Wizja lokalna

Opracowanie

AUTOR:
Stanisław Lem (1921-2006) – polski pisarz, najbardziej znany z fantastyki naukowej. Tworzył również utwory filozoficzne, felietony, opowiadania; był krytykiem literackim. Lem jest najczęściej tłumaczonym i niezwykle cenionym pisarzem, zarówno w naszym kraju, jak i na całym świecie. Otrzymał nominację do literackiej Nagrody Nobla. W swych utworach poruszał tematykę (między innymi) futurologii, eksploracji Kosmosu i wizji społeczeństwa przyszłości. Niektóre z jego prognoz okazały się wyjątkowo trafne.

TYTUŁ:
„Wizja lokalna”

RODZAJ I GATUNEK LITERACKI:
Epika → powieść
science fiction

DATA PUBLIKACJI:
Powieść została opublikowana w roku 1982, przez Wydawnictwo Literackie.

CZAS I MIEJSCE AKCJI:
Akcja powieści dzieje się w odległej przyszłości. Ludzie opanowali loty międzyplanetarne i kolonizacje odległych zakątków Wszechświata. Główny bohater podróżuje na planetę o nazwie Encja (jest to nazwa łacińska). Eksplorując glob, ląduje w Kurdlandii i Luzanii.

PROBLEMATYKA:
„Wizja lokalna” to jedna z najdziwniejszych i najoryginalniejszych książek Stanisława Lema. Autor snuje wizje na temat przyszłej cywilizacji, zastanawiając się nad bezpieczeństwem i równowagą jednostki społecznej. Powieść porusza problem zetknięcia się człowieka z technologią i związanymi z tymi zagrożeniami. Pierwsza część przybiera charakter satyry, następnie pojawiają się wątki przygodowe oraz liczne aluzje polityczne. Kurdlandia to kraj prymitywny i zacofany technologicznie, zarządzany przez reżim. Poddani są kontrolowani i wymaga się od nich posłuszeństwa. Obywatele żyją w nędzy. Zupełnie przeciwnie życie wygląda w Luzanii. Kraina jest niezwykle rozwinięte technologicznie, stawia naukę i rozwój na pierwszym miejscu. Mieszkańcy nie znają pojęcia ubóstwa, kataklizmów naturalnych, ani strachu – chroni ich tak zwana „ekosfera”. Tak naprawdę obydwa te ludy są zniewolone, jednak przez inne idee. Można doszukać się aluzji do rządów totalitaryzmu (Kurdlandia) i demokracji (Luzania). Na podstawie tych dwóch skrajnie różnych i przeciwstawnych modeli społeczeństw, autor ukazuje dwie możliwe drogie ewolucji.

BOHATEROWIE:
▪ Ijon Tichy – główny bohater powieści, który wielokrotnie pojawiał się w innych utworach Stanisława Lema. Mężczyzna relacjonuje w formie dziennika swą podróż na planetę Encję, na której ma za zadanie zbadać panujące obyczaje mieszkańców. Ijon jest oddany nauce, kocha badać, eksplorować nieznane zakątki, jednak czasem ogarnia go samotność. Inteligenty, utalentowany, wpadający na czasami dziwaczne pomysły bohater jest niezwykle ciekawy Wszechświata.
▪ Roger Gnuss – profesor, szef Instytutu Maszyn Dziejowych. Mężczyzna zajmuje się kontaktami dyplomatycznymi z obcymi cywilizacjami.
▪ Kurdlanczycy – mieszkańcy planety Encja, zamieszkujący Kurdlanię. Lud ten wywodzi się od olbrzymich stworów, w których egzystował i się chronił. Kurdlanczycy wierzą w starożytne mity i wyznają ideologię o nazwie „nacjomobilizm”.
▪ Luzanie – kolejny lud napotkany przez głównego bohatera, mieszkańcy planety. Kładli nacisk na rozwój technologii, która omal nie odprowadziła do katastrofy. W XXII wieku nastąpił chaos informacyjny, który prawie zniszczył całą ich naukę.

