzie” autorstwa Homera spotykamy się z opisem fragmentu sławnej wojny trojańskiej – 50 dni z ostatniego roku walk. W mitologii dowiadujemy się, że przyczyną sporu była kobieta – Helena. Afrodyta, chcąc wygrać konkurs piękności, obiecała młodemu pasterzowi rękę najpiękniejszej kobiety świata. Po odkryciu, że jest on dzieckiem króla Troi, Priama, rodzina przyjęła go do miasta i młodzieniec został księciem. Konflikt powstał, gdy Parys porwał kobietę, która była żoną króla Sparty – Agamemnona. Agamemnon zebrał więc armię grecką, chcąc odebrać wrogowi swoją żonę. Do wyprawy dołączyli wybitni greccy herosi: Achilles, Ajaks, Nestor i Odyseusz. Po dziesięciu latach walk, Grecy podstępem dostają się do Troi, niszcząc doszczętnie miasto.
Gatunek
„Iliada” jest najsłynniejszym eposem starożytności, uważanym za wzorzec tego gatunku.
Cechy eposu:
narrator, fabuła i świat przedstawiony (czas akcji, miejsce akcji, wydarzenia, bohaterowie),
losy bohatera historycznego lub legendarnego podczas wydarzeń przełomowych dla pewnej wspólnoty,
bohaterowie: idealizowani, heroizowani,
akcja dzieje się jednocześnie i przenika się w rzeczywistości śmiertelnych i bogów,
narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący,
liczne retardacje (retrospekcje, opisy, dygresje), czyli celowe opóźnianie akcji w celu zbudowania napięcia,
rozpoczęcie inwokacją, w której obecny jest zwrot do bóstwa, patrona lub muzy,
styl utworu łączy patos oraz szczegółowy opis świata, co pozwala nam poznać kulturę, wierzenia, historię ludu
sceny bitw.
Geneza utworu i gatunek
Geneza utworu „Iliada” została przypisana Homerowi, legendarnemu poecie greckiemu, który żył prawdopodobnie w VIII wieku p.n.e. Choć dokładna data powstania utworu nie jest znana, przyjmuje się, że został on spisany około VIII wieku p.n.e. w okresie, gdy Grecja przechodziła przez ważne zmiany kulturowe i społeczne. Był to czas, kiedy Grecy zaczynali rozwijać swoje miasta-państwa, a kultura ustna odgrywała kluczową rolę w przekazywaniu historii i mitów.
Okoliczności powstania „Iliady” są ściśle związane z tradycją ustną. Homer, jako aojd (czyli pieśniarz), prawdopodobnie czerpał z bogatej tradycji opowieści przekazywanych ustnie przez pokolenia. Te opowieści dotyczyły wydarzeń związanych z wojną trojańską, która była jednym z najważniejszych mitów greckich. Wojna trojańska, choć historycznie niepewna, była symbolem heroizmu, zdrady i boskiej interwencji, co czyniło ją doskonałym materiałem na epicką opowieść.
Dlaczego Homer napisał „Iliadę”? Utwór ten miał na celu nie tylko rozrywkę, ale także edukację i moralne pouczenie. Przeznaczony był dla szerokiej publiczności, zarówno dla arystokracji, jak i dla zwykłych obywateli, którzy mogli uczyć się o wartościach takich jak honor, odwaga i lojalność. „Iliada” pełniła funkcję swoistego komentarza społecznego, ukazując zarówno chwałę, jak i tragedię wojny.
Rodzaj i gatunek literacki „Iliada” należy do epiki, jednego z trzech głównych rodzajów literackich, obok liryki i dramatu. Epika charakteryzuje się narracyjną formą, w której opowiadana jest historia z udziałem bohaterów, często w kontekście wielkich wydarzeń historycznych lub mitologicznych. W przypadku „Iliady” mamy do czynienia z eposem, czyli długim poematem narracyjnym, który opisuje heroiczne czyny i wydarzenia o dużym znaczeniu.
Epos, jako gatunek literacki, ma kilka charakterystycznych cech, które można dostrzec w „Iliadzie”. Po pierwsze, jest to utwór o dużej skali, zarówno pod względem długości, jak i tematyki. „Iliada” składa się z 24 ksiąg, które szczegółowo opisują wydarzenia związane z wojną trojańską. Po drugie, eposy często zawierają inwokację do muz, czyli prośbę o natchnienie, co jest widoczne na początku „Iliady”. Po trzecie, eposy charakteryzują się obecnością bohaterów o nadludzkich zdolnościach, którzy są często wspierani lub przeciwstawiani przez bogów. W „Iliadzie” postacie takie jak Achilles czy Hektor są przedstawiane jako herosi, a ich losy są ściśle związane z interwencjami bogów olimpijskich.
