Noce i dnie

„Noce i dnie”
„Noce i dnie” jest to powieść napisana przez jedną z ważniejszych polskich powieściopisarek XX wieku – Marię Dąbrowską. Cztery tomy tej ponadczasowej sagi rodzinnej były wydawane w latach 1931 – 1934. Pisarka dzięki tej powieści została pięciokrotnie nominowana do Oscara w dziedzinie literatury. Na jej podstawie powstał także film w 1975 roku, którego reżyserem był Jerzy Antczak. Film został nominowany do Oscara, a kilka lat później powstał serial telewizyjny również oparty na tej powieści.
Akcja tego utworu rozpoczyna się w latach sześćdziesiątych XIX wieku, a kończy się
w czasie II wojny światowej. Miejsce akcji to głównie fikcyjny Kaliniec, wzorowany
na rodzinnym mieście autorki – Kaliszu, oraz okoliczne miejscowości, na przykład Serbinek, Borek, Pamiętów, ale także takie miejsca, jak Londyn czy Bruksela. „Noce i dnie”
są powieścią bardzo realistyczną, opowiadającą o losach rodziny Niechciców. W pierwszych dwóch tomach akcja toczy się głównie wokół Barbary i Bogumiła Niechciców, a w dwóch następnych tomach głównymi bohaterami staje się ich córka – Agnieszka i Marcin Śniadowski. Bogumił jest osobą nie wymagającą dużo od życia, gdy wykonuje swoją pracę, czuje się spełniony, czuje że robi to, co należy.
„Modlić się – dodawał – trzeba z wiarą, pracować – z nadzieją, a drugiego człowieka mieć
z miłością na uwadze przed wszystkim innym.”
Według niego praca uszlachetnia. Jest życzliwy, przyjacielski, lubi żyć w zgodzie z ludźmi
i naturą. Patrzy na życie pozytywnie, ale uważa też, że nie należy w nim nic zmieniać. Bogumił nie jest jednak taką niewinną postacią, jak mogło by się wydawać, dwukrotnie wdał się w romans, co jeszcze bardziej pokazuje realizm powieści i to, że żaden z bohaterów
w „Nocach i dniach” nie ma jednoznacznego charakteru, czego przykładem jest także żona Bogumiła – Barbara. Barbara jest całkowitym przeciwieństwem swojego męża. Jest to kobieta o trudnym charakterze, nie umie pogodzić się z wiejskim życiem, nie potrafi znaleźć miejsca odpowiedniego dla siebie. Nie cieszy się tym, co ma, cały czas pragnie czegoś więcej, snuje marzenia, których i tak nie udaje jej się zrealizować. Często popada w zadumę i melancholie, jej rozmyślania często mają charakter filozoficzny, np. po śmierci syna, Barbara takimi słowami stara się pocieszyć swojego męża:
„(…) człowiekowi często się zdaje, że już się skończył, że się w nim nic więcej
nie pomieści. Ale pomieszczą się w nim jeszcze zawsze nowe cierpienia, nowe radości, nowe grzechy.”
A po śmierci matki, pyta:

