Zdążyć przed Panem Bogiem

Hanna Krall – Szperkowicz – urodzona 20 maja 1935 roku polska pisarka, dziennikarka i reporterka.
Urodziła się w żydowskiej rodzinie urzędniczej, w Warszawie, jako córka Felicji Jadwigi z domu Reichold i Salomona Kralla. Swoje dzieciństwo spędziła w Lublinie.
II wojnę światową przeżyła tylko dlatego, że była ukrywana przez Polaków po aryjskiej stronie
i wykradziono ją z transportu do getta. Straciła wtedy też wszystkich swoich bliskich.
Po wojnie przebywała w domu dziecka w Otwocku.
W latach 1951-1955 studiowała dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Swój pierwszy tekst napisała na czwartym roku studiów, na seminarium prowadzone przez Mariana Brandysa.
Tekstem tym był reportaż o podwórku na ul. Targowej na warszawskiej Pradze, gdzie składowano legalne i nielegalne rzeczy oraz handlowano wszystkim czym tylko się dało.
Po studiach w 1955 roku podjęła pracę w redakcji gazety „Życie Warszawy”.
W czerwcu 1956 roku pojechała z kolegą redakcyjnym do Poznania, gdzie ten miał napisać o targach, a sama Hanna, jako praktykantka, miała mu w tym pomagać. Zatrzymała się tam na prywatnej kwaterze, a następnego dnia obudziła ją gospodyni i powiedziała, że wybuchł strajk. Sama Hanna wybiegła na te wieści na ulicę, widziała tam robotniczą manifestację, ogromną radość bijącą od tych wszystkich ludzi. Potem zobaczyła wyprowadzenie przeciwko tym ludziom wojska, widziała czołgi i słyszała odgłosy strzelaniny, jak sama stwierdziła, pod wpływem tych wydarzeń wróciła następnego dnia do Warszawy już jako dorosła dziennikarka.
W 1969 roku dołączyła do redakcji „Polityki”, gdzie znalazła się za sprawą poznanego w 1966 roku w Moskwie, Mieczysława Rakowskiego, redaktora naczelnego tygodnika.
Hanna podróżowała wtedy po Związku Radzieckim, jako korespondent wraz ze swoim mężem Jerzym Szperkowiczem.
Napisane podczas tej podróży reportaże ,złożyły się na jej książkowy debiut pt. „Na wschód od Arabatu”.
Jak sama twierdzi, pisze się zawsze z myślą o konkretnym czytelniku, a ona sama pisała dla Michała Radgowskiego , za każdym razem zastanawiając się co on powie, gdy przeczyta jej tekst. W 1976 roku opublikowała w „Odrze” swoją najbardziej znaną książkę – „Zdążyć przed Panem Bogiem”, czyli reportaż o Marku Edelmanie.
Dosyć ciekawa jest sama historia wiążąca się z jej powstaniem. Hanna Krall przyjechała do Łodzi, aby napisać tekst o tamtejszej fabryce, jednak nie znalazła tam nic, co by ją zainteresowało. W tej sytuacji wybrała się do kawiarni, gdzie otworzyła gazetę i w niej pr

„Zdążyć przed Panem Bogiem” ciężko jednoznacznie zaklasyfikować do jednego gatunku literackiego. Utwór ten łączy w sobie powieść dokumentalną, wywiad oraz reportaż, przy czym najbliżej jest mu do tego ostatniego.
Powieść dokumentalna to utwór, którego fabuła opiera się na faktach autentycznych oraz zawiera autentyczne postacie. Sposób, w jaki autorka skonstruowała narrację utworu, przypomina wywiad. W utworze Hanny Krall można odnaleźć fragmenty rozmów dziennikarki z głównym bohaterem. Jednak dzieło Hanny Krall najczęściej kwalifikowane jest jako reportaż. Decyduje o tym zwięzła i precyzyjna wypowiedź oraz prawie całkowita rezygnacja z komentarza odautorskiego.

Autorka, Hanna Krall, urodziła się w 1935 roku w żydowskiej rodzinie. Ocalona została cudem

„Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall stanowi zapis rozmowy z przywódcą powstania w getcie warszawskim 1943 r., Markiem Edelmanem. Utwór ten należy traktować dwutorowo, Marek Edelman wraca wspomnieniami do getta, czyli do wydzielonej dzielnicy, za którą zamieszkiwali Żydzi oddzieleni od tzw. aryjskiej części Warszawy. W drugiej części mamy opisane losy Edelmana po zakończeniu II Wojny Światowej. Marek Edelman, przebywając w getcie warszawskim pracował jako goniec w szpitalu. W momencie akcji likwidacyjnej getta, znajdował się w bramie przy Umschlagplatz, był to najogólniej mówiąc plac przeładunkowy, z którego ludzie zostali zaprowadzeni ku bocznicy kolejowej, następnie zaś wywożono ich do obozu koncentracyjnego w Treblince, gdzie czekała ich pewna śmierć. Podczas okupacji mawiano często, iż obóz w Treblince oznacza pewną śmierć, obóz w Majdanku daje szansę na przeżycie, ocalenie życia. Marek Edelman był człowiekiem naznaczonym piętnem, Jego poprzednik na stanowisku przywódcy powstania w getcie, Mordechaj Anielewicz wraz z Narzeczoną popełnili samobójstwo w bunkrze

Bohaterowie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall1) Marek EdelmanCzłowiek, z którym rozmawia Hanna Krall. W okresie trwania II wojny światowej mężczyzna pracował jako goniec dla szpitala. Na polecenie Żydowskiej Organizacji Bojowej ratował także ludzi z transportu, który miał ich wywieźć do Treblinki. Mężczyzna był jednym z uczestników powstania w getcie warszawskim. Miał pozycję zastępcy, jednego z wielu, głównego komendanta. Po zakończonej wojnie Marek Edelman ukończył studia medyczne i został cenionym kardiochirurgiem. Początkowo był tylko asystentem Profesora, jednak z czasem stał się na tyle samodzielny, że mógł przeprowadzać operacje bez jego nadzoru.2) Profesor MollMężczyzna był słynnym kardiochirurgiem w czasie wojny. Pracował wtedy w w szpitalu św. Kazimierza w Radomiu. Po zakończonej wojnie podjął się trudnych operacji serca.3) Mordechaj AnielewiczMężczyzna był głównym przywódcą powstania w getcie warszawskim. Był pierwszym komendantem ŻOB-u. Mężczyzna był zdolnym człowiekiem, którego złamała przewaga wroga. Wraz ze swoją dziewczyną, Mirą, wspólnie popełnili samobójstwo 8 maja 1943 roku.4) Jurek WilnerBył to łącznik pomiędzy Żydami z ŻOB-u a Polakami z AK. Był uzdolnionym poetą. W 1943 roku aresztowano go, a następnie poddano torturom, po których nigdy nie powrócił do pełnej sprawności. Powrócił do getta, gdzie, przewidując klęskę powstania, zachęcał swoich towarzyszy broni do popełnienia samobójstwa. 8 maja 1943 roku „wspólnie” życie odebrało sobie około 80 osób.5) Zalman FrydrychUznawany za najlepszego strzelca wśród wszystkich powstańców. Był odpo

Poniżej przedstawiam streszczenie dzieła polskiej pisarki Hanny Krall zatytułowanego „Zdążyć przed Panem Bogiem”.Dzieło rozpoczyna się od, ma się wrażenie, środka wywiadu z jeszcze nieznaną nam osobą. W dalszej części książki dowiadujemy się, że jest to Marek Edelman – uczestnik powstania w getcie warszawskim. Prowadząca wspomina to, co Edelman mówił jej, kiedy spytał o dzień 19 kwietnia 1943 roku. Dowiadujemy się, że był wtedy chłodny dzień, a rozmówca ubrał się dopiero o dwunastej, gdyż jak uważa wcześniej nie miałoby to sensu. Następnie rozmówca wspomina krótką wymianę zdań z chłopakiem, który przynosił broń ze strony aryjskiej, kiedy tamten przekonany, że umrze, prosi Edelmana, aby zaopiekował się jego córką.
Pan Marek opowiada dalej, co robił po tym wydarzeniu: razem z innymi rozglądają się po okolicy, jednak widząc Niemców nie ważą się do nich strzelać, gdyż jak twierdzi „nie mieli jeszcze wprawy w zabijaniu”. Dowiadujemy się, że Edelman i jego ludzie przebywali na terenie zwanym gettem fabryki szczotek, do której brama była zaminowana, od czego ginie około stu Niemców. Ich kolejny oddział (Niemców) próbuje zdobyć teren posługując się tyralierą. Po nieudanej próbie Niemcy wysyłają białą kokardę, ale Ci, którzy ją nieśli zostają ostrzelani. Edelman z towarzyszami zostają później, w raporcie Stroopa, nazwani bandytami ostrzeliwującymi parlamentariuszy.Dalej autorka pyta, dlaczego wybrali właśnie ten konkretny dzień, dziewiętnastego kwietnia, na rozpoczęcie swoich działań. Edelman prosto twierdzi, że oni „nie mieli wyboru”, gdyż tego dnia Niemcy zaplanowali sobie likwidację getta. Ci wewnątrz dostawali informacje z zewnątrz, jakoby Niemcy obstawili już wszystkie mury. W związku z tym cały sztab – pięć osób spotkali się u jednego z nich – Anielewicza. Jedyną różnicą w ich spotkaniu było to, że się pożegnali. Edelman wspomina, że nie widział go pierwszego dnia powstania, za to drugiego owszem, ale „był to już inny człowiek”.
Następnie mamy informacje o popełnieniu zbiorowego samobójstwa w bunkrach na Miłej, gdzie zabiło się ok. 80 osób. Edelman oznajmia, że jego oddziałowi, nie przyszło to nawet do głowy. Jednak potem Edelman przyznaję, że potrafił „dać w mordę”, jeśli ktoś za bardzo histeryzował. Dodatkowo przypomina sobie, jak nie chciał odpowiedzieć Staśkowi, że po drugiej stronie muru wcale nie ma żadnego adresu, do którego mógłby się udać…
Dowiadujemy się, że ci, którzy byli w getcie, doskonale widzieli ulicę za murem, ponieważ mur sięgał jedynie pierwszego piętra.
Następnie mamy informację, jakoby Sikorski nadał pośmiertnie Krzyż Virtuti Militari Michałowi Klepfiszowi, który poświęcił się, zasłaniając karabin. Edelman wspomina, że był wtedy gońcem w szpitalu i jego pracą było stanie przy tej bramie Umschlagplatzu i wyprowadzanie „chorych”, czyli tych, których należało uratować.Niemcy obiecali, że przetrwają Ci którzy będą mieli numerek życia, więc wszyscy się po niego pchali, ale przyszli i po nich. Później to samo z pracownikami fabryk, aż w końcu oznajmili, że rozdają chleb i marmoladę dla tych, którzy się zgłoszą na roboty.Oddział Edelmana wiedział, że idą na śmierć i jadą do Treblinki, ale nikt nie chciał ich słuchać. Edelman stał przy bramie przez cały ten okres, czyli od 22 lipca do 8 września. Ostatniego dnia, Niemcy przyszli do szpitala, który mieścił się w szkole zawodowej, aby i go zlikwidować. Na górze były sale z dziećmi, gdzie jedna z pielęgniarek zdążyła podać im truciznę, aby uratować od śmierci w komorze gazowej. To samo robiły inne pielęgniarki ze swoimi rodzicami.Okazało się, że cały ten wywiad przetłumaczony został na wiele języków i oburzył wielu czytaczy. Doszło nawet do tego, że pewien literat, pan S., musiał wziąć go w obronę. Nazywał się „Wyznanie ostatniego dowódcy Getta Warszawskiego”. Ludzie byli oburzeni tym, że matka Anielewicza sprzedawała stare ryby jako nowe malując im skrzela czerwoną farbą.Dalej mamy wspomnienie o Krystynie Krahelskiej, która umarła estetycznie, jak umierać powinni wszyscy, a umierają tak tylko Ci jaśni i przeciwstawienie „czarnych i brzydkich”, którzy umierają w ciemności i w strachu i najczęściej z głodu. Mamy też wątek lekarzy, który korzystając z „wielu obiektów badawczych” prowadzą badania nad głodującymi. W związku z tym, mamy też przedstawienie wyników tych badań. Potem następuje historia szwedzkiego lekarza, który nauczył się operować serce. To Edelman podsunął Profesorowi pomysł na to, żeby krew do serca wracała żyłami, a nie tętnicami i operacja się udała, a później zaczęto ją stosować także w innych przypadkach.
N

„Zdążyć przed Panem Bogiem” – Hanna Krall – Plan wydarzeń

1. Pierwszy wyjazd z Markiem Edelmanem.
– Wspomnienie pierwszego dnia powstania w getcie.
– Opowieść o pracy gońca w szpitalu.
– Przytoczenie akcji ,,wywożenia ludności na Wschód”.
– Wspomnienie samobójczych śmierci uczestników powstania.
2. Opowieść o spotkaniu z przywódcami związków.
3. Spotkanie Edelmana z Panem S.
4. Rozmyślania głównego bohatera o żydach.
5. Wspomnienie o Krystynie Krahelskiej.
6. Opisywanie życia w getcie.
7. Podjęcie pracy w szpitalu.
– Podjęcie rozmowy o Profesorze.
– Próba przekonania Profesora.
– Wspomnienie o udanych zabiegach.
8. Opowieść o żydzie.
9. Historia żydowskich prostytutek w getcie.
10. Zostanie członkiem komendy ŻOB-u.
– Opowieść o ratowaniu ludzi.
– Historia ,,Adama”.
– Zachowanie ludzi czekających na transport.
– Wspomnienie o Poli Lifszyc.
– Przydzielanie tak zwanych ,,numerków życia”.
– Historia Toli Goliborskiej.
– Samobój

“Zdążyć przed Panem Bogiem” jest wywiadem przeprowadzonym z Markiem Edelmanem. Marek Edelman zastąpił legendarnego przywódcę powstania w getcie warszawskim, Mordechaja Anielewicza w funkcji komendanta Żydowskiej Organizacji Bojowej, kiedy ten ginie w bunkrze przy ul. Miłej 18. “Zdążyć przed Panem Bogiem” stanowi wywiad- rzekę, z człowiekiem, który objął tę komendanturę w niezwykle trudnym historycznie okresie, kiedy to likwidowano powstanie. Hanna Krall, podejmując rozmowę z Edelmanem, chciała poznać osobę, która była tak blisko związana z Izraelem. Krall nie jest postacią przypadkową, cudem udało Jej się przedostać na aryjską stronę, opuścić getto. Marek Edelman opisywał historię powstania w getcie bez patosu, bez heroizacji tego czynu. Edelman przez wiele lat nie wypowiadał się na tematy związane z gettem, dlaczego więc otworzył się przed Hanną Krall? Obiecała Mu, iż przedstawi Jego wizję zdarzeń, że wypowiedzi nie zostaną ocenzurowane, co skłoniło Go do przerwania wieloletniego milczenia. Obecność reporterki jest nieznaczna, nie zależy Jej na dokumentacji, ważniejsze są wspomnienia, zachowana pamięć, fakt “że Edelman nosił czerwony sweter”. Edelman wskazuje, iż powstanie musiało wybuchnąć, gdyż wiedzieli, że Żydzi zostaną poddani eksterminacji, Edelman widział co się dzieje, każdego dnia mijał Umschlagplatz. Edelman opisuje, iż miał tzw. numerki życia. Edelman porusza kwestię tragedii tamtych dni, świadomość wywózek, świadomość, iż nie każdemu można pomóc. Zasadniczym pytaniem jest co to jest godna śmierć? Edelman mówi, że nie poświęca się życia dla symboli, uderza w Anielewicza, w Adama Czerniakowa, którzy do dziś dla wielu są świętością, dokonuje deheroizacji. Edelman twierdzi, iż samobójstwo to niegodna śmierć. Reportaż jest trudny, Edelman jest szczery w swoich zwierzeniach, porusza kwestie niełatwe. Opowiada o tych,