„Iliada” łączy w sobie także elementy mitu i historii, co jest typowe dla eposów. Choć opowiada o wydarzeniach, które mogły mieć miejsce w przeszłości, jej fabuła jest silnie osadzona w mitologii greckiej. Bogowie i herosi współistnieją w tej narracji, co nadaje utworowi ponadczasowy wymiar i uniwersalne przesłanie.
Opracowanie
Krótki wstęp
„Iliada” to jedno z najważniejszych dzieł literatury starożytnej, przypisywane Homerowi. Homer był greckim poetą, który żył prawdopodobnie w VIII wieku p.n.e. „Iliada” jest epopeją, czyli długim poematem epickim, który opowiada o wydarzeniach związanych z wojną trojańską. Książka ta jest ważna, ponieważ stanowi fundament literatury europejskiej i dostarcza cennych informacji o kulturze i wierzeniach starożytnych Greków.
Geneza utworu i gatunek
– „Iliada” powstała w czasach, gdy kultura grecka zaczynała się rozwijać i rozprzestrzeniać. Jest to okres, w którym Grecy zaczynali tworzyć swoje pierwsze miasta-państwa i rozwijać sztukę oraz literaturę.
– Utwór należy do gatunku epopei. Epopeja to długi, narracyjny poemat, który opowiada o wielkich czynach bohaterów i bogów.
– Cechy gatunku widoczne w „Iliadzie” to m.in. obecność bogów, którzy ingerują w losy ludzi, opisy bitew i heroicznych czynów oraz rozbudowane opisy przyrody i emocji bohaterów.
Czas i miejsce akcji
– Akcja „Iliady” rozgrywa się w czasie wojny trojańskiej, która według legendy miała miejsce około XII wieku p.n.e.
– Miejscem akcji jest głównie obóz Achajów i okolice Troi, miasta położonego na wybrzeżu Azji Mniejszej.
– Miejsce i czas akcji pełnią ważną rolę w utworze, ponieważ podkreślają heroizm i dramatyzm wydarzeń oraz ukazują, jak wojna wpływa na ludzi i ich losy.
Bohaterowie
– Główny bohater: Achilles – jest najważniejszym wojownikiem Achajów. Charakteryzuje się niezwykłą siłą i odwagą, ale także gwałtownym temperamentem i dumą. Jego przemiana polega na zrozumieniu wartości współczucia i przebaczenia.
– Postacie drugoplanowe:
– Hektor – książę trojański, który jest odważnym i honorowym wojownikiem. Jego relacje z rodziną i miłość do ojczyzny czynią go postacią tragiczną.
– Agamemnon – król Myken, dowódca wojsk Achajów. Jest ambitny i dumny, co prowadzi do konfliktu z Achillesem.
– Relacje między bohaterami są skomplikowane i pełne napięć, co ukazuje różnorodność ludzkich emocji i motywacji.
Problematyka
– Wojna i pokój: „Iliada” ukazuje brutalność i okrucieństwo wojny, ale także momenty pokoju i ludzkiej solidarności.
– Honor i chwała: Bohaterowie często kierują się pragnieniem zdobycia chwały i uznania, co wpływa na ich decyzje i postępowanie.
– Los i przeznaczenie: W utworze często pojawia się motyw przeznaczenia, które jest nieuniknione i wpływa na życie bohaterów.
– Relacje międzyludzkie: „Iliada” ukazuje różnorodne relacje między ludźmi, takie jak przyjaźń, miłość, zazdrość i nienawiść.
Wartości i przesłanie
– „Iliada” uczy, że wojna niesie ze sobą cierpienie i zniszczenie, ale także może być źródłem heroizmu i poświęcenia.
– Przesłanie dla współczesnego czytelnika to refleksja nad naturą konfliktów i ich wpływem na ludzi oraz zrozumienie, że prawdziwa chwała wynika z czynów moralnych, a nie tylko z osiągnięć wojennych.
Podsumowanie
- Autor i rok wydania: Homer, VIII wiek p.n.e.
- Gatunek: epopeja
- Główne postacie: Achilles, Hektor, Agamemnon
- Tematy: wojna i pokój, honor i chwała, los i przeznaczenie, relacje międzyludzkie
- Przesłanie: refleksja nad naturą wojny i wartościami moralnymi
Pytania do przemyślenia
- Dlaczego Achilles jest postacią, którą warto zapamiętać?
- Jaką rolę w książce odgrywa honor i chwała?
- Co można wynieść z tej książki dla siebie?
„Gniew Achillesa, syna Peleusa, opiewaj, bogini, zgubny, który przysporzył Achajom tyle cierpień.” – Homer