Historia Barbary i Bogumiła rozpoczyna się od zaprezentowania historii ich rodów. Barbara to młoda kobieta, która wraz z członkami i rodziny pędzi spokojne i wesołe życie. Cieniem staje się nieodwzajemniona miłość do Toliboskiego. Kiedy do Barbary dociera wieść, że żeni się on z inną, kobietą wyjeżdża do Warszawy. Uczy się w szkole krawieckiej i stara się pogodzić z porażką.
Niedługi poznaje Bogumiła Niechcica i wychodzi za niego za mąż. Nie jest jednak do końca przekonana, że jej decyzja jest słuszna, a niektóre zachowania Bogumiła bardzo ją drażnią. Nie kocha też swojego męża. Wychodzi za mąż tylko dlatego, że nie chce być sama. Młodym małżonkom poprawia się wkrótce sytuacja i rodzi się syn. W tym czasie Barbara przezywał kryzys uczuć do męża. Zastanawiała się, jakby to było, gdyby zamieszkała sama z synem. Nigdy nie miała jednak okazji powiedzieć o tym Bogumiłowi. Po ukończeniu czterech lat Piotruś zmarł. Wywołało to poważne konsekwencje w życiu jego rodziców. Bogumił chciał sobie odebrać życie, Barbara przez wiele tygodni chorowała. Po tym wydarzeniu postanowili zamieszkać bliżej rodziny. W Serbinowie mieli dużo pracy, ponieważ majątek był zaniedbany. Dzięki temu nie pamiętali jednak o stracie dziecka. Barbara urodziła córkę, Agnieszkę. Barbara nie cieszyła się jednak długo stabilizacją, wkrótce zmarła Teresa Ostrzeńska, z którą była bardzo związana. W ciągu kilku lat Barbara urodziła drugą córkę – Emilię i syna – Tomasza. Kiedy dzieci dorastają, Niechcicowie sprowadzaj�

„Noce i dnie” na tle literatury polskiej są dziełem niezwykle interesującym. Choć początkowo miała to być typowa kronika rodzinna, utwór zawiera także wiele istotnych wydarzeń z polskiej historii. Choć dzieło nie ma charakteru dokumentalnego, przewija się tu motyw powstania, odzyskania niepodległości, wybuchu wojny. Jest to powieść – rzeka, której najważniejszymi postaciami są Barbara i Bogumił Niechcicowie. Barbara i Bogumił pochodzą ze starych szlacheckich rodów, jednak koleje ich losów są zupełnie inne. Ostrzeńscy utracili majątek w wyniku niewłaściwego gospodarowania, Niechcicowie tracą majątek w wyniku konfiskaty za udział w powstaniu. Barbara jest kobietą zasadniczą, ambitną, niezdecydowaną. Do końca nie wie, czego właściwie pragnie, a za Bogumiła wychodzi nie z miłości, lecz pod wpływem romantycznych wyobrażeń o jego przeszłości. Dąbrowska nie pomija żadnych negatywnych cech jej charakteru. Małżeństwo z Bogumiłem „znosi” bardzo ciężko. Trudno jej się pogodzić z prozą wiejskiego życia, z minimalizmem Bogumiła, z tym, że ona się musi troszczyć o przyszłość dzieci.
W przypadku „Nocy i dni” można mówić o narracji „przezroczystej”. Jest to wypowiedź, w której dominuje nastawienie na fabularne stany rzeczy, zdarzenia, działania, przeżycia bohaterów. Kompozycja „przezroczysta” potencjalizuje związki teleologiczne w świecie przedstawionym oraz aktualizuje związki kazualne między sytuacjami życiowo uprawdopodobnionymi. W pierwszym znaczeniu „przezroczystość” oznacza relację wewnętrzną między dwoma planami, na których się on rozgrywa. W drugim rozumieniu kompozycja „przezroczysta” odwołuje się do społecznie utwierdzonego systemu nawyków poznawczych czytelnika. Na skojarzeniu tych typów „przezroczystości” opiera się poetyka XIX – wiecznego realizmu i stanowi też najbliższą tradycję dla „Nocy i dni”. Narrator w „Nocach i dniach” to narrator anonimowy, zarazem jednak ktoś stąd, kto zna świat ukazany w powieści. Poza narratorem czuje się w utworze naocznego świadka. Narrator jednak nie jest wszechwiedzący. Chętnie pozbywa się swoich praw i odstępuje je postaciom.
Powieść M. Dąbrowskiej uważana jest za jedną z najlepszych polskich powieści. Opowiada ona o zwyczajnym świecie, codziennym życiu przeciętnych ludzi, a jednak fascynuje, przyciąga, budzi emocje. Być może dlatego, iż człowiek jest ukazywany w obliczu tajemnicy istnienia, bytu, tajemnicy wszechświata, konieczności poszukiwania swych źródeł, siły. W utworze istnieje bowiem świat przedstawiony i świat fundamentalnych w

