Wieża - Opracowanie

AutorGustaw Herling-Grudziński (1919-2000) to polski pisarz, eseista, krytyk literacki i dziennikarz. Był żołnierzem, a później więźniem łagru w Jercewie. Uważny jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury na emigracji. Tematyka jego utworów dotyczyła często oporu człowieka uciemiężonego (na przykład przez totalitaryzm), a także poczucie egzystencjalnego osamotnienia. Skupiał się przede wszystkim na emocjach swych bohaterów. Autor miał dar do pisania treściwych utworów w krótkiej formie.
Tytuł: „Wieża”Rodzaj i gatunek literackirodzaj – epikagatunek – opowiadanieData publikacjiW roku 1988 autor wydał zbiór swoich opowiadań, a jednym z nich była „Wieża”. Wcześniej Herling-Grudziński opublikował ten utwór w roku 1958 we Francji, w języku francuskim, w zbiorze pod tytułem „Skrzydła ołtarza”. Data 1988 to debiut autor w ojczyźnie.
Czas i miejsce akcjiAkcja opowiadania rozgrywa się w dwóch liniach czasowych (w przeszłości i teraźniejszości) oraz w różnych miejscach. Narrator opowiadania snuje swą opowieść w teraźniejszości, w roku 1945, będąc na urlopie w domku położonym w północnych Włoszech (Mediolan, Piemont, Aosta). Dzieje drugiego bohatera poznajemy z książki, którą czyta narrator. Historia Trędowatego rozgrywa się w latach 1782-1803. Pierwsza data to zamknięcie mężczyzny w Wieży, a druga oznacza jego śmierć. Kolejny bohater to emerytowany nauczyciel, który zmarł, zanim narrator wprowadził się do jego domku. Jego dzieje dotyczą lat 1938-1944, a miejscem akcji jest ten sam domek, do którego wprowadził się narrator.
a) Narrator – współczesność, rok 1945; miejsce akcji domek w Aoście.
b) Nauczyciel – przeszłość, lata 1938-1944; miejsce akcji domek w Aoście.c) Trędowaty Pier – przeszłość, lata 1782-1803. Miejsce akcji to tytułowa Wieża, nazwana „Wieżą Strachu”.
ProblematykaGłównym problemem poruszanym w utworze jest poczucie samotności. Autor pragnął pokazać wyobcowanie, zepchnięcie poza społeczność, cierpienie i odczłowieczenie Trędowatego. Mężczyzna z powodu swojej choroby i jej zaraźliwości został odrzucony przez ludzi i zamknięty w wieży. Co prawda nie było to więzienie i chłopak mógł wyjść swobodnie na ulicę, ale mijało się to z celem, bowiem ludzie go odrzucali, a on sam nie chciał też przekazać komuś swej straszliwej choroby. Problem samotności dotyczy również nauczyciela emeryta, który po tragicznej śmierci swej żony i dzieci sam odciął się od społeczeństwa i zamknął w swym domku w górach. Dzięki zastosowaniu struktury szkatułkowej autor ukazał samotność widzianą na tle różnych czasów, bohaterów i wydarzeń, udowadniając, że zawsze będzie to uczucie okropne, popychające cierpiącego do tragedii. Wieża pełni funkcję metaforyczną, ukazuje cierpienie i walkę człowieka o godne życie i poczucie jedności z innymi. Autor opowiadania stawia trudne pytania o granice ludzkiej wytrzymałości, ukazuje różne postawy wobec trudności życiowych. Porusza też temat śmierci i wiary. Bohaterowiea) Pier Bernardo Guasco, nazywany Trędowatym, Lebbroso – w roku 1782 obarczonego trądem mężczyznę zamknięto w wieży, skazując go na samotność. Pier był człowiekiem o bardzo silnym charakterze, starał się pokornie przyjmować wszelkie cierpienia, które zsyłał mu los. W przebrnięciu przez samotność pomagała mu wiara i inspirująca go „Księga Hioba”. Po śmierci siostry, jedynej bliskiej mu osobie na świecie, Pier próbował żyć nadal, niestety