Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Wystąpił błąd, spróbuj ponownie :(
Udało się! :) Na Twojej skrzynce mailowej znajduje się kod do aktywacji konta
";
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Recenzja książki
„Lalka” to największe (w mojej opinii) dzieło Bolesława Prusa, a właściwie Aleksandra Głowackiego, bowiem znane wszystkim imię i nazwisko to tylko inicjały autora. Polski prozaik, kronikarz, publicysta, myśliciel i działacz społeczny okresu pozytywizmu, jeden z najwybitniejszych pisarzy w historii literatury polskiej. Napisał takie dzieła jak: „Kamizelka”, „Z legend dawnego Egiptu”, „Placówka”, „Faraon” i oczywiście „Lalka”. Ta ostatnia wydana po raz pierwszy w 1890 roku w Warszawie w wydawnictwie „Gebethner i Wolff” w latach wcześniejszych,1887-1889, publikowana była w odcinkach w dzienniku „Kurier Codzienny”.
„Lalka” początkowo miała nosić tytuł „Trzy pokolenia”. Wyjaśnił to w jednym z wywiadów sam autor, bowiem pierwotny tytuł odnosić się miał do trzech przedstawicieli grup społecznych. Pierwszy z nich Ochocki reprezentował nowe pokolenie idealistów, drugi – Wokulski był przedstawicielem epoki przejściowej, natomiast trzeci – Ignacy Rzecki należał jeszcze do grupy dawnych idealistów romantycznych. Ostateczny, wszystkim znany tytuł „Lalka”, można interpretować na kilka sposobów. Przede wszystkim jest to odwołanie do zawartego w książce procesu o zabawkę Heluni Stawskiej. Oprócz tego tytułową „Lalką” może być również Izabela Łęcka, która była niczym marionetka w świecie arystokracji, żyła w wyimaginowanym świecie. Ostatnią interpretacją może być również odwołanie do motywu „teatru świata” (theatrum mundi), w którym wszyscy ludzie są kukiełkami. Z tym motywem możemy zatem połączyć Ignacego Rzeckiego i jego „zabawy” obiektami z witryny sklepu.
Sama akcja utworu rozgrywa się głównie w Warszawie m.in. w sklepie galanteryjnym, na Powiślu czy Krakowskim Przedmieściu. Epizodycznie akcja dzieje się również w Zasławiu i Paryżu. Powieść opowiada o losach Stanisława Wokulskiego, kupca galanteryjnego, który zakochuje się nieszczęśliwie w arystokratce, Izabeli Łęckiej. Z miłości do niej snuje w głowie plan i wyjeżdża za granicę. Tam zbija majątek i wraca do Polski. Starając się pomóc finansowo rodzinie Łęckich, która przeżywa kryzys, ślepo wierzy, że panna Izabela odwzajemni jego uczucie. Pomimo jego najszczerszych intencji kobieta nadal nie dostrzega w nim nic nadzwyczajnego. Być może intryguje ją odrobinę, lecz głównie odpycha. Łęcka to wychowana w świecie przepychu arystokratka, która żyje nieświadoma tego jak żyją inni ludzie. Wierzy, że aby zachować status społeczny musi być częstą uczestniczką salonów i flirtować z różnymi mężczyznami. Wokulski początkowo ufa, że jego miłość może okazać się
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
prawdziwa, że granice społeczne jakoś go ominą. Dopiero podsłuchana rozmowa utwierdza go w przekonaniu, że bardzo się pomylił wierząc w jej niewinność. Doprowadza to do jego uszczerbku w psychice, a nawet myśli samobójczych.
Bolesław Prus w „Lalce” wspaniale wymalował nam obraz XIX-wiecznej Warszawy. W świetny sposób oddał różnice pomiędzy warstwami społecznymi: arystokracją i biedotą, Polakami i Żydami. Wiele bohaterów, wiele charakterów i wiele historii. Każda postać jest inna i reprezentuje inny światopogląd oraz idee. Świadczy to o umiejętnościach jakie Bolesław Prus w sobie wyrobił. Cała gama bohaterów pozwala czytelnikowi na utożsamienie się z którymś z nich lub też poddanie go ocenie. Według mnie na uznanie zasługuje również jeden z najlepszych wątków miłosnych w polskiej prozie. Jest to przykład miłości zrodzonej z prostego uczucia i przekształcającej się w destrukcyjną obsesję. W powieści Prus zaznaczył również rodzący się socjalizm i feminizm, a także utworzył wspaniały obraz społeczeństwa polskiego.
