Wieża - Charakterystyka bohaterów

Gustaw Herling-Grudziński w swoim opowiadaniu pod tytułem „Wieża” zastosował strukturę szkatułkową, czyli przeplatał wątek nadrzędny z innymi wątkami pobocznymi. Pozwoliło mu to zawrzeć sporo treści na zaledwie kilku stronach, a także nakreślić sylwetki ciekawych bohaterów. Losy postaci splatają się, łączy ich dane miejsce bądź targające nimi uczucia samotności i cierpienia. Poniżej charakterystyka bohaterów „Wieży”.
1) Pier Bernardo Guasco to prawdziwe imię i nazwisko głównego bohatera opowiadania. Jako że – ze względu na chorobę – społeczeństwo go odczłowieczyło, przylgnął do niego przydomek Trędowaty – Lebbroso. Słowo „lebbro” w języku włoskim oznacza „trąd”. Mężczyzna nigdy nie posługiwał się swoim imieniem, gdyż uznał ów przydomek za swoje prawdziwe imię. Pier pochodził z księstwa Oneglia. Od urodzenia cierpiał na straszliwy trąd, który pokrywał całe jego ciało. Choroba zajęła w szczególności twarz, którą szkaradnie zniekształciła. Kiedy Pier był małym chłopcem, stracił oboje rodziców. Po ich śmierci jedyną opoką była dla niego jego siostra, która również cierpiała na trąd, ale jej stan był mniej poważny. W Dolinie Aosty (Włochy) atrakcją turystyczną była tak zwana „Torre dello Spavento”, czyli „Wieża Strachu”. Uchodziła za miejsce wypełnione duchami, które budziło lęk. To właśnie w tym budynku na planie kwadratu postanowiono umieścić Piera, aby odizolować go od społeczeństwa. W roku 1782 wieżę odrestaurowano i otoczono wysokim murem, aby jak najbardziej zasłonić przechodniom widok chorego człowieka. Pier miał zaledwie dwadzieścia lat, kiedy go tam umieszczono. Wieża stała się jego więzieniem, choć formalnie nim nie była. Jednak za każdym razem, gdy próbował wyjść, spotykał się z oszczerstwami i gniewem ludzi, którzy nawet rzucali w niego kamieniami. Miejscowy ksiądz czasami odwiedzał go, a pracownik szpitala dostarczał żywność. Trędowaty zdawał się pokornie przyjmować swój los. Nie chciał nikomu się narazić i być oskarżonym o zarażenie innych chorobą. Żył z dnia na dzień, a ukojenia szukał w modlitwie i w postaci Chrystusa. Szczególnie upodobał sobie biblijną „Księgę Hioba”, bo mógł utożsamić się z losami Hioba. W wolnych chwilach zajmował się ogrodem, uwielbiał hodować rzadkie odmiany kwiatów, po które czasami przychodziły dzieci. Trędowaty pielęgnował kwiaty bez dotykania ich, w obawie, że mógłby przenieść na nie chorobę. Wyplatał też koszyki i maty, szył ubrania i przygotowywał posiłki. Po kilku latach w wieży umieszczono też jego siostrę, rodzeństwo jednak nie miało ze sobą kontaktu. Obawiało się zaognienia trądu u dziewczyny i nawet na siebie nie spoglądało. Spoglądanie na pokrytą trądem siostrę często sprawiało mężczyźnie ból. Mimo to Pier czuł się lepiej, żyjąc ze świadomością obecności drugiego człowieka tuż za ścianą. Niestety, po pięciu latach jego siostra zmarła, pozostawiając ogromną pustkę w sercu mężczyzny. Drugim kompanem bohatera był kundelek o imieniu Miracolo, jednak Pier utracił również tego psa, gdyż żołnierze go utopili. Trędowatemu odebrano w życiu wszystko – człowieczeństwo, godność, miejsce w społeczeństwie, szacunek, a nawet psiego przyjaciela. A przede wszystkim odebrano mu nadzieję. Mimo wszystko mężczyzna potrafił docenić drobiazgi, które sprawiały mu radość, przyjmował pokornie wszelkie kłody, jakie los rzucał mu pod nogi, co świadczy o jego silnym charakterze. Niestety, trudy życia pokonały Trędowatego i mężczyzna najprawdopodobniej odebrał sobie życie w roku 1803. Lebbroso to symbol samotności i potęgi woli życia. Jego postać pokazuje, że należy przyjmować cierpienie i nie zastanawiać się nad jego sensem. Trędowaty jest bohaterem książki Francois-Xaviera de Maistre’a, pod tytułem „Le Lepreux de la cite d’Aoste”, którą czyta narrator pierwszej części opowiadania.