Książka, którą opisuję nosi tytuł: „Noce i dnie” bardzo znanej autorki Marii Dąbrowskiej, urodzonej w 1889 roku. Wymieniony wyżej utwór stał się obowiązkowym w szkole średniej. Książka jest chętnie czytana przez młodzież. Na jej podstawie powstały nawet rozmaite adaptacje filmowe i seriale. Dzieło pod tytułem: „Noce i dnie” cieszy się niewiarygodnie dużą popularnością. Powstało w pierwszej połowie dwudziestego wieku, autorka pisała je przez trzy lata. Miejscem jej pierwszego wydania była stolica Polski – Warszawa.
Gatunkiem utworu pod tytułem: „Noce i dnie” jest powieść, zaś typem utworu jest powieść realistyczna. Akcja toczy się między powstaniem styczniowym a pierwszą

Tom I
W tej części autorka przedstawia czytelnikowi losy rodziny Ostrzeńskich oraz Niechciców i pochodzeniu Barbary i Bogumiła. Szlachcic – Maciej Niechcic (był on dziadem Bogumiła) zawsze stara się otaczać inteligencją, uczonymi, artystami oraz dziennikarzami i tym samym unika ziemiaństwa. Jego działania nie zyskują sympatii ludności mieszkającej w okolicznych dworkach i wsiach. Nie ma smykałki do gospodarstwa. Pewnego dnia postanawia wykupić majątek Jarosty. Nie przyjrzał się jego hipotece wcześniej, dlatego też zakup ten wprowadził go w ogromne problemy finansowe. Na dodatek jego syn postanawia ożenić się z niedoszłą zakonnicą, która nazywała się Florentyna Klicka. Wywołuje tym samym kolejny skandal obyczajowy, gdyż w tamtych czasach taki czyn był nie do pomyślenia. Młodzi małżonkowie wychowują kilkoro dzieci, jednak przeżył tylko jeden, najmłodszy synek – Bogumił Adrian. Mając zaledwie piętnaście lat dzielnie walczył u boku ojca w powstaniu styczniowym. Konsekwencje tego buntu są bardzo dotkliwe dla rodziny Niechciców, bowiem Jarosty zostają skonfiskowane. Jakby tego było mało, Michał zostaje zesłany na Syberię, a niedługo później umiera. Po śmierci męża kobieta, która również została zesłana, postanawia powrócić do kraju. Pracę znajduje jako gospodyni w Krępie. Na starość, dotknięta licznymi chorobami, zatrzymuje się u brata (Klemensa Klickiego), również powstańca. Niedługo po tym odnajduje Florentynę jej syn, który uciekł spod opieki krewnych. Do nich trafił, a właściwie został oddany, kilka lat przedtem. Ojciec Barbary – urzędnik skarbowy Adam Ostrzeński oraz szlachcic, syn Jana Chryzostoma Ostrzeńskiego, pomimo braku jakiegokolwiek majątku (ojciec stracił Lorenki – nazwa majątku, gdyż nie potrafił nimi odpowiednio zarządzać, a sytuacja nie pozwoliła mu na dalsze jego prowadzenie), prowadzi ciekawe życie towarzyskie. Od czasu do czasu, aby podreperować trochę swój budżet, dorabia sobie na korepetycjach. Żeni się z Jadwigą z domu Jaraczewską, której serce należało do innego, a mianowicie do niemieckiego guwernera mieszkającego w sąsiedztwie. Małżeństwo to było dość burzliwe, a to między innymi dlatego, że mąż traci aż dwa folwarki, które na dodatek to żona wniosła do wspólnego majątku. Ciągłe rozstania i powroty definitywnie przerywa tragiczna śmierć mężczyzny. Ginie on w wyniku porażenia piorunem, gdy Barbara ma skończone zaledwie pięć lat. Po śmierci małżonka, młoda wdowa zakłada pensję dla chłopców zlokalizowaną w Kalińcu, jednak ta upada, kiedy tylko następują popowstaniowe represje. Pomimo licznych problemów jakie spotykały kobietę, a to związane z pracą i tragedią osobistą, biedą, czy też po prostu zwykłym zmartwieniom, udaje się jej wykształcić aż czwórkę dzieci. Przypominając – miała ich łącznie sześcioro, ale dwójka zmarła. W edukacji dzieci pokłada nadzieję, że będzie lepiej. Najstarszy syn imieniem Daniel, który mężnie walczył w powstaniu styczniowym, po ukończeniu jednej z warszawskich uczelni, wraca do rodzicielki. Pracę znajduje jako nauczyciel przyrody w prywatnej szkole realnej w Kalińcu. Młodszy Julian, także uczestnik powstania, po ukończeniu nauk w Petersburgu pozostaje w mieście jako inżynier. Zaś dwie córeczki – Barbara oraz Teresa, również uczą w szkołach. Pierwsza naucza w prywatnych domach, natomiast druga wykłada w jednym z gimnazjów. Barbara Ostrzeńska wychowuje się w domu wypełnionym patriotyczną oraz naukowo – intelektualną atmosferą, która jest tworzona dzięki miejscowej śmietance – dzięki lekarzom, adwokatom, historykom, jak i nauczycielom. Znajomi oraz bracia i siostry, którzy zbierają się na wspólne literackie dyskusje, prowadzą retoryczne spory, a także razem czytają działa naukowe oraz ballady Mickiewicza, grają różne utwory na przykład preludium powstańcze Fryderyka Chopina, czy etiudę rewolucyjną. Stąd też bierze się pragnienie, aby ukończyć studia wyższe. Młoda kobieta chodzi