Beniowski - Problematyka

„Beniowski” to jedne z ciekawszych utworów Juliusza Słowackiego. Został wydany w Paryżu, w 1841 roku. Było to jednak kilka pierwszych części, kolejne były publikowane w latach 1842 – 1846. Akcja pierwszych pięciu części tuczy się w 1768 roku, w okresie konfederacji barskiej. Miejsce akcji to Podole, następnie akcja przenosi się w miejsca bardziej egzotyczne, takie jak Kamczatka czy Krym. Głównym bohaterem jest Maurycy Beniowski, stanowi nowy typ bohatera literackiego. Tworząc tę postać Beniowski zerwał z romantyczną ideą bohatera, który toczy samotną walkę, jest samotnym bohaterem, który walczy ze złem. Bohater to przedstawiciel ubogiej szlachty, który dołącza do konfederacji po tym, jak stracił majątek. Jest to człowiek bez wykształcenia, niezbyt obyty w towarzystwie, rozsądny. Bohaterka utworu jest także Aniela, ukochana bohatera. Jest ona córką zamożnego człowieka, która miała zostać małżonką zdrajcy konfederacji, Dzieduszyckiego. Ona w większym stopniu przypomina tradycyjnego bohatera romantycznego. Wygłasza romantyczny monolog, jest autorką romantycznych listów. Jej kandydat na męża – Dzieduszycki – to postać autentyczna. Został on pochwycony i skazany przez oddział księdza Marka. Autentyczną postacią jest także ksiądz Marek. Jego nazwisko brzmiało Jandołowicz, był uczestnikiem obrony Baru. Miał dar przepowiadania przyszłości. Jest też duchowym przywódcą konfederatów. Kolejną autentyczną postacią jest Sawa – Caliński, uczestniczył w walkach w oddziale księdza Marka i uczestniczy w pojedynku z Beniowskim.
W utworze występuje kilka motywów. Jednym z nich jest motyw podróży. Główny bohater podróżuje, aby poznać świat. Zakochuje się w Anieli, która w poemacie odgrywa rolę męską, jest strona bardziej aktywną. Spotkania kochanków nie odbywają się w romantycznej scenerii, miejscem ich schadzek jest chata wiedźmy. Istotnym motywem jest motyw zdrady narodowej – zdrajcą jest wspomniany już wcześniej Dzieduszycki.
„Beniowski” to poemat dygresyjny. Polega on na tym, że w treść utworu autor wplata swoje dygresje, komentarze, nawiązujące do różnych wydarzeń. Słowacki wypowiada komentarze na temat współczesnej rzeczywistości, własnej przyszłości, obecnej sytuacji w kraju. Krytycznie wypowiada się na temat zwolenników obozu Czartoryskich, polskich emigrantów. W pieśni V pojawiają się komentarze na temat sytuacji Kraju. Słowacki krytykuje Młodą Polskę. Jest zdania, że poezja odgrywa ważną rolę w życiu narodu, powinna być drogowskazem. Krytykuje (nie wprost) Mickiewicza z to, że tworzył poezję ku pokrzepieniu serc, rozgrzeszał. twierdził, że postawa tego rodzaju nie przyczyni się do popularności pisarza. W „Beniowskim” obecna jest również ironia, która polega na tym, że narrator posiada władzę ad światem przedstawionym i miesza wątki, motywy, systematycznie podkreśla swoją obecność w utworze. Narrator przypomina Słowackiego. „Beniowski” to również próba rozrachunku z własną twórczością. Dokonuje przewartościowania typowych romantycznych wątków takich jak walka o wolność, podróż, czy romantyczna miłość.