Kandyd - Geneza utworu i gatunek

Geneza utworu
„Kandyd czyli optymizm – dzieło przełożone z niemieckiego rękopisu doktora Ralfa z przyczynkami znalezionymi w kieszeni tegoż doktora zmarłego w Minden roku pańskiego 1759” to pełny tytuł powiastki filozoficznej Woltera. Została wydana pod pseudonimem – doktor Ralf to być może angielski poeta James Ralf. W XVIII wieku nie podpisywano swoim nazwiskiem utworów tak błahych, a poza tym autor mógł się obawiać konsekwencji za krytykę i głoszone poglądy (w Genewie kat spalił jego dzieło). Zawoalowaniu poglądów Woltera służyły – obecne w powiastce – niezwykła fabuła i baśniowość. Krytyka zawarta w utworze dotyczyła filozofii optymizmu Leibniza i naiwnego spojrzenia na świat Rousseau. Z tym ostatnim autor najpewniej polemizował poprzez swój utwór (Wolter – po trzęsieniu ziemi w Lizbonie – napisał wiersz o pesymistycznej wymowie, na który swoim tekstem odpowiedział Rousseau pragnący powiedzieć bohaterowi wiersza, że wszystko ułoży się jak najlepiej). „Kandyd, czyli optymizm” jest komentarzem do rzeczywistości współczesnej Wolterowi.
Gatunek literacki
„Kandyd, czyli optymizm” to oświeceniowa powiastka filozoficzna. Jest narracyjnym utworem prozatorskim, który przedstawia i rozpowszechnia konkretną ideę – tu myśl filozoficzną autora (opozycyjną wobec poglądów Leibniza i Rousseau), która mówi o sceptycyzmie i umiarkowanym optymizmie, zwłaszcza wobec zła i bezcelowego dążenia do szczęścia. Utwór odwołuje się do romansu awanturniczego. Wykorzystuje egzotyczne i fantastyczne wątki i postacie, co kamufluje krytykę absolutyzmu we Francji albo instytucji Kościoła. Elementem gatunku jest satyra, która sięga po ironię, sarkazm, kpinę, karykaturę i parodię. Powiastka filozoficzna stawia pytania, skłania do refleksji, zachęca do samodzielnych osądów.