na te spotkania towarzyskie, kilka razy w tygodniu wybiera się do teatru Nowe wystawy oraz bierze udział w różnorodnych odczytach. Podczas spędzania jednego z takich wieczorów, zakochuje się w prawniku zwanym Józefem Toliboskim, który pomimo tego, że również odwzajemnia jej uczucie, o czym świadczy fakt, iż wszedł do rzeki w ubraniu po nenufary, to i tak woli ożenić się z brzydką, lecz bardzo bogatą panną Narecką, a nie z wrażliwą i inteligentną, jednakże nieposiadającą wielkiego majątku Barbarą. Kiedy ślub bierze również jej siostra Teresa oraz brat Daniel, jest tym faktem niezwykle przygnębiona. Martwi ją brak męża. Bardzo to ją boli, dlatego też wyjeżdża do Warszawy. Tam ma zamiar uczyć się krawiectwa w magazynie sióstr Kunke. Wieczory mijają jej na odwiedzaniu wystaw oraz chodzi do teatru i na różnorodne odczyty. Po pewnym czasie wraca jednak do dodawania lekcji, gdyż nie powodzi jej się najlepiej i ma problemy z utrzymaniem się. W tym czasie jej przyjacielem zostaje szwagier Kociołł. Jest on jedyną osobą, która jest w stanie podnieść ją na duchu. Bogumił i Barbara spotykają się na północnym Mazowszu, a dokładniej w majątku Borki, podczas trwania wakacji u krewnych Barbary, czyli państwa Zenobii i Jana Ładów. Oboje ze względu na swój wiek wiedzą, i że niezwykle ciężko będzie znaleźć prawdziwą miłość i nie można zwlekać z założeniem rodziny. Barbara ma w tym momencie dwadzieścia pięć lat i przeżyła już swój młodzieńczy zawód miłosny, a Bogumił jest o jedenaście lat starszy i do tej pory tułał się po świecie. Pomimo tego, że Niechcic wydaje się bohaterce dość prostacki zważywszy na braki w jego wykształceniu, to dostrzega w nim również powstańczą przeszłość i docenia to. Po pewnym czasie zauroczona jego śpiewaniem powstańczych pieśni, decyduje się wyjść za mężczyznę. Dzień ślubu zostaje przerwany przez nagłą śmierć matki Bogumiła. Kobieta nie tolerowała przyszłej synowej. Na wesele, które zorganizowane zostało w Warszawie, nie docierają matka z Teresą ani Julian z Petersburga. Młoda para przez pierwsze kilka tygodni mieszkała razem z chorym psychicznie wujkiem mężczyzny o imieniu Klemens. Staruszek jest przekonany, iż powstanie się jeszcze nie skończyło i nadal trwa. Pomimo tego, że czasem staje się uciążliwe opiekowanie się nim, to Barbara traktuje go niczym duże dziecko. Przy okazji obawia się o stan psychiczny jakie będą miały jej dzieci po narodzinach. Martwi się tym, czy nie odziedziczą na drodze genetycznej tej przypadłości. Kiedy młodzi w końcu przeprowadzają się do majątku Krępy, kobieta ma okazję, aby lepiej poznać rodzinę swojego małżonka. Blisko nich posiadłość swoją mają Ładowie, jak również krewny mężczyzny, a zarazem jego świadek na ślubie – Hipolit Niechcic wraz ze swoją żoną o imieniu Urszula i dwiema córeczkami. Młoda małżonka uczy się gotowania, a także prostych prac gospodarskich, natomiast mąż poświęca dużo czasu pracy na roli. Po przeprowadzce do zwolnionego uprzednio przez zarządcę czteropokojowego mieszkania, Barbara razem ze służącymi zajęła się urządzaniem nowego lokum. Szyła narzuty, tworzyła piękne bukiety, a także dziergała. Wiosną, z okazji Wielkanocy, Niechcicowie udają się z wizytą do Teresy mieszkającej w Kalińcu. Kobieta nadal udziela lekcji oraz prowadzi barwne życie towarzyskie. Przy okazji tych odwiedzin niewiasta wpada również do Daniela mieszkającego z żoną Michaliną i jej siostrą. Obie panie w całej okolicy były znane głównie dzięki swej działalności w Towarzystwie Dobroczynności. Lubiono w nich zainteresowania oraz przyjazne usposobienie. Po pewnym czasie na świat przychodzi pierwsze dziecko Niechciców – jest nim synek, któremu nadano na imię Piotruś. Tak w spokoju i na wzajemnych odwiedzinach minęły pierwsze cztery lata życia chłopca. Niestety sielskość przerwała jego śmierć w wyniku przeziębienia. Po tym wydarzeniu Barbara nie może dojść do siebie, rozpacza. Codziennie odwiedza nagrobek, co skutkuje tym, że i ona łapie przeziębienie i do tego dochodzi jeszcze choroba, która w jej wypadku grozi bezpłodnością. Bogumił prosi o jakąś radę Teresę Kociełłową, gdyż nie jest w stanie poradzić sobie z cierpieniem żony. Szwagierka szykuje dla niego ogromne gospodarstwo w Serbinowie. Okazuje się, że właścicielką wspomnianej posiadłości jest pani Letycja Mioduska. Niechcic podpisuje pięcioletni kontrakt i od tej pory staje się administratorem owego majątku. Bohaterowie przeprowadzają się po uroczystości pożegnalnej. Na przyjęciu Barbara flirtuje z młodym nauczycielem, czym wywołuje zazdrość i smutek u Bogumiła. Boi się, iż zostanie porzucony przez nią.