KRÓTKIE STRESZCZENIE FABUŁY:
Ijon Tichy odziedziczył w spadku XVI-wieczny zamek położony w Szwajcarii. Podczas pobytu w budowli poznaje profesora Rogera Gnussa, który jest szefem Instytutu Maszyn Dziejowych, do którego zaprasza Ijona. Instytut podzielony jest na różne wydziały: Fizyki, Kosmologii Finansowej, Ontologicznych Błędów i Wypaczeń oraz dział Teologii Nieziemskich. Pracujące tam bezustannie maszyny („dziejopiśnice”) tworzą różne warianty i wizje idealnych społeczeństw, nie udaje im się jednak osiągnąć ideału cywilizacji. Ijon Tichy dowiaduje się, że planeta, którą w przeszłości odwiedził i badał (Enteropia) tak naprawdę była fałszywa, sztucznie utworzona. Mężczyzna przyjmuje zaproszenie na planetę Encję, gdzie ma zbadać ludy Kurdlańczyków i Luzanów. Te rozumne rasy wywodzą się od ptaków. Ijon jeszcze przed wyjazdem wnikliwie bada całą kulturę i historie mieszkańców planety. Podczas podróży na Encję, Ijon instaluje na pokładzie statku „dysputer”, czyli maszynę, która potrafi symulować obecność drugiej osoby. Mężczyzna przywołuje między innymi postać Williama Szekspira oraz Karla Poppera, których pyta o zdanie na temat Luzanów. Po dotarciu do celu Tichy ląduje kolejno w obszarze Kurdlandii i Luzanii. Zostaje uprowadzony, jednak przygoda ta kończy się szczęśliwie. Ijon odkrywa, że jeden z mieszkańców zyskał nieśmiertelność, co bardzo go zafascynowało. Mężczyzna bada historię, filozofię i religię kraju.

Streszczenie krótkie

„Wizja lokalna” to powieść S. Lema z gatunku science – fiction, która została wydana w 1982 roku. Jest to utwór, w którym autor zastanawia się nad przyszłością, nad rozwojem cywilizacji i nad możliwością istnienia cywilizacji obcych.
Tematem utworu jest podróż Ijona Tichego na planetę Encję. Celem wyprawy jest zbadanie cywilizacji, która żyje na tamtej planecie. Utwór składa się z czterech części. Pierwsza zatytułowana „W Szwajcarii” została poświęcona pobytowi w tym państwie głównego bohatera. Otrzymał on stary zamek, w którym mógł prowadzić spokojny żywot. Okazało się jednak, że przekazanie darowizny nie było bezinteresowne. Właściciel zamku chciał po prostu w ten sposób uniknąć jego konfiskaty. Bohater poznaje także profesora Rogera Gnussa, który jest szefem Instytutu Maszyn Dziejowych, i który zaprasza Tichego do siedzimy formy. Tam ma okazję poznać sposoby badania obcych planet, gatunków.
Druga część nosi tytuł „Instytut Maszyn dziejowych”. Opisuje ona wydziały instytutu, na które składają się między innymi wydział Fizyki, Kosmologii, Nieziemskich Teologii. We wszystkich wydziałach działają maszyny, które tworzą ciąg zaziemskich historii, w które zostają skierowane. Jednakże maszyny te nie odnoszą zbyt wielu sukcesów. Nie potrafią dokładnie opisywać pozaziemskich cywilizacji. Do jednego ze wsadów zostaje wsadzona relacja podróżnika z pobytu na Enteropii. Po tym wydarzeniu bohater otrzymuje listy, z których Trebic wynika, że planeta, którą miał okazję zwiedzać była nieprawdziwa. Jednocześnie bohater otrzymuje zaproszenie na planetę Kurdlandczyków i Luzanów. Przed wyruszeniem w podróż otrzymuje także materiały, dzięki którym ma okazję zyskać wiedzę na temat mieszkańców planety. Kurdlandczycy to stworzenia, które wywodzą się od ogromnych stworów. Luzanie to stworzenia, które dużą wagę przywiązywały do rozwoju techniki, dzięki czemu nastąpił chaos informacyjny. Miał oto wpływ na to, iż nauka została poważnie zagrożona.
Część trzecia została zatytułowana „W drodze” i jest opisem podroży bohatera na Encję. Naukowiec chce zapewnić sobie w czasie podróży rozrywkę, dlatego na pokładzie statku montuje maszynę, która ma możliwość stworzenia postaci przypominających autentyczne osoby. Bohater stworzył sobie specjalistów zajmujących się Luzanią, swojego adwokata, a także Szekspira. Mógł z nimi dyskutować na temat świata, do którego się udawał. Ostatnia część to „Wizja lokalna”. Opowiada o lądowaniu bohatera w Kurdlandii Tam przeżywa on spotkanie z tubylcami, dowiaduje się wielu interesujących faktów na temat planety. Następnie udaje się do Luzanii. tam spotyka go przykra niespodzianka – zostaje porwany przez dziwnych ekstremistów. Dość szybko udaje mu się jednak wydostać z ich rąk. Tichy rozpoczyna swoją podróż po planecie. Poznaje jego historię, religię, filozofię, a także codzienne życie. Na uwagę zasługuje jego spotkanie z filozofem, któremu udało się uzyskać upragnioną przez wielu nieśmiertelność, ze studentami i członkiem miejscowego zakony, który skupia się na analizowaniu wojny z Kliwią Czarną.