2) Nauczyciel jest drugim bohaterem opowiadania. Mieszkał w domu przed narratorem opowiadania. Nie poznajemy jego imienia i nazwiska. Mężczyzna był nauczycielem w gimnazjum na Sycylii i wiódł szczęśliwe życie u boku żony i trojga dzieci. 28 grudnia 1908 roku miało miejsce silne trzęsienie ziemi w Mesynie, w wyniku którego cała rodzina nauczyciela zmarła. Plotki głosiły, że załamany człowiek próbował popełnić samobójstwo, dlatego został wcześniej wysłany na emeryturę. W roku 1938 kupił dom od owdowiałego lekarza. Dom położony był na wzgórzu, w pobliżu Monte Mucrone (szczytu w Alpach Pennińskich). Mężczyzna odizolował się od społeczeństwa, nie rozmawiał z nikim i nie wychodził zbyt często z domu. Dom emeryta nazywano „trumną sycylijską”. Utraciwszy wiarę w Boga, mężczyzna nie odczuwał potrzeby chodzenia do kościoła. Z jednej strony mężczyzna pragnął śmieci, ale jednocześnie obawiał się jej. Pewnego letniego dnia, w roku 1944, przyszli po niego żołnierze niemieccy (pozostałości dywizji SS) i chcieli go zastrzelić. Oszołomiony i przerażony mężczyzna powtarzał słowa wypowiadane przez księdza. Żołnierze oszczędzili starca, za to zabili proboszcza. Emeryt zmarł tego samego dnia, w swym domu.
3) Francois-Xavier de Maistr (Xavier de Maistre) to bohater drugoplanowy. Był to pisarz, autor książki, którą czytał narrator, a także wojskowy – oficer wojsk sabaudzkich. Przypadkiem trafił przed bramę wieży w Aoście i zaciekawiony postanowił zajrzeć do środka. Było to w roku 1797. Trędowaty przebywał już piętnaście lat w swoim więzieniu. Początkowo Maistr przestraszył się widoku oszpeconego chorobą chłopaka, ale kiedy minął szok, zainteresował się jego osobą. Jako jeden z nielicznych potraktował Trędowatego jak człowieka. Wysłuchał jego opowieści, zrozumiał jego smutek i samotność, a nawet zapragnął uścisnąć mu dłoń. Chciał też pisać listy do Piera, ten jednak odmówił. Postać ta i historia poznania Trędowatego z wieży jest autentyczna, nie jest fikcją literacką. Pisarz wspominał o tym wydarzeniu w swojej książce–dialogu, pod tytułem „Trędowaty z miasta Aosty” (1816 rok).
4) Kolejny bohater drugoplanowy to narrator opowiadania. Można go utożsamiać z autorem „Wieży”. Mężczyzna nie ujawnia swojego imienia ani nazwiska. Wiemy że jest oficerem wojsk alianckich, który w 1945 roku znalazł się na urlopie we Włoszech, w Piemoncie, i zamieszkał w domu zmarłego przed laty nauczyciela. W opowiadaniu zawarte są liczne opisy otoczenia oraz relacja z wizyty w Wieży Strachu. Wielokrotnie podejmował próbę napisania własnej opowieści o Trędowatym, jednak nigdy jej nie ukończył, gdyż jego samotność za bardzo go przerażała.
5) Ostatnim bohaterem jest siostra Trędowatego. Nie znamy jej imienia. Podobnie jak brat, zachorowała na trąd już jako dziecko. Choroba objęła jednak tylko okolice piersi. Zamieszkała w Wieży z Pierem, jednak nie miała z bratem żadnego kontaktu. Siostra nawet nie spoglądała na brata, nie rozmawiała z nim. Mogłoby się wydawać, że był on jej obojętny. Pier jednak po jej śmierci znalazł napisany uprzednio przez nią list, w którym zapewniała, że będzie nad nim czuwać w niebie i że kiedyś spotkają się w lepszym świecie, pozbawionym bólu i choroby. Kobieta zmarła, mając zaledwie dwadzieścia pięć lat.
Bohaterowie opowiadania i trzy płaszczyzny czasowe:
a) Narrator – współczesność, rok 1945.
b) Emerytowany nauczyciel – lata 1938-1944.
c) Trędowaty Pier – przeszłość; lata 1782 (zamknięcie w wieży) – 1803 (śmierć).d) Xavier de Maistre, pisarz – żył w latach 1763-1852.