Nowa okolica pozwala się Barbarze uspokoić. Po uporaniu się z pierwszymi problemami, para rozpoczęła prace nad przywróceniem dawnej świetności domostwu. Pierwsze efekty ich pracy widzą dopiero po roku, jednak jest to tego warte. Rodzi się im córeczka – Agnieszka Teresa. Dziewczynka na początku dość mocno choruje. W trzecim roku od momentu przyjechania ich do gospodarstwa, odwiedza ich Teresa. Na pożegnanie Bogumił do jej powozu wkłada bukiety jaśminu, co staje się powodem kłótni małżeństwa. Podczas sporu kobieta zdaje sobie sprawę z bardzo ważnej rzeczy – ona kocha Bogumiła. To jest jedyny moment, kiedy mężczyźnie o tym mówi. Niedługo później Niechcice przeżyli kolejny pogrzeb – zmarła Teresa. Na jaw wychodzą tajemnice zmarłej. W listach, które czyta Barbara, mowa jest o romansie z młodym Tadeuszem Krępskim. Następnie rodzi się dwójka dzieci Niechciców – Tomasz Michał i Emilia Florentyna. Zamieszkuje z nimi pani Adamowa Ostrzeńska. Kobieta niestety po trzech latach umiera. Śmierć ta wyprowadza Barbarę z równowagi. Chwilę później kobieta na swojej głowie znajduje pierwszy siwy włos.

