Bogurodzica

,,Bogurodzica”- bohaterowie

,,Bogurodzica” jest najstarszą pieśnią religijną w Polsce. W ,,Bogurodzicy” mamy do czynienia z podmiotem zbiorowym. W utworze pojawia się motyw dessis, czyli kompozycja przedstawiająca trzy postacie: w centrum znajduje się Chrystus siedzący na tronie, po boku siedzi Matka Boska oraz Jan Chrzciciel.
Bohaterowie, którzy pojawiają się w ,,Bogurodzicy” to: podmiot zbiorowy, Matka Boża, Jezus Chrystus, Jan Chrzciciel, Bóg, Adam, człowiek.

Podmiot zbiorowy – wypowiada się zbiorowość ludzi, która kieruje prośby do Matki Bożej, aby wstawiła się za ludźmi u swojego Syna, a następnie zwraca się do Jezusa Chrystusa, by obdarzył ludzi rajem po śmierci i dostatnim życiem.

Matka Boska – do niej podmiot kieruje swoje prośby w pierwszej zwrotce. Matka Boska przedstawiona jest jako piękna niezamężna kobieta, wyidealizowana. Podmiot zwraca się do Matki Boskiej, ponieważ jest wybranką Boga. Zbiorowość prosi, aby Maryja przyczyniła się za ludźmi u swojego umiłowanego Syna. Dodatkowo podkreślono to, że była wybrana spośród wielu matek przez samego Boga. Sprawia to, że Matka Boska zostaje wyróżniona. Mówi o tym fragment:
,,Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,
U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam”.

Jezus Chrystus- to Jemu poświęcona jest druga zwrotka. Bezpośrednio do Niego zwraca się zbiór ludzi, aby obdarzył ludzi rajem po śmierci i dostatnim życiem na ziemi. Ludzie motywują swoją prośbę tym, żeby Chrystus uczynił to ze względu na Jana Chrzciciela. Przez to, że modlitwa jest skierowana do Jezusa Chrystusa daje nam obraz tego, że Chrystus miał jakąś siłę, przewagę nad lud�

„Bogurodzica” jest najstarszą pieśnią polską stanowiącą świadectwo języka staropolskiego. Jest to tekst anonimowy, jak to zazwyczaj w średniowieczu, więc badając jego genezę jesteśmy skazani na domysły. Analizie językowej służyły liczne archaizmy. Dwa z nich to na przykład „dziela” i „bożycze”. Prawdopodobnie „Bogurodzica” została napisała jako ozdobnik do greckich słów Kyrie eleison („Panie, zmiłuj się”), a dwie pierwsze, najstarsze zwrotki z nutami, pochodzą z drugiej połowy XIII lub z początku XIV wieku. Następnie, w późniejszych rękopisach, możemy odnaleźć nawet dwadzieścia kolejnych zwrotek, co świadczy o ogromnej popularności utworu. Sprawa autora tekstu nie została jednoznacznie rozstrzygnięta. Przypuszcza się tylko, że autor pochodził z Gniezna lub Krakowa. Inna z tez przypisuje autorstwo ojcu Boguchwałowi z klasztoru franciszkanów w Starym Sączu. „Bogurodzica” jest pieśnią religijną, która powstawała z myślą o wykonywaniu jej, zgodnie z najstarszą tradycją antyczną, przy wtórze muzyki i tańca (tzw. poezja meliczna). Śpiewna i melodyjna pieśń religijna cechuje się budową stroficzną, rytmizacją tekstu, licznymi powtórzeniami, na przykład refren czy anafory, nieskomplikowaną budową zdań. Z utworu, poruszającego temat „teologii na co dzień”, wyraźnie wyjawia się obraz średniowiecznego Boga- surowego sędziego i zbawiciela.
Ludzie średniowiecza byli świadomi swojej znikomości wobec Boga, dlatego nawet nie śmieli zwracać się do Niego bezpośrednio. Swoje prośby kierowali za pomocą idei pośrednictwa, która wyrażała się prośbą, modlitwą wstawienniczą deesis- tematem dobrze znanym w sztuce średniowiecznej. Ukazywano tronującego Chrystusa- postać centralną oraz dwoje pośredników- Maryję, Jego ziemską matkę i Jana Chrzciciela, sprawcę symbolicznego chrztu w Jordanie, zanoszących do Boga ludzkie prośby. W „Bogurodzicy” lud zwraca się- za pomocą rozbudowanej apostrofy- do Maryi nazywanej „uwielbioną przez Boga” („Bogiem sławienna”) i prosi ją o przychylność i zesłanie Jej Syna- Jezusa. Świadczą o tym słowa: „Zyszczy nam, spuści nam” (’pozyskaj nam, uczyń nam przychylnym’. Warto podkreślić, że Maryja to także „mateczka”, co świadczy o tkliwości i ufności (w średniowieczu słowo „matka” było zdrobnieniem). Natomiast w drugiej strofie, adresowanej już do samego Chrystusa, nazywanego „bożycem” (jest to błędnie skonstruowany wołacz od rzeczownika „bożyc”, czyli syn Boga), lud powołuje się na Jana Chrzciciela. Wierni oczekują dostatniego życia na ziemi i łaski przebywania w raju po śmierci („rajski przebyt”). Sens utworu zawiera się więc w idei teocentryzmu, jest to pogląd uznający Boga za największą wartość, początek i koniec wszystkiego, ce

„Bogurodzica” jest jedną z najstarszych polskich pieśni religijnych. Jej pierwszy zapis pochodzi z 1407 roku, a pierwszy drukowany z 1506 w Statucie Taskiego. Pieśń ta trwale związała się z historią Polski. Utwór był powszechnie znany za czasów Władysława Jagiełły. Pełniła funkcję pieśni bitewnej, rycerskiej – dodawała woli walki i pobudzała do czynów. Odgrywała także rolę hymnu. Określa się ją mianem „carmen patrium” – pieśń ojców. Do najdawniejszych dwóch strof, przydawano dalsze, by w końcu dojść do dwudziestu dwóch.

W wierszu występuje podmiot zbio

Miejsce akcji średniowiecznego arcydzieła pt. „Bogurodzica” jest bliżej nieokreślone. Opisywane zdarzenia toczą się w epoce średniowiecza, ale nie jesteśmy w stanie określić dokładnej daty akcji utworu. Tekst „Bogurodzicy” stanowi najstarszy zachowany utwór poetycki stworzony w języku polskim. Powstał najprawdopodobniej u schyłku XIII wieku. Anonimowy pisarz ułożył słowa do melodii granej przez okolicznych trubadurów. „Bogurodzica” reprezentuje gatunek średniowiecznej pieśni religijnej i stanowi przykład poezji melicznej (śpiewanej). Pierwotnie utwór był śpiewany wyłącznie a capella w czasie wydarzeń religijnych i mszy świętych. Z czasem tekst nabrał większego znaczenia dla narodu i zaczął pełnić rolę hymnu Polski. „Bogurodzica” funkcjonowała również jako pieśń koronacyjna Jagiellonów oraz pieśń bojowa, która zagrzewała rycerzy do walki (m.in. pod Warną i pod Grunwaldem). Zatem utwór pt. „Bogurodzica” odgrywa ważną rolę dla polskiej społeczności.
Pieśń maryjna stanowi modlitwę skierowaną

W historii Polski szczególną rolę odgrywały pieśni hymniczne, podniosłe, uroczyste, sławiące ludzi, czyny i zdarzenia. W średniowieczu hymn był podstawowym gatunkiem poezji chrześcijańskiej. Od czasów romantyzmu hymn wyszedł poza granice tematyki religijnej, obejmując problemy filozoficzne, etyczne i egzystencjalne. „Hymnami nazywa się również pieśni uznawane przez różne wspólnoty (narodowe, klasowe, organizacyjne) za symbol grupowej jedności i wyraz akceptowanych idei, postaw i dążeń, wykonywane w sytuacjach podniosłych i ważnych, np. hymny rewolucyjne, hymny organizacji społecznych lub hymn narodowy”.
Najcenniejszym utworem polskiego średniowiecza jest niewątpliwie „Bogurodzica”. Uważana jest za pierwszą pieśń hymniczną napisaną w języku polskim. Pierwszy znany rękopis pochodzi z 1407 roku, a po raz pierwszy pieśń ukazała się drukiem w 1506 roku. Autor tekstu jest nieznany i do dziś trwają spory dotyczące powstania pieśni. Uważa się, że pieśń była śpiewana przed rozpoczęciem bitwy pod Grunwaldem. Prawdopodobnie była również pierwszym hymnem koronacyjnym Jagiellonów. najstarszy tekst utworu, który składa się z dwóch zwrotek znajduje się w bibliotece Jagiellońskiej. Utwór składa się z dwóch próśb. Pierwsza została skierowana do Matki Boskiej. Podmiot liryczny zwraca się z prośbą, aby uzyskała ona przychylność swojego syna dla ludzi. Druga prośba to prośba skierowana do Chrystusa. Podmiot liryczny zwraca się z prośbą o obdarzenie ludzi tym, co jest dla nich najważniejsze, czyli dobre życie na ziemi: dostatek, spokój. Prosi również o zbawienie po śmierci. Maryja jest określana jako matka Boga, która urodziła Chrystusa, czyli Bożego syna. Uwagę zwraca kult maryjny, nakierowany chrostocentrycznie. Osoba Matki Boskiej ukazuje tajemnice Wcielenia. Maryja jest rodzicielką Boga, kobietą, która została obdarowana możliwością niepokalanego poczęcia i cudownego narodzenia Bożego syna. Uwagę zwraca także epitet dziewica, który podkreśla niezwykłość Motki Boskiej oraz „Bogiem sławienia Maryja”, który podkreśla fakt, że Maryja został

Bohaterami ukazanymi w „Bogurodzicy” są: Jan Chrzciciel, Pan Bóg, Matka Boska i Syn Boży. Postacie biblijne odwołują się do wymownej liczby cztery, często ukazywanej w sztuce średniowiecznej. Cyfra symbolizuje najbardziej doskonałą i harmonijną figurę, czyli kwadrat. Przedstawieni bohaterowie ukazują cztery cnoty (umiarkowanie, roztropność, sprawiedliwość, męstwo). Głównym bohaterem arcydzieła pt. „Bogurodzica” jest zbiorowość – ludność chrześcijańska. Na liczebność podmiotu wskazują formy czasowników tj. „nosimy”, „prosimy” oraz formy zaimków (np. „nam”). Wierni modlą się do Stwórcy za pośrednictwem świętego Jana i Maryi. Podmiot zbiorowy to zwykli, przeciętni, średniowieczni, swojscy ludzie. Kierują swe prośby o zdrowie, odpuszczenie grzechów, zbawienie, łaskę bożą, a także życie wieczne. Te wartości są dla nich ważniejsze od dóbr materialnych. Stronią od bogactwa i majątków. Wierzą, że modlitwa jest w stanie im pomóc i zapewnić miejsce w niebie. Religijność i pobożność stanowiły ważne cechy dla średniowiecznego ludu. Podmiot zbiorowy zwraca się do istot biblijnych, by prosić o zagwarantowanie godnego życia pozaziemskiego. Marzą o „zbożnym przebycie”, czyli pobycie w raju, dlatego przez całe swe życie starają się być najdoskonalszymi wersjami siebie. Wyznawana religia pozwala im rozwiązać liczne problemy i pomaga znaleźć odpowiedzi na nurtujące pytania. Dzięki temu są świadomi, że śmierć jest czymś nieuniknionym i bezsprzecznie spotka każdego człowieka. Przedstawieni ludzie zdają sobie sprawę z kruchości i przemijalności żywota na ziemi. Podmiot liryczny kieruje się do postaci biblijnych z należytym szacunkiem

1) Znaczenie utworu”Bogurodzica” stanowi najdawniejszy utwór poetycki stworzony w języku polskim. Jest idealnym przykładem modlitwy jako formy poetyckiej. Tytuł arcydzieła jest polską kopią zwrotów pochodzących z innych języków – łacińskiego („Dei genetrix”) oraz greckiego („Theotokos”).  Ten wyjątkowy, mistrzowski tekst stanowi przełom w literaturze polskiej, a także światowej. Wielu specjalistów uważa „Bogurodzicę” za zabytek naszego języka. Wskazuje na to nagromadzenie w nim przestarzałych, nieaktualnych już form językowych. Utwór stanowi coś oryginalnego, ponadczasowego i odrębnego, choć jest on wzorowany na uroczystych tekstach łacińskich.    Pod względem literackim pieśń jest wybitnym przykładem poezji melicznej, czyli śpiewanej.  2) Czas powstaniaCzas powstania utworu stanowi kwestię sporną. Jednak przyjmuje się, że w XIII wieku anonimowy (nieznany) autor ułożył słowa do melodii wykonywanej przez okolicznych muzyków – trubadurów. Jedna z legend opowiada o tym, że to święty Wojciech napisał słowa pieśni, ale historycy odrzucają tę teorię. Mimo tego „Bogurodzica” jest do dziś śpiewana przy jego grobie w katedrze gnieźnieńskiej. Pierwszy raz „Bogurodzica” w formie drukowanej pojawiła się w „Statutach Jana Łaskiego” z 1506 roku. Jej wcześniejsze przekazy były głównie ustne i w ten sposób przechodziły z pokolenia na pokolenie. Najstarsza wersja najdawniejszej polskiej pieśni religijnej pochodzi z początków XV wieku (prawdopodobnie z roku 1407 lub 1408) i zawiera dwie zwrotki wraz z zapisem nutowym (tzw. tekst krakowski I). Z czasem do oryginalnego zapisu tworzono dodatkowe zwrotki, co świadczy o popularności utworu i jego fenomenie. Aktualnie liczba strof urosła do dwudziestu kilku, ale to dwie najwcześniejsze części odznaczają się wysokim kunsztem artystycznym i określane są mianem wykwintnego arcydzieła średniowiecznej poezji polskiej.3) Funkcje pieśniPierwotnie pieśń wykonywana była jedynie podczas mszy świętych i wydarzeń religijnych w formie a cappella, czyli bez towarzyszących instrumentów. Jednak z zapisów historycznych wiemy również, że „Bogurodzica” przez długi czas pełniła funkcję hymnu narodowego za czasów Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wybitna pieśń była także wykonywana w czasie koronacji władców z dynastii Jagiellonów (m.in. Władysława Warneńczyka) oraz towarzyszyła rycerzom w walkach m.in. pod Grunwaldem i pod Warną. Dzieło stanowi zatem „carmen patrium”, czyli pieśń o charakterze patriotycznym, a także obywatelskim. Takie łacińskie określenie nadał „Bogurodzicy” kronikarz Jan Długosz. „Bogurodzica” pełniła rolę hymnu narodowego do XVI wieku. Obecnie utwór pełni ważną rolę w Kościele Katolickim. Jest śpiewany podczas Liturgii godzin oraz odmawiany w II Nieszporach Uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski (uroczystość obchodzona jest 3 maja).4) Walory utworu, środki stylistyczneAnonimowe arcydzieło literackie ma bardzo podniosły, estetyczny, patetyczny, kunsztowny i uroczysty charakter, a przy tym bardzo zwięzłą formę. Jest napisany wierszem asylabicznym (o niejednakowej liczbie sylab w wersach) i rymowo-zdaniowym. Wersy utworu to zdania lub ich rozbudowane człony, które mają podobne linie intonacyjne i układ paralelny. Intonacja w „Bogurodzicy” jest rosnąca lub rosnąco-opadająca, a rymy (najczęściej parzyste) wyznaczają koniec wersów (np. „bożycze”, „człowiecze”). Pieśń zawiera sporą liczbę archaizmów (np. „zwolena”), czyli form językowych, które wyszły już z użycia. Na ich podstawie specjaliści językowi mogli badać dawne dzieje polszczyzny. Przestarzałe formy stanowią świadectwo historycznych przemian w języku. W utworze pojawiają się archaizmy leksykalne – słownikowe („dziela” – dla, „Gospodzin” – gospodarz, „zwolena” – wybrana, „jąż” – którą, „przebyt” – pobyt, „zbożny” – dostatni), fonetyczne – różniące się brzmieniem od dzisiejszych form wyrazów („Krzciciel” – Chrzciciel), składniowe – inna budowa zdania („Bogiem sławiena” – sławiona przez Boga), fleksyjne – inna odmiana (wołacze: „Bogurodzica” – Bogurodzico, „dziewica” – dziewico), słowotwórcze – inna budowa wyrazu („Bogurodzica” – Boża Rodzicielko). W utworze występuje także mnóstwo rymów, zarówno wewnętrznych (np. „Bogurodzica” – „dziewica”, „dziela” – „Krzciciela”, „sławiena” – „zwolena”) jak i zewnętrznych (np. „nosimy” – „prosimy”, „pobyt” – „przebyt”, „bożycze” – „człowiecze”). Pojawiają się też apostrofy, paralelizmy (podobny układ zdań w poszczególnych wersach) i instrumentacja głoskowa. Ważnym środkiem artystycznego wyrazu w tym średniowiecznym dziele są występujące w nim antytezy (czyli przeciwstawienia), np. to, że Jezus jest ukazany jednocześnie jako Syn, Pan („Gospodzin”) i Bóg, a Maryja jako matka oraz dziewica. 5) „Bogurodzica” jako pieśń religijnaCechy „Bogurodzicy” jako pieśni religijnej to m.in.: – rytmiczność języka, – muzyczność,- występowanie refrenu,- pojawiające się w utworze motywy religijne.6) Motywy religijneW arcydziele językowym pojawia się popularny w średniowiecznej sztuce motyw deesis (topos prośby, modlitwy; wyobrażenia Chrystusa w otoczeniu Matki Boskiej i Jana Chrzciciela). Ten motyw często spotyka się w malarstwie religijnym, np. na prawosławnych ikonach, które przedstawiały Chrystusa jako Władcę (Sędziego) i Odkupiciela. O artyzmie wybitnego dzieła świadczą m.in.: przemyślana kompozycja, rymy i liczne określenia (epitety) podnoszące rangę opisywanych postaci.
Święty Jan i Matka Boża pełnią funkcję orędowników dla grzesznych. Średniowieczni wierni modlili się za ich wstawiennictwem do Ojca Najwyższego. Najważniejsza zdaje się Maryja, dlatego do niej przede wszystkim kierowana jest modlitwa. Jednak Jan Chrzciciel nie znalazł się w utworze przypadkowo. To właśnie on według nauk Biblii zapowiedział przyjście Syna Bożego i przygotowywał grunt pod Jego nauki. Święty Jan pojawia się w „Bogurodzicy” jako ten, dzięki któremu prośby ludzkie łatwiej zostaną wysłuchane i spełnione. Dzieło wyraża uczucia zbiorowe i odwołuje się do ideałów chrześcijańskich, które są bardzo bliskie Polakom. Podmiotem ukazanym w „Bogurodzicy” jest grupa wiernych, czyli lud chrześcijański. Na liczebność osób mówiących w tekście wskazują formy czasowników („nosimy”, „prosimy”) oraz zaimki takie jak „nam”. W utworze w centrum znajduje się Stworzyciel, a u Jego boku występuje Matka Boska wraz z Janem Chrzcicielem, którzy pośredniczą między ludzkością a Synem Bożym. Matka Chrystusa została przedstawiona jako istota niezwykła, jedyna, wyjątkowa. Świętość tej postaci podkreślono licznymi epitetami (tj. „sławiena”, „zwolena”). Portret Matki Boskiej zbudowano za pomocą patosu i podniosłości. Jej postać stanowi biblijny archetyp kobiecości. Wielokrotnie autor podkreślił jej czystość oraz fakt, że była matką. Maryja pośredniczy w rozmowie wiernych z Jezusem, ponieważ ludzie darzą ją zaufaniem. Bóg Ojciec także zaufał jej, gdy wybrał ją na matkę Króla Niebieskiego. Pojawia się aluzja biblijna do sceny Zwiastowania w Ewangelii według św. Łukasza. Ukazani w pieśni średniowieczni chrześcijanie wybierają Maryję na przewodniczkę, opiekunkę, matkę całej l

BOGURODZICA
Przede wszystkim podchodząc do analizy utworu Bogurodzica należy wspomnieć, że jest ona niezaprzeczalnie jednym z najstarszych niezwykłych zabytków języka polskiego. Została ona stworzona zapewne pod koniec wieku XIII lub na początku wieku XIV. Oczywiście określenie dokładnej daty pozostaje jedynie domysłem, nie wspominając już zupełnie o autorze, który na zawsze pozostanie anonimem. Dzieło zostało stworzone w czasach średniowiecznych, w czasach kiedy większość pieśni religijnych była tworzona przez ludzi nie ujawniających swoich imion, ponieważ ich celem nie była sława. Efekt ich pracy miał nieść jedynie chwałę Bogu do czego przecież nie potrzeba imienia konkretnej osoby. Pieśń „Bogurodzica” niezaprzeczalnie spełniała to zadanie ku któremu została stworzona. Odgrywała niejednokrotnie ważną rolę w historii. Już w średniowieczu zdobywała duży rozgłos, o czym świadczy liczba rękopisów z tamtego okresu dziejowego. Pierwszy z tych zapisów pochodzi z roku 1407, a jego pierwodruk- z 1506. Pieśń bardzo często była też odśpiewywana nad grobem św. Wojciecha. Jednak najbardziej znana jest ze swojego wykonania podczas bitwy pod Grunwaldem. Doprawdy trudno spotkać Polaka, który nie znałby tego faktu. Udział w tej potyczce „Bogurodzicy” miał nie tylko pobudzić ducha walki i podbudować morale w walczących, ale jego znaczenie było tym większe, że adresatem pierwszej zwrotki pieśni jest Maryja. Natomiast Krzyżacy, przeciwko którym występowali Polacy i Litwini, nie uznawali kultu maryjnego. Zatem zaśpiewanie tekstu skierowanego właśnie do Matki Boskiej było swego rodzaju manifestacją. Jednak mimo największego rozgłosu na temat tego wykonania starcie pod Grunwaldem nie jest jedyną walką, podczas której odśpiewano utwór „Bogurodzica”. Bitwa pod Nakłem, Wiłkomierzem oraz prawdopodobnie konflikt zbrojny rycerstwa polskiego i węgierskiego przeciwko tureckiej armii również mogą się pochwalić odśpiewanym hymnem. Jednak nie należy ograniczać udziału owego hymnu w biegu historii jedynie do zagrzewania wojsk do walki. „Bogurodzica” pojawiła się podczas koronacji na króla Polski Władysława Jagiełły, mszy dziękczynnej za wybranie na króla Węgier Władysława III Warneńczyka. Wielu traktowało pieśń jako ścisły element kraju polskiego. Wobec tego nie zabrakło jej również w literaturze, chociażby na ten przykład tekst „Żywot Świętych” Piotra Skargi.
GATUNEK LITERACKI
Jak już wyżej zostało wspomniane „Bogurodzica” jest pieśnią religijną, czyli utworem lirycznym związanym z obrzędami religijnymi. Jedną z właściwości tego rodzaju dzieł jest melodyjność, ponieważ nierzadko były ono śpiewane przy akompaniamencie muzyki. Tekst zawdzięcza swoją śpiewność takim zabiegom jak rytmizacja i budowa stroficzna. Ponadto takie pieśni zazwyczaj też cechowały się dość prostym sposobem przekazu swojej treści tak aby ludzie słysząc je rozumieli lepiej swoją wiarę i jej dogmaty. Jednak pomimo tego, że „Bogurodzica” została napisana jako pieśń w pewnym momencie zaczęła pełnić również rolę hymnu i to hymnu niezwykle ważnego dla społeczności polskiej. Hymn sam w sobie jest utworem wysoce podniosłym i uroczystym. Przyjmuje również formę zwrotu do adresata. A główną tematyką są zazwyczaj uczucia oraz tęsknoty określonej społeczności. Analizując „Bogurodzice” przekonać się można, że jeśli chodzi o niektóre kryteria hymnu to wykracza poza nie, jednakże najważniejsze jest to jak traktowana była przez ludzi. Biorąc pod uwagę opisaną powyżej rolę utworu przez lata łatwo stwierdzić o tym, jak wielkie znaczenie miała dla nie jednego człowieka. Niezaprzeczalnie przyjmowała również rolę hymnu wielokrotnie i właśnie taki miała charakter dla tych wszystkich wyśpiewujących jej słowa w danej sytuacji.
ADRESACI
Pieśń „Bogurodzica” przybli�

„Bogurodzica” stanowi najdawniejszy utwór poetycki stworzony w języku polskim. Anonimowy autor ułożył w XIII w. słowa do melodii wykonywanej przez okolicznych muzyków – trubadurów. To wyjątkowe dzieło jest zabytkiem naszego języka. Stanowi przykład poezji melicznej, czyli śpiewanej. Pierwotnie pieśń wykonywana była jedynie podczas mszy świętych i wydarzeń religijnych. Z zapisów historycznych wiemy również, że „Bogurodzica” przez długi czas pełniła funkcję hymnu Polski, była wykonywana w czasie koronowania Władysława Warneńczyka oraz towarzyszyła rycerzom w walkach pod Grunwaldem i Warną. Utwór ma podniosły, kunsztowny, uroczysty charakter, jest napisany wierszem asylabicznym, zawiera ogromną ilość archaizmów (m.in. leksykalnych, fonetycznych i składniowych). W „Bogurodzicy” pojawia się popularny w średniowiecznej sztuce motyw deesis. Święty Jan i Matka Boża są orędownikami grzesznych. Średniowieczni wierni modlili się za ich wstawiennictwem do Ojca Najwyższego. W utworze centrum znajduje się Stworzyciel, a u Jego boku występuje Matka Boska wraz z Janem Chrzcicielem, którzy pośredniczą między ludzkością a Synem Bożym. Matka Chrystusa została przedstawiona jako istota niezwykła, jedyna, wyjątkowa. Świętość tej postaci podkreślono licznymi epitetami. Portret Matki Boskiej zbudowano za pomocą patosu i podniosłości. Maryja pośredniczy w rozmowie z Jezusem, ponieważ ludzie otaczają ją wielką opatrznością i zaufaniem, zupełnie tak jak Bóg w momencie wybrania kobiety na matkę Króla Niebieskiego. Utwór ukazuje proble

„Bogurodzica” to najdawniejsza polska pieśń religijna. Jej autor nie został ustalony. Najstarsza wersja utworu pochodzi z roku 1408. Z zapisów historycznych wiemy, że „Bogurodzica” pełniła funkcję hymnu Polski i była wykonywana m.in. w czasie koronowania Władysława Warneńczyka oraz towarzyszyła rodakom podczas bitwy pod Grunwaldem. Utwór ma podniosły i uroczysty charakter, jest napisany rymowanym wierszem asylabicznym, zawiera ogromną ilość archaizmów (zarówno leksykalnych, fleksyjnych, słowotwórczych, fonetycznych jak i składniowych). W „Bogurodzicy” pojawia się popularny w sztuce motyw Deesis. W centrum dzieła znajduje się Stworzyciel, a u Jego boku występuje Matka Boża wraz z Janem Chrzcicielem, którzy pełnią rolę pośredników między ludzkością a Synem Bożym. Pierwsza zwrotka tego średniowiecznego dzieła jest rozbudowaną apostrofą i stanowi modlitwę do Matki Bożej. Podmiot liryczny prosi o wstawiennictwo u Chrystusa. Druga zwrotka zawiera prośbę o wysłuchanie modlitw i zesłanie łask przez Syna Bożego. Do

Nie znamy dokładnej daty powstania ani autora tego utworu, wiemy jednak, że Bogurodzica była kiedyś śpiewana podczas kościelnych uroczystości, była przekazywana ustnie, a została spisana po raz pierwszy na początku piętnastego wieku, a dokładnie w 1407 roku. Z pewnością jest najstarszą, polską pieśnią religijną. Bogurodzica była traktowana jako pieśń, która miała jednoczyć Polaków. Była śpiewana przez nich między innymi przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 roku. Była też uznawana za jeden z hymnów za czasów panowania Jagiellonów.
Oryginalny tekst Bogurodzicy składa się z 13 zwrotek o różnych długościach i różnych ilościach sylab, jednak obecnie śpiewa się tylko dwie pierwsze zwrotki, które – zdaniem badaczy – są najstarsze. Podobno powstały między dwunastym a czternastym wiekiem. Utwór rozpoczyna się rozbudowaną apostrofą skierowaną do Matki Boskiej. Widzimy tutaj kontrast: matka Jezusa jest jednocześnie dziewicą, jej syn jest jednocześnie jej Panem. Podmiot liryczny, który stanowią wszyscy wierni, zwraca się do Maryi z prośbą, aby ta zmiłowała się nad ludźmi, zesłała na nich łaskę. W drugiej strofie podmiot liryczny zwraca się do Syna Bożego za pośrednictwem Jana Chrzciciela. Prosi, aby usłyszał ich modlitwy i ich wysłuchał, aby spełnił ludzkie pragnienia. Prosi też o dostatnie życie ziemskie, które jest określane jako „zbożny pobyt” i życie wieczne, które określa jako „rajski przebyt”. W następnych zwrotkach podmiot liryczny przypomina poświęcenie Chrystusa dla ludzi i jego śmierć na krzyżu. W szóstej zwro

Bogurodzica to średniowieczna pieśń religijna w języku polskim (z lekką domieszką łaciny na końcu każdej zwrotki). Nie znamy dokładnej daty jej powstania, jednak uznaje się, że nastąpiło to w XIII lub XIV wieku, czyli za czasów Piastów. Jednak, jak to często bywa w przypadku tak odległych w czasie wydarzeń, nie możemy być w pełni pewni. Najwcześniejszy, dostępny nam zapis jest jednak z początku XV wieku, a dokładniej z 1407. Zwróćcie proszę uwagę, że jest to na trzy lata przed bitwą pod Grunwaldem. Można w Internecie zobaczyć skany oryginału. Zwróćcie uwagę w jaki sposób zapisywano nuty te ponad pół milenium temu. Nie znamy autora „Bogurodzicy”, jednak krążą na ten temat legendy, o których powiemy sobie w dalszej części wypracowania.

Bogurodzica pełniła rolę hymnu państwowego w Królestwie Polskim oraz Wielkim Księstwie Litewskim. Do dzisiaj jest śpiewana jako pieść patriotyczna i kościelna. Po drodze była również pieśnią wojskową, rycerską.

Sam tytuł „Bogurodzica” odnosi się do archaicznego przydomku Marii z Nazaretu. Bogurodzica, rodząca Boga, ta która jest matką Boga, matką Jezusa.

Jak to bywa z tak starymi pieśniami, „Bogurodzica” posiada dwie stałe zwrotki oraz około dwunastu, które pojawiają się w różnych zapisach, które były dodawane przy różnych okazjach. Najczęściej jednak używa się tylko tych dwóch „oryginalnych”, albo wręcz tylko tej pierwszej. Poniżej je zamieszczam. Aby prawidłowo je przeczytać, zachęcam do wysłuchania śpiewanej wersji tej pieśni. Dopiero wtedy można docenić w pełni jej niezwykłość.

„Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
Twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja,
Zyszczy nam, spuści nam.
Kiryjelejzon.

Twego dziela krzciciela, Bożyce,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy,
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kiryjelejzon.”

Jak widzicie, w tekście aż roi się od archaizmów. Zamieszę tu wersję „spolszczoną” i uaktualnioną. Tekst przetłumaczyłam sama w oparciu o przypisy na „www.wolnelektury.pl”:

„Ta, która urodziła Boga będąc panną, ta, którą Bóg umiłował.
Przez Twojego syna, Boga, na matkę wybrana, Maryja!
Zdobądź dla nas, ześlij nam. (w znaczeniu wstaw się za nami)
Kyrle eleison (gr. Panie, zmiłuj się nad nami)

Dla twojego Jana Chrzciciela, Synu Boga.
Wysłuchaj naszych głosów, spełnij nasze człowiecze (ludzkie) pragnienia.
Usłysz modlitwę, którą tobie zanosimy,
Jeśli możesz, bardzo prosimy.
Pozwól nam mieć życie

Średniowiecze było epoką, w której jednym z najważniejszych aspektów życia była religijność. Ludzie nie tylko na co dzień łączyli wiarę z wieloma czynnościami, lecz także podczas ważnych wydarzeń dla przyszłych pokoleń, bądź wojen.
Doskonałym przykładem jest „Bogurodzica”, czyli najstarszy zachowany utwór w języku polskim, która była śpiewana przez rycerzy podczas bitwy pod Grunwaldem. Jest pieśnią religijną, a więc należy do liryki. Większość średniowiecznych tekstów należała właśnie do tego rodzaju literackiego. Celem pieśni jest wychwalanie Boga, Jego potęgi, a także wyproszenie Go o miłosierdzie i powodzenie dla walczących. Utwór był wzorowany na uroczystych łacińskich hymnach kościelnych, śpiewanych zazwyczaj podczas mszy.Nie jest znana dokładna data jej powstania, ale przyjmuje się, że powstała około XII w., a została spisana dopiero w XV w. Najstarszy znany współcześnie rękopis, nazywany rękopisem kcyńskim, pochodzi z 1407 r. i zawierał jedynie dwie pierwsze strofy, które są określane mianem „arcydzieła średniowiecznej poezji polskiej”. Nieznany jest r�

Bogurodzica należy do liryki, jest pieśnią religijną zwaną kierleszem (spolszczenie wezwania Kyrie eleison). Jan Długosz nazwał Bogurodzicę pieśnią ojczystą i podał, że była hymnem królewskim pierwszych Jagiellonów.
Występuje tutaj kompozycja deesis (z greckiego prośba, błaganie, modlitwa wstawiennicza), która polega na pośrednictwie Maryi i Jana Chrzciciela między ludźmi, a Jezusem Chrystusem. Maryja jest matką Jezusa, a Jan Chrzciciel zapowiadał przyjście Jezusa. Zanoszą prośby ludzi, którzy uważają się za niegodnych bezpośredniej rozmowy z Bogiem- nawiązanie do filozofii św. Tomasza z Akwinu (drabina bytów). Ludzie znajdują się niżej w hierarchii, dlatego przekazują prośby, tym, którzy są wyżej od ich.
Pieśń jest zabytkiem języka polskiego i zawiera wiele archaizmów- słów, które przestały już być używane lub zmieniły swoją formę lub znaczenie. Występują apostrofy, czyli bezpośrednie zwroty do adresata (Maryi i Jezusa)
Archaizmy:
– leksykalne (wyrazy, które wyszły z użycia)- Bogurodzica, zwolena, Gospodzina, zyszczy, spuści, dziel

Bogurodzica- opracowanie
Bogurodzica jest najstarszą polską pieśnią zachowaną wraz z melodią. Jest ona przykładem wiersza zdaniowo-rymowego i ma charakter uroczysty, podniosły. Powstanie datuje się na ok. XIII wiek i w pierwszej odsłonie składała się ona z dwóch wierszy skierowanych do Najświętszej Maryi Panny oraz Jezusa. Kolejne 22 zwrotki powstały na początku XIV wieku co świadczy o tym, że, tekst ma kilku autorów. Ze względu na tematykę klasyfikuje się ją jako pieśń religijną. Autor początkowej wersji jest nieznany, lecz walory literackie świadczą o dobrym wykształceniu i wiedzy twórcy. Utwór składa się z wezwań modlitewnych, ponieważ ludzie w średniowieczu nie mogli bezpośrednio i publicznie okazywać wiary w Boga i kierować do Niego swoich próśb. Modlitwy kierowane do Maryi proszą o zjednanie z wiernymi Jezusa oraz uczynienie go przychylnym ich prośbom i błaganiom. W kolejnej części proszą Syna Bożego za wstawiennictwem Jana Chrzciciela o dostatni pobyt na ziemi, trafienie do raju po śmierci. Trzecia część jest w dalszym ciągu kierowana do Jezusa, lecz stworzona ponad wiek później. Ludzie proszą w niej o wieczne zdrowie, spot