„Lalka” to swoisty przykład powieści, w której znaleźć można wszystko. Przewija się tam wiele wątków i motywów, dlatego każdy znajdzie coś dla siebie. Osobiście nie zostałam wielką fanką „Pamiętników starego subiekta”, bowiem nużyły mnie. Wyjątkowo nudne stały się opisy z czasów wojny, w której udział brał Rzecki. Myślę jednak, że dla osób lubiących wątki związane z militariami te fragmenty tekstu będą idealne. Powieść ta jest zatem kanonem polskiej literatury i to nie tylko pozytywistycznej. Jako lektura świetnie sprawdza się w przywoływaniu argumentów do wypracowań (co przydaje się na maturze), a przy lekturze hobbystycznej świetnie się ją czyta, rzec można, że pomimo swoich obszernych treści, „jednym tchem”.
Osobiście pierwszy raz książka wpadła mi w ręce w drugiej klasie liceum. Początkowo wydawała mi się jedną z tych powieści, gdzie ktoś nieszczęśliwie się zakochuje i historia kończy się jak zawsze. Dopiero po paru stronach zrozumiałam, że przewija się w niej wiele wątków a nad jej treścią można trochę pokontemplować. Motyw miłości nie jest zatem jedynym wątkiem w „Lalce”, więc nie należy rezygnować z lektury po przeczytaniu kilku czy też kilkunastu pierwszych stron. Znaleźć możemy tam motyw przyjaźni, różnic społecznych, odrzucenia, samotnej matki, nauki itd. Wyliczać można w nieskończoność. To właśnie wielowątkowość powieści mnie urzekła. Po przeczytaniu zmieniłam zatem zdanie. Obecnie „Lalka” jest dla mnie utworem genialnym i zaliczam ją do arcydzieł polskiej literatury. Polecam ją każdemu, ponieważ każdy znajdzie tam coś dla siebie.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie szczegółowe
„Lalka” Bolesława Prusa – streszczenie szczegółowe
Tom I
Jak wygląda firma J. Mincel i S. Wokulski przez szkło butelki?
Akcja utworu toczy się w Warszawie na Krakowskim Przedmieściu w 1878 roku. W jadłodajni panowie Szprot, Węgrowicz i Deklewski plotkują. Podczas swobodnych rozmów „przy butelce” rozprawiają oni o sklepie galanteryjnym, jego przyszłości i właścicielu. Z rozmowy tej poznajemy historię głównego bohatera. Dowiadujemy się, że przebywa on za granicą, prawdopodobnie na wojnie turecko-rosyjskiej, i gromadzi majątek. Stanisław Wokulski nie pojawia się w tym rozdziale. Informacje o nim wyłapać możemy z dalszej rozmowy panów przy stoliku. Młody Wokulski pracował w winiarni u Hopfera, jednocześnie skończył Szkołę Przygotowawczą i kontynuował edukację w Szkole Głównej. Będąc studentem za dnia pracował, a w nocy się uczył. Po niecałym roku porzucił jednak studia na rzecz walki w obronie ojczyzny. Stanął do broni w powstaniu styczniowym, a następnie został zesłany na Syberię. Z dalszej rozmowy dowiadujemy się, że w 1870 roku Stanisław Wokulski, wracając do Warszawy z niewielkim majątkiem, znalazł pracę za pośrednictwem Ignacego Rzeckiego w sklepie u Jana Mincla. Po śmierci pracodawcy ożenił się z jego żoną, Małgorzatą Minclową. Nie cieszył się zbyt długo małżeństwie z dużo starszą żoną. Zmarła ona po czterech latach pozostawiając Wokulskiemu spory majątek, w tym sklep galanteryjny.