Tom II

W miarę jak dzieci Niechciców dorastają, to zaczynają się uwidaczniać różnice pomiędzy nimi. Głównie chodzi o charakter i zachowanie. Barbara coraz częściej narzeka na serce – podupada na zdrowiu. Często odwiedza ją doktor Wettler. Kobieta szuka sobie owych dolegliwości, czym straszy swoje dzieci i męczy męża. Na domiar złego, trzeba szukać nowej nauczycielki do dzieci, gdyż poprzednia się przeprowadza z rodzicami. Na jej miejsce trafiła Celina Mroczkówna. Kobieta w nudny sposób prowadzi zajęcia, czym zniechęca dzieci. Woli zdecydowanie bardziej skupić się na marzeniach o prawdziwej, wielkiej miłości i dbaniu o swoją wybitną urodę, z której jest stale nieusatysfakcjonowana. Pewnej nocy dochodzi do włamania. Kobieta próbuje zejść po drabinie, jednak spada i łamie sobie nogę. Podczas długiej rekonwalescencji odwiedza ją dworski oficjalista – Katelba. Zaloty jego zostają jednak przerwane w momencie, gdy Celina wyjeżdża z Serbinowa po usłyszeniu, że służba się z niej śmieje. Niechcicowie po raz kolejny zmuszeni są szukać nauczycielki. W przerwach od prac domowych, jeżdżą do Kalisza, żeby znaleźć kogoś odpowiedniego. Po śmierci seniora z rodu Ostrzeńskich, Barbara otrzymuje w spadku sporą sumę – sześć tysięcy rubli. Proponuje, aby kupić dom w Kalińcu, jednak Bogumił woli dokupić ziemię od sąsiada lub zainwestować w błotniste grunty. Po długich rozmowach kupują place nieopodal dworca. Bratanek obiecuje, że wraz ze wzrostem miasta, ich wartość wzrośnie. Pewnego dnia Bogumił, Barbara i Agnieszka jadą do miasta załatwić pewne sprawy i kupić nieco ubrań na zimę. Podczas zakupów, mężczyzn

„Noce i dnie” – plan wydarzeń

1. Opis rodziny Barbary i Bogumiła, ich dzieciństwa.

2. Przedstawienie młodość Barbary Ostrzeńskiej, jej wieczorów spędzanych ze znajomymi i miłości do Józefa Toliboskiego.

3. Ślub Daniela i Michaliny.

4. Ślub Józefa z bogatą, ale brzydką panną Narecką.

5. Wyjazd Barbary do Warszawy, aby uczyć się krawiectwa.

6. Wakacje Barbary w majątku Ładów na Litwie i spotkanie z oczarowanym kobietą Bogumiłem Niechcicem.

7. Przyjęte oświadczyny Bogumiła i ślub z Barbarą.

8. Śmierć i pogrzeb pani Florentyny, matki Bogumiła.

9. Życie młodego małżeństwa w Krępie, praca Bogumiła na gospodarce i opieka Barbary nad wujem Klemensem.

10. Śmierć wuja.

11. Wizyta Niechciców w Kalińcu.

12. Narodziny Piotrusia.

13. Beztroskie życie z synkiem i oddalenie się od siebie małżeństwa.

14. Śmierć Piotrusia i choroba Barbary z rozpaczy za dzieckiem. Opowieści Bogumiła o swoim udziale w powstaniu styczniowym.

