Świętoszek - Świętoszek – Molier – Charakterystyka bohaterów

„Świętoszek” to komedia francuskiego dramatopisarza – Moliera, właściwie Jeana Baptiste’a Poquelina. Autor był zwolennikiem idei nauki przez zabawę, co sprawia, że choć jego dzieła są naprawdę wybitnymi komediami, niosą za sobą wartościowe morały. „Świętoszek” to opowieść o tym, jak nie można dać się zmanipulować, a wąskie pole widzenia może doprowadzić do klęski.
Głównym bohaterem, tytułowym Świętoszkiem, jest Tartuffe. Jest to bohater negatywny, który praktycznie symbolizuje obłudę i hipokryzję. Poznajemy go w trzecim akcie, choć już wcześniej możemy poznać sprzeczne opinie na jego temat. Orgon, pan domu, a także jego matka, pani Pernelle, są święcie przekonani o dobrych intencjach Tartuffe’a. Według tej dwójki, Świętoszek jest osobą cnotliwą i religijną, która działa dla dobra innych, a umniejsza samemu sobie.
Czytając wypowiedzi pozostałych bohaterów komedii, a także poznając bohatera, możemy dojść do wniosku, że Tartuffe jest zwykłym lizusem i hipokrytą. Inaczej zachowuje się przy Orgonie, a inaczej w obecności innych domowników. Mężczyzna jest pełen obłudy. Choć na prawo i lewo demonstruje swoją wiarę, tak naprawdę wszystko robi na pokaz. Choć udaje cnotliwego, podczas nieobecności Orgona zalecał się do jego żony.
Tartuffe to mężczyzna w średnim wieku, niezbyt przystojny. Ma naturę manipulatora, choć biorąc pod uwagę wszystkich bohaterów komedii, udaje mu się omamić tylko tych łatwowiernych. Mimo to jest sprytny, arogancki i niebezpieczny. Jest niegodziwcem i oszustem, którego czeka kara, jak przystało na Molierowski dramat.
Orgon jest panem domu, który do czasu poznania Świętoszka był dobrym ojcem i mężem, mądrym i uczciwym, cieszącym się szacunkiem innych, dbającym o bliskich. Niestety, Tartuffe zmanipulował go, przez co zbyt łatwowierny Orgon zmienił się całkowicie. Nabrał dystansu do swoich bliskich, ufał tylko Świętoszkowi. Było to spowodowane jego naiwnością i zbytnią ufnością. Pozostając pod wpływem Tartuffe’a, doszedł do takiego momentu, w którym zaczął stawiać go na pierwszym miejscu, przed żoną i dziećmi. Okazało się to zarówno śmieszne i tragiczne – sytuację doskonale obrazuje scena, w której pan domu nie interesuje się stanem zdrowia bliskich, a tylko Świętoszkiem.
Na szczęście, po usłyszeniu na własne uszy, jak Tartuffe zaleca się do jego żony, Orgon przejrzał na oczy. Zachował resztki zdrowego rozsądku i w porę się opamiętał. Choć zaślepienie przyniosło okropne skutki, ważne, że bohater nie zatracił się całkowicie.
Pani Parnelle to matka Orgona, która także dała się omamić Świętoszkowi. Używa swojej pozycji do pouczania innych, staje się chłodna. Pod wpływem manipulacji staje się zaślepioną fanatyczką.
Elmira to żona Orgona, wzorowa pani domu, piękna, pełna wdzięku. Nie daje się zwieść urokowi Tartuffe’a, a wręcz przeciwnie – za wszelką cenę stara się doprowadzić do ukazania jego prawdziwej natury. Jest przebiegła i sprytna, wymyśliła sposób na dekonspirację oszusta – udawała, że flirtuje z nim, by jej ukryty pod stołem mąż mógł usłyszeć, jaki jego idol jest na prawdę. Elmira jest odważna, troszczy się o rodzinę, nie waha się użycia podstępu.
Damis to syn Orgona, który kocha i szanuje ojca. Zakochał się w siostrze Walerego, dlatego stara się być z mężczyzną w jak najlepszych stosunkach. Buntuje się otwarcie przeciwko wpływowi Świętoszka na pana domu, co doprowadza do strasznego czynu – ojciec wydziedzicza go. To właśnie on odkrywa prawdziwe zamiary Tartuffe’a wobec Elmiry i bez dłuższego zastanowienia obiecuje zemstę. Jest porywczy, aczkolwiek lojalny. Cierpi, ponieważ jego ojciec nie widzi, że stał się obiektem manipulacji. Gdyby nie szczęśliwe, molierowskie zakończenie, los chłopaka mógłby zakończyć się tragicznie.
Marianna, córka Oregona, jest zakochana w Walerym i bardzo przeżywa swoje uczucie. Nie rozumie decyzji ojca o jej ślubie z Tartuffem. Dziewczyna traci zaufanie do ojca, nie chce wychodzić za Świętoszka. Zaczyna dostrzegać, że jej ojciec nie interesuje się losem bohaterki, a tylko swoim nowym przyjacielem. Jest to dla niej bardzo bolesne. Walczy ze Świętoszkiem, nie ukrywa swojej nienawiści do niego.
Doryna to wzorowa pokojówka Elmiry, przywiązana do rodziny, dla której pracuje. Jest uczciwa i wierna. Szybko przejrzała Tartuffe’a, nie dając się omamić. Jest sprytna i wprost krytykuje wady nowego domownika, stara się go zdemaskować, drwi z jego udawanej pobożności. Doryna jest doświadczona, ma swój autorytet. Nie boi się otwarcie rozmawiać z Orgonem. Stoi po stronie Marianny, zna pragnienia dziewczyny i stara się przekonać ojca do właściwej decyzji. Ma tupet i nie waha się przed wyrażaniem opinii. Opiekuje się domownikami, jest dobra i szlachetna.
Walery to narzeczony Marianny. Wiemy, że pomógł rodzinie, gdy ta znalazła się w tarapatach. Jest młodym mężczyzną, który nie dał się zmanipulować Świętoszkowi.
Filipota to służąca pani Parnelle. Dziewczyna jest nieco niezdarna, przez co często zostaje karcona przez swoją pracodawczynię.
Pan Zgoda jest wysłannikiem Tartuffe’a. To on informuje Orgona o zapisie w dokumentach, według których musi się on wyprowadzić z domu, który znalazł się w posiadaniu Świętoszka.
W ostatnich scenach pojawia się Żołnierz, który jest wysłannikiem księcia. Wszyscy są przekonani, że przyszedł aresztować Orgona, jednak do więzienia trafia Świętoszek. Okazuje się, że książę poznał się na poszukiwanym przestępcy. Dramat kończy się szczęśliwie dla Orgona i jego rodziny.