Rządy starego subiekta
Pod nieobecność Wokulskiego sklepem galanteryjnym zajmuje się Ignacy Rzecki. Jest to człowiek starszy od ponad dwóch dekad zajmujący mały pokoik obok sklepu. Narrator podkreśla wygląd mieszkania Rzeckiego. Wystrój nie zmienił się bowiem od 25 lat. Sam bohater prowadzi monotonny tryb życia. Zawsze wstaje bardzo wcześnie, je skromnie, a następnie resztę dnia poświęca na pracy. Oprócz niego w sklepie pracują również trzy subiekci: Mraczewski, Klejn i Lisiecki. Tego dnia pierwszy stawił się Klejn, a później Lisiecki i spóźniony przeważnie Mraczewski. Ignacy Rzecki wdaje się w rozmowę o polityce drugim subiektem (Klejnem). Wymieniają oni swoje dość skrajne poglądy. Ignacy Rzecki sklep zamykał koło 20. Jego tradycją, gdy miał dobry humor, stało się nakręcanie mechanicznych zabawek w witrynie sklepu.
Pamiętnik starego subiekta
Rzecki opowiada o swoim dzieciństwie, pochodzeniu i początkach w sklepie galanteryjnym. Jego ciotka była religijną praczką, a ojciec wiernym bonapartystą. Zgodnie z tym, ojciec wychowywał go twardą ręką. Po jego śmierci ciotka za radą Domańskiego i Raczka (przyjaciół starego Rzeckiego) oddaje chłopca do sklepu Jana Mincla. Tam wśród subiektów uczył się fachu. Szczególnie w niedzielę Jan Mincel uczył Ignacego sztuki handlu i „towaroznawstwa”. Z biegiem lat stary Mincel zżył się z Rzeckim. Po jego śmierci sklep przejęło dwóch jego synów. Pierwszy z nich Jan przeniósł część sklepu na Krakowskie Przedmieście, natomiast drugi Franc wciąż prowadził część z artykułami kolonialnymi. Jan Mincel żeni się z Małgorzatą Pfeifer, która parę lat później zostaje również żoną Wokulskiego.
Powrót
W domu Rzeckiego pojawia się nieoczekiwanie Wokulski.
Niedzielne, marcowe popołudnie nie zapowiada w tym dniu niespodzianek. Tymczasem do domu Rzeckiego wpada Wokulski. Panowie wzruszająco się witają, a niezapowiedziany gość opowiada o swoim zdobytym majątku i wypytuje o sklep galanteryjny, a następnie o rodzinę Łęckich. Córka Tomasza Łęckiego, Izabela, jest bowiem obiektem westchnień Wokulskiego.
Demokratyzacja pana i marzenia panny z towarzystwa.
Łęccy mieszkają w kamienicy w Alejach Ujazdowskich. Kiedyś posiadali oni wielki majątek, jednak wybujałe życie salonowe uszczupliło ich budżet. Wraz z powolną zapaścią finansową przyzwyczajona do luksusu Izabela Łęcka zdaje sobie sprawę, że do jej ręki jest coraz mniej kandydatów. Wcześniej zajmowała się tylko dbaniem o urodę, podróżami i rozmowami z Florentyną. W jej mniemaniu ludzie zajmowali się pracą, ponieważ popełnili w swoim życiu jakieś błędy. Izabelę o dramatycznym stanie finansowym uświadomiło dopiero wykupienie wekslowych długów ojca. Nie wiedziała jednak, kto to zrobił.
W jaki sposób nowi ludzie ukazują się nad starym horyzontem?
Izabela Łęcka zmartwiona długami ojca postanawia sprzedać swoją srebrną zastawę. Jednocześnie otrzymuje list od ciotki Karolowej, w którym proponuje jej pożyczkę pod zastaw sreber i zaprasza ją na wielkopiątkową kwestę. W tym samym czasie Tomasz Łęcki opowiada córce o Wokulskim. Grając z jej ojcem w wista, pozwala wygrać mu dużo pieniędzy. Niedługo potem pani Meliton donosi jej, że zastawę wykupił niejaki Stanisław, o którym opowiadał jej ojciec. Szykując się na kwestę nie ma wątpliwości, że ma on plany wobec rodziny Łęckich.
Gołąb wychodzi na spotkanie węża
W wielką środę Izabela Łęcka pożycza powóz od swojej ciotki. Zamierza pojechać do sklepu galanteryjnego, aby zrobić małe zakupy. W rzeczywistości chce stanąć oko w oko z mężczyzną, który wykupił jej srebrną zastawę. Podczas zakupu rękawiczek kokietuje Mraczewskiego, wywołując na Wokulskim chłodne wrażenie. Stwierdza on później, że uczucie do Łęckiej było tylko chwilowym zaćmieniem umysłu. Emocje w Stanisławie piętrzy również wypowiedź subiekta Mraczewskiego, o jego powodzeniu u kobiet.