15. Przeprowadzka Niechciców do Serbinowa, który obejmują w dzierżawę.

16. Śmierć Teresy, siostry B

„Noce i dnie” na tle literatury polskiej są dziełem niezwykle interesującym. Choć początkowo miała to być typowa kronika rodzinna, utwór zawiera także wiele istotnych wydarzeń z polskiej historii. Choć dzieło nie ma charakteru dokumentalnego, przewija się tu motyw powstania, odzyskania niepodległości, wybuchu wojny. Jest to powieść – rzeka, której najważniejszymi postaciami są Barbara i Bogumił Niechcicowie. Barbara i Bogumił pochodzą ze starych szlacheckich rodów, jednak koleje ich losów są zupełnie inne. Ostrzeńscy utracili majątek w wyniku niewłaściwego gospodarowania, Niechcicowie tracą majątek w wyniku konfiskaty za udział w powstaniu. Barbara jest kobietą zasadniczą, ambitną, niezdecydowaną. Do końca nie wie, czego właściwie pragnie, a za Bogumiła wychodzi nie z miłości, lecz pod wpływem romantycznych wyobrażeń o jego przeszłości. Dąbrowska nie pomija żadnych negatywnych cech jej charakteru. „Pisarka świetnie podchwytuje chimeryczność jej usposobienia, choćby w ślepej wierności pani Barbary wobec pierwszej miłości. Ale nie tylko z powodu ciężkiego charakteru pani Barbara wciąż nie godzi się z własnym życiem, nie mieści się w nim, jak Madame Bovary Flauberta”. Małżeństwo z Bogumiłem „znosi” bardzo ciężko. Trudno jej się pogodzić z prozą wiejskiego życia, z minimalizmem Bogumiła, z tym, że ona się musi troszczyć o przyszłość dzieci. „Panią Barbarę dręczą intelektualne wyrzuty sumienia, że się nie rozwija, że staje się prowincjuszką. To prawda, że pani Barbarze brak równowagi, że jest ona kłębowiskiem sprzeczności i niepokojów, ale to stanowi właśnie o bogactwie tej postaci w porównaniu z harmonijnym Bogumiłem”. Dopiero po latach Barbara jest w stanie docenić męża, zdaje sobie sprawę z jego niezwykłego charakteru i uświadamia sobie, że go kocha. Powieść M. Dąbrowskiej uważan

Noce i dnie to powieść autorstwa Marii Dąbrowskiej.

Streszczenie.

Tom I Bogumił i Barbara
W pierwszym tomie poznajemy losy dwóch rodzin, Niechciców i Ostrzeńskich. Należący do szlachty Maciej Niechcic, który jest dziadkiem Bogumiła, bardzo lubi otaczać się osobami inteligentnymi oraz artystami. Stroni od ziemiaństwa, a tym samym nie wzbudza sympatii mieszkańców wsi z okolicy. Nie ma umiejętności gospodarskich. Bohater po zakupieniu majątku Jarosty, wpada w poważne problemy finansowe. Jak by tego było mała, jego syn żeni się z Florentyną Klicką, niedoszłą zakonnicą z dominikanek. Jest to kolejny skandal, który wywołuje. Para doczekuje się kilkorga dzieci, jednak tylko najmłodszy Bogumił przeżywa. Gdy ma piętnaście lat, walczy w powstaniu styczniowym, wraz z ojcem. Michał zostaje zesłany na Syberię, a tam umiera. Florentyna po śmierci męża, wraca do kraju i pracuje jako gospodyni. Na starość mieszka ze swym bratem. Tam znajduje ją syn Bogumił, który kilka lat wcześniej został oddany pod opiekę krewnym. Dla odmiany, ojciec Barbary, Adam Ostrzeński, prowadzi bardzo bujne życie towarzyskie. Dorabia na korepetycjach. Żeni się, z Jadwigą, która kochała kogoś innego.
Małżeństwo jest bardzo burzliwe, pełne rozstań i powrotów. Adam ginie od pioruna, gdy Barbara ma zaledwie pięć lat. Kobieta żyje w biedzie, ale udaje jej się wykształcić czwórkę dzieci. Jeden z synów wykłada przyrodę w szkole, drugi jest inżynierem. Córki, Teresa oraz Barbara są nauczycielkami. Barbara dorasta w domu wypełnionym intelektualną oraz polityczną atmosferą. Kobieta chodzi do teatrów, a podczas jednego wieczoru poznaje prawnika Józefa Toliboskiego, w którym się zakochuje. Ten jednak wybiera bogatą pannę Narecką. Gdy ślub bierze jej brat oraz siostra, kobieta staje się przygnębiona swoją samotnością i wyjeżdża do Warszawy. W stolicy uczy się krawiectwa. Szybko jednak popada w kłopoty finansowe i wraca do nauczania. Bardzo zaprzyjaźnia się ze szwagrem Kociełłem, mężczyzna okazuje jej wsparcie. Do spotkania Barbary i Bogumiła dochodzi podczas wakacji. Na początku kobieta nie jest przekonana co do mężczyzny, i braków w jego wykształceniu. Jednak bardzo imponuje jej powstańcza przeszłość bohatera. W dzień ślubu umiera matka Bogumiła, która nie darzyła synowej sympatią. Ślub odbywa się w Warszawie. Po ślubie, małżeństwo mieszka u chorego psychicznie wuja Klemensa. Kobieta z czułością opiekuje się krewnym, jednak obawia się, czy choroba ta nie jest dziedziczna. Młodzi przeprowadzają się do majątku Krępy. Barbara poznaje rodzinę męża. Gdy jej mąż pracuje na roli, ona uczy się gotować, zajmować kurami i gospodarstwem. Zarządca zwalnia czteroosobowe mieszkanie i tam para się przeprowadza. Młoda kobieta bardzo zaangażowała się w urządzanie własnej przestrzeni. W wolnej chwili odwiedza swego brata oraz jego rodzinę. Po jakimś czasie rodzi się pierwsze dziecko Niechciców. Mały Piotruś jest niezwykle uroczy i wrażliwy. Niestety chłopiec łapie przeziębienie podczas spaceru i mimo doskonałej opieki, umiera mając zaledwie cztery lata. Dla matki chłopca jest to cios. Długo nie może pozbierać się po tragedii. Codziennie odwiedza grób dziecka w Borku. Bogumił z rozpaczy próbuje nawet odebrać sobie życie. Niechcic staje się administratorem majątku. Na uroczystości mężczyzna widzi swoją żonę filtrującą z innym mężczyzną, co bardzo go rani. Małżeństwo przeprowadza się, i ma to dobry wpływ na Barbarę. Zaczyna ona porządkować zdewastowane Serbinowo i już po roku widzie efektu swojej pracy. Zarówno odgrzybione mieszkanie, jak i uporządkowany sad stają się o wiele przyjemniejsze. Na świat przychodzi córka, Agnieszka, która jest chorowita. Po trzech latach zamieszkiwania Serbinowa, rodzinę odwiedza Teresa. Bogumił daje jej bukiet jaśminu, co powoduje kłótnie w małżeństwie. Po j

Czas akcjiAkcja „Nocy i dni” rozpoczyna się w latach 60. XIX w, zaś kończy się wraz z wybuchem I wojny światowej. Możemy powiedzieć, że obejmuje lata 1863-1914.Książkę możemy podzielić na cztery części – chronologicznie wygląda to w sposób następujący:1. I część, 1863-1898, w tym najważniejsze wydarzenia to ślub Niechciców w 1884 r., śmierć Piotrusia zimą 1889 r., główni bohaterowie przeprowadzają się do Serbinowa w 1890 r, Jadwiga Ostrzeńska (matka Barbary) umiera w 1898, co kończy pierwszą część;
2. II część, 1900- 1902;
3. III i IV część obejmuje 12 lat, do początku Wielkiej Wojny.Powieść ta jest przeglądem losów, które spotkały parę pok