ostatecznie został pokonany przez swą rozpacz i w roku 1803 popełnił samobójstwo. Jest postacią tragiczną, symbolizującą samotność i wolę życia.b) Emerytowany nauczyciel – nie znamy nawet imienia Sycylijczyka, ale dowiadujemy się z opowiadania, że w wyniku trzęsienia ziemi stracił swoją żonę i dzieci. Zrozpaczony, podjął nieudaną próbę samobójczą, co skutkowało wcześniejszą emeryturą. Mężczyzna odwrócił się od Boga i od ludzi, zaszył się w swoim domku w górach, pogrążając się w samotności. Nauczyciel nigdy nie odzyskał równowagi psychicznej. Pocieszenia szukał w historii Trędowatego, o której czytał w książce. W obliczu realnej śmierci, kiedy żołnierz mierzył do niego z broni, jednak pokazał wolę życia i obawiał się umrzeć.c) Narrator opowiadania – może być utożsamiany z autorem. Mężczyzna, oficer wojsk alianckich, jest na urlopie i wprowadza się do domku w górach. Poznaje tam historię Trędowatego z książki, a następnie los właściciela domku. Odwiedza też Wieżę Strachu, miejsce zamieszkania Trędowatego sprzed stu pięćdziesięciu lat.
Krótkie streszczenie fabułyOpowiadanie można podzielić na trzy części, w zależności od bohatera. Ich losy się przeplatają. Ludzi tych połączyło dane miejsce bądź samotność.Narrator opowiadania (tożsamy z autorem) jest wojskowym, który właśnie jest na urlopie. Postanawia ulokować się w urokliwym domku w górach. Odnajduje tam książkę, której autorem jest Francois-Xavier de Maistr. Historia o Trędowatym zafascynowała narratora do tego stopnia, że postanowił odszukać Wieżę Strachu, w której przed wielu laty chłopak był zamknięty. Pobyt w pokrytym pleśnią i pajęczynami pokoju wywołuje mieszane odczucia. Na końcu opowiadania narrator przyznaje, że nie udało mu się przelać na papier tej historii tak, jak by tego pragnął. Ograniczała go wyobraźnia o samotności Piera, jednocześnie go przerażając.Kolejna oś opowiadania – najdłuższa – to historia Piera Bernarda Guasco, nazwanego Trędowatym, który mając dwadzieścia lat został zamknięty w Wieży i odizolowany od społeczeństwa. Poznajemy życie codzienne, losy i charakter mężczyzny poprzez rozmowę z autorem książki, którego przejęła i zafascynowała historia chłopaka. Pier urodził się z nieuleczalnym trądem i stracił rodziców jeszcze jako dziecko. Kiedy przebywał w Wieży, doskwierała mu samotność i monotonia dnia codziennego. Sytuacja nieco zmieniła się, kiedy do Wieży wprowadziła się jego siostra, która również chorowała na trąd. Rodzeństwo nie miało jednak ze sobą kontaktu i żyło obok siebie, choć w tym samym budynku. Pomimo to śmierć zaledwie dwudziestopięcioletniej siostry bardzo pogrążyła w rozpaczy Piera, który pragnął spalić wieżę i oddać swoje ciało płomieniom. Istnieją dwie wersje dotyczące sposobu śmierci Trędowatego, obydwie mówią o tym, że ostatecznie odebrał sobie życie.Trzecia historia opowiada o nauczycielu z Sycylii. Mężczyzna wiódł szczęśliwe i dostatnie życie, niestety w wyniku trzęsienia ziemi w Mesynie (28 grudnia 1908 roku) stracił żonę i trójkę dzieci. Nauczyciel nigdy nie pogodził się z ich śmiercią. Pogrążył się w rozpaczy, a jego dom nazywano „sycylijską trumną”. Mężczyzna nie chciał żyć, ale też  obawiał się śmierci. Latem 1944 roku żołnierze niemieccy chcieli rozstrzelać emeryta. W jego obronie stanął ksiądz proboszcz, który sam został zabity. Sycylijczyk poczuł się upokorzony swym lękiem i zmarł tej samej nocy, samotnie w swym domku w górach.