Medytacje
W wielką środę Wokulski udaje się na spacer. Nogi ponoszą go aż na ulice, gdzie mieszka biedota m.in. jest to Powiśle. Obraz ludzkiej nędzy i zaniedbania skłania go do rozważań o ludziach, których życie oparte jest o niesprawiedliwość. Wspomina on czasy sprzed wyjazdu na wojnę rosyjsko-turecką oraz spotyka Wysockiego. Rozmawia z nim chwilę i dowiaduje się o jego problemach. Ujęty historią mężczyzny Wokulski pomaga mu, dając możliwość zakupu nowego konia i zlecając pracę. Wie on jednocześnie, że to głównie dzięki Izabeli, a raczej miłości do niej, powiększył swój majątek i może pomagać biednym. Wracając do sklepu jest on świadkiem kłótni pomiędzy baronostwem Krzeszowskimi. Wywiązuje się również rozmowa, w której Mraczewski traci pracę. Na jego zastępstwo zostaje zatrudniony Zięba – nowy subiekt.
Kładki, na których spotykają się ludzie różnych światów
Podczas kwesty Wielkopiątkowej Wokulski ofiarowuje dużą sumę pieniędzy, zwraca tym samym na siebie uwagę Izabeli Łęckiej i jej ciotki Karolowej. Hrabina zaprasza go później do siebie. Wokulski w tym czasie obserwuje młodą dziewczynę klękającą pod krzyżem. Zauważa również Helenę Stawską z córeczką. Po wyjściu ze świątyni św. Józefa na Krakowskim Przedmieściu, Wokulski proponuje prostytutce pomoc. Zapewnia jej miejsce u sióstr zakonnych, gdzie ma się nauczyć szyć.
W Niedzielę Wielkanocną udaje się on do hrabiny Karolowej, gdzie czuje się odrobinę nieswojo. Poznaje tam wiele wpływowych osób m.in.: Tomasza Łęckiego, jego córkę i prezesową Zasławską. Z ostatnią podejmuje dłuższą rozmowę. Jest ona bowiem niespełnioną miłością stryja Wokulskiego, również Stanisława. Prosi go, aby wyświadczył jej przysługę i na grobie wuja postawił połowę głazu, przy którym kiedyś się spotykali. Niektórych oburza fakt, że zwykły kupiec znalazł się na salonach. Jedną z tych osób jest także Łęcka.
Pamiętnik starego subiekta
Rzecki w swoim pamiętniku wspomina Wiosnę Ludów, kiedy to w 1848 roku, ze swym przyjacielem Katzem udał się na kampanię węgierską. Mówi o tragicznych warunkach jakie panowały w obozie. Wspomina także o tym, że dorobił się nawet stopnia oficerskiego. Niestety powstańcy po pewnym czasie zostali pokonani i pozostała im ucieczka. W tym okresie ginie przyjaciel Ignacego Reckiego, który popełnia samobójstwo, natomiast sam Rzecki trafia do więzienia, a następnie wraca do Warszawy.
Stare marzenia i nowe znajomości
Wokulski zostaje zaproszony na salony przez księcia. Podczas rozmowy z arystokratami uświadamia ich o braku wiedzy w sprawach ekonomicznych. Poznaje on również Ochockiego, którego wcześniej zauważył również w kościele. Podczas wspólnej rozmowy dowiaduje się, że młody wynalazca również interesuje się maszynami latającymi. W Wokulskim budzi się tęsknota za porzuconą nauką. Prowokuje on nawet przechodniów do bijatyki. Jednocześnie stale otrzymuje wiadomości od pani Meliton – swatki, która donosi mu o każdym kroku Izabeli Łęckiej.
Wędrówki za cudzymi interesami
Wokulski na wieść o tym, że Łęcki chce sprzedać kamienicę, zleca Szlangbaumowi uczestnictwo w licytacji. W tym samym czasie odkupuje konia od baronowej Krzeszowskiej za 800 rubli. Tymczasem przebiegły Maruszewicz zamierza zapłacić jej o 200 rubli mniej. Zakupioną klacz chce wystawić na najbliższych wyścigach. Następnego dnia Wokulski pobiera porady u adwokata w związku z zakupem kamienicy Łęckich. Dowiaduje się, że jego oferta jest zbyt wysoka, a tylko podbijanie ceny podczas licytacji sprawi, że będzie szanowany. Zawiera dzięki temu umowę ze Szlangbaumem.
Wielkopańskie zabawy
Koń Wokulskiego wygrywa bieg, a Łęcka jest bardzo podekscytowana tym faktem. Tymczasem baron Krzeszowski kłóci się ze Stanisławem. Zostaje on wyzwany na pojedynek przez Wokulskiego, w efekcie czego zostaje ranny. Dochodzi do pogodzenia się obu panów. Nagrodę za wyścig przekazuje Izabeli i jej ciotce na cele dobroczynne. Mężczyzna chce również zadbać o swoje zachowanie w towarzystwie, w związku z tym pobiera lekcje języka angielskiego. Dostaje również zaproszenie na obiad u Łęckich.
Dziewicze marzenia
W oczach Izabeli Łęckiej Wokulski rośnie – szlachetnieje. Martwi się ona nawet o jego pojedynek z Krzeszowskim. Dochodzi w końcu do wniosku, że taki ktoś jak Wokulski mógłby być jej „doradcą”. Łęccy zapraszają go na obiad.
W jaki sposób duszę ludzką szarpie namiętność, a w jaki rozsądek
Stanisław Wokulski dużo rozmyśla o swojej miłości do Izabeli. Zastanawia się nawet co będzie, gdy zostanie całkowicie odrzucony. Wcześniej jednak przygotowuje się do wizyty i idzie do fryzjera. Pisze również list do Szlangbauma, aby wystąpił na licytacji w jego imieniu.
Ona – on – i ci inni
Izabela Łęcka dokonuje na obiedzie porównania Wokulskiego i aktora Rossiego, którego bardzo oczekiwała. Nie zjawia się on jednak. Przy stole Wokulski popełnia świadomie kilka błędów, aby zwrócić na siebie uwagę Izabeli. Rozmawia on również o zasadach dobrego zachowania się i tym samym Izabela interesuje się nim. Jest dla niego miła, co sprawia, że Wokulski czuje się niezwykle szczęśliwy. Humor Stanisława poprawia jeszcze prośba Łęckich o pojechanie z nimi do Paryża.
Kiełkowanie rozmaitych zasiewów i złudzeń
Po wspaniałym obiedzie u Łęckich Wokulski postanawia pomóc kilku osobom. Wcześniejsze łaskawe traktowanie go przez Izabelę skutkuje jego polepszonym humorem. W sklepie jest wyrozumiały dla roztargnionego inkasenta Obermana, który gubi kilkaset rubli. Pomaga również Mariannie, aby rozpoczęła nowe życie. Stara się też pomóc baronowi Krzeszowskiemu, lecz po utajonych przekrętach Maruszewicza, baron nie wpuszcza go do mieszkania. Wcześniejszy incydent z byłym subiektem gorszy wizerunek Wokulskiego w oczach hrabiego Licińskiego i Krzeszowskiego.
Jakiś czas później Wokulski spotyka się z Łęckimi w Łazienkach. W związku z przybyciem do Warszawy Rossiego – słynnego aktora, obiecuje Izabeli wyprawić należyte przyjęcie artyście.
Zdumienia, przywidzenia i obserwacje starego subiekta
Ignacy Rzecki na prośbę Wokulskiego udaje się do teatru. Obserwuje on swego przyjaciela i jego zaloty do panny Izabeli. Dziwi go zachowanie Wokulskiego, który płaci nawet publiczności za wiwatowanie na cześć aktora zza granicy. Rzecki na spektaklu czuje się bardzo nieswojo. Po obejrzeniu występu udaje się na kolację i przesadza lekko z alkoholem. Jest to spowodowane jego samopoczuciem w teatrze (nie chciał tam być, ale wyświadczył przysługę Wokulskiemu; ludzie również krzywo na niego patrzyli, ponieważ miał ubrania niewpisujące się w ówczesne trendy modowe; odróżniał się). Jednocześnie Szlangbaum kupuje kamienicę Łęckich za 90000 rubli, a Wokulski odmawia Suzinowi towarzyszenia w podróży do Francji zasłaniając się interesami.
Pierwsze ostrzeżenie
Rzecki martwiąc się o przyjaciela, wypytuje o jego zamiary. Wokulski opowiada mu, że jego wszystkie d
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
działania mają na celu zaimponowanie Łęckiej. Tymczasem Tomasz Łęcki, wracając prosto z licytacji oddaje Stanisławowi w depozyt 30000 rubli. Ten jednak proponuje mu bardzo korzystny procent, który wprawia Łęckiego w zachwyt. Łęcki powraca do domu i rozmawia z córką. Przerywają im jednak goście – Żydzi, którym ojciec Izabeli jest winny pieniądze. Od Szpiegelmana Łęcka dowiaduje się o prawdziwych długach ojca. Ten sugeruje Izabeli, aby została żoną Wokulskiego, ponieważ po jego śmierci będzie mogła znaleźć w nim oparcie. Jednocześnie ciotka Joanna przynosi Izabeli informacje o powrocie Starskiego zza granicy. Radzi jej, aby Izabela stała się jego żoną.
Następnego dnia do Łęckich znów przychodzą Żydzi. Tomasz prosi Wokulskiego, aby ten uregulował za niego długi (Stanisław oczywiście się zgadza). Baronowa Krzeszowska wysyła list do Łęckich, z którego dowiadują się, że to Wokulski kupił ich kamienicę. W związku z tym Izabela traktuje go chłodno i z wielką dumą. Ich rozmówki przerywa jednak Starski. Razem z Izabelą rozmawiają po angielsku. Ta jednak nieświadoma znajomości języka przez Wokulskiego, mówi kompanowi, że Stanisław jest jedynie pełnomocnikiem ojca. Wokulskiego rani jeszcze bardziej flirtowanie i kokieteria Łęckiej. Zraniony jej zachowaniem wychodzi ze spotkania, a następnego dnia chce wyjechać do Paryża.
Pamiętnik starego subiekta
Po powrocie od Łęckich, Wokulski jeszcze tej samej nocy wyjeżdża do Paryża. Pozostawia jednocześnie rozporządzenie Rzeckiemu związane z prowadzeniem sklepu i kamienicą. Wracając z dworca Rzecki wspomina czasy, kiedy poznał Stanisława. Przytacza kilka faktów z jego życia m.in.: naukę na uniwersytecie, pracę u Mincla, jego działalność niepodległościową, zesłanie w okolice Irkucka, a także małżeństwo z Małgorzatą Mincel.
Pamiętnik starego subiekta
Ignacy Rzecki udaje się do kamienicy, aby poznać lokatorów. Poznaje tam aroganckich studentów: Maleskiego i Patkiewicza. Razem z rządcą Wirskim (dawnym przyjacielem z okresu Wiosny Ludów) odwiedza także baronową Krzeszowską i panią Stawską. Kobieta samotnie wychowuje małą córeczkę i zarabia udzielając korepetycji. Rzecki ujęty historią życiową i urodą obniża jej czynsz za mieszkanie w imieniu Wokulskiego.
„Lalka” B. Prusa
Tom II
Szare dni i krwawe godziny
Wokulski przybywa do Paryża, gdzie czeka już na niego Suzin. Ma on być bowiem jego tłumaczem i przewodnikiem po stolicy. Na wyjeździe Wokulski jednak ciągle wspomina nieszczęśliwą miłość do Izabeli, wciąż o niej rozmyśla; pogrąża się on w apatii. Tęsknotę i smutek topi w alkoholu.
Dopiero po pewnym czasie dostrzega uroki miasta, w którym się znajduje. Odzywa się w nim pozytywistyczny naukowiec, jednak mimo to pogrąża się w smutku. Porównuje on bowiem Paryż do polskiej stolicy.
Widziadło
W Paryżu Wokulski spotyka się z Geistem – genialnym, ale przez nikogo niedocenianym naukowcem. Wynalazca ma cichą nadzieję, że Wokulski będący pasjonatem nauki, zainwestuje pieniądze na kontynuowanie badań. Daje mu prezent – blaszkę metalu lżejszego od powietrza. Stanisław uczestniczy później w pokazie hipnozy prowadzonym przez Palmieriego. Początkowo jest nastawiony do zjawiska sceptycznie, ale później tłumaczy sobie hipnozą oddziaływanie na siebie panny Izabeli.
Na prośbę przyjaciela – Rzeckiego – udaje się do nieznanej hrabiny, dzięki której dowiaduje się, co stało się z mężem pani Stawskiej – Ludwikiem. Jednocześnie otrzymuje list od prezesowej Zasławskiej, z którego dowiaduje się, że Izabela ma spędzić u niej wakacje. Na tę wiadomość Wokulski szybko powraca do Polski.
Człowiek szczęśliwy w miłości
Wokulski wraca do Warszawy. Następnie a zaproszenie prezesowej szybko wyjeżdża do jej posiadłości. Po drodze spotyka także barona Dalskiego, który bez pamięci zakochany jest w Ewelinie Janockiej. W Zasławku poznaje panią Wąsowską, a także spotyka Ochockiego i Starskiego.
Wiejskie rozrywki
W dworku prezesowej Zasławskiej Wokulski oddaje się różnym rozrywkom wraz z arystokratycznym towarzystwem. Zalecają się do niego Felicja Janowska i wdowa Wąsowska. Jednocześnie Wokulski zauważa prawdziwe intencje Eweliny do barona Dalskiego (wyszła za niego tylko dla pieniędzy).
Pod jednym dachem
Towarzystwo nadal miło spędza czas w Zasławku. Do dworku przybywa również Izabela. Robi to jednak niechętnie na życzenie prezesowej Zasławskiej, ponieważ wie, że prawdopodobnie zobaczy się tam z Wokulskim i będzie musiała podjąć decyzję co do zamążpójścia. Coraz jawniej uwypukla się prawdziwy charakter Starskiego. Traktuje kobiety jak przedmioty, a pieniądze służą mu głównie do trwonienia i sprawiania sobie przyjemności. Prezesowa Zasławska widząc paskudny charakter Stawskiego, nie zapisuje go w swoim testamencie, przez co wyklucza go z ubiegana się o rękę Łęckiej. Jednocześnie baron Dalski złożył obietnicę Ewelinie. Wachlarz kandydatów do małżeństwa Izabeli zawęża się, dzięki temu zwraca większą uwagę na Wokulskiego, który punktuje również swoim zachowaniem u arystokracji.
Lasy, ruiny i czary
Wokulski udaje się wraz z Izabelą do ruin zamku w Zasławku. Podczas rozmowy Łęcka flirtuje z nim i daje mu nadzieję na odwzajemnienie uczucia. Ich romantyczny spacer kończy się przy kamieniu, przy którym kiedyś spotykała się pani Zasławska z wujem Wokulskiego. Węgiełek opowiada im tam legendę o księżniczce zaklętej w podziemiach zamku.
Izabela wyjeżdża z Zasławka. Mimo to Wokulski ma wrażenie, że wciąż flirtuje ona ze Starskim. Przed swoim powrotem do Warszawy dopilnowuje, aby połowa kamienia, przy którym odbywały się spotkania, trafiła na grób jego wuja. Wąsowska ostrzega go przed Izabelą, ten jednak nic sobie z tego nie robi. Następnie wraz z Węgiełkiem wraca do domu.
Pamiętnik starego subiekta
Rok 1879. Baronowa Krzeszowska chce odkupić od Wokulskiego kamienicę. Ten zgadza się i wystawia cenę 100000 rubli. Jednocześnie coraz częściej krążą niepochlebne plotki na temat Stanisława, a także o rzekomym romansie pani Stawskiej z Rzeckim i Wirskim. Rozsiewa je baronowa Krzeszowska.
Pamiętnik starego subiekta
Baronowa za wszelką cenę chce odkupić od Wokulskiego kamienicę za niższą cenę. Ten jednak nie ustępuje. Po cichu kocha się w nim pani Stawska. Odwiedza ona również dom Krzeszowskiej, która zwraca się do niej z prośbą o pomoc w sprzątaniu. Pani Helena odnosi wrażenie, że mieszkanie baronostwa jest zaniedbane. Spowodowane jest to faktem, że baronowa od kilku lat opłakuje śmierć córeczki; nie pozwala nic ruszyć w jej pokoju.
Wreszcie baronowa odkupuje kamienicę za 100000 rubli. Jako właścicielka kamienicy wprowadza swoje rządy. Przede wszystkim zażądała ona wyprowadzki studentów i wytoczyła proces Stawskiej dotyczący kradzieży lalki. Proces o zabawkę okazał się czystą kompromitacją, ponieważ Wokulski udowodnił, że została ona zakupiona u niego w sklepie, a nie u Lessera, gdzie została zakupiona lalka córki baronostwa. Stanisław pomaga później Stawskiej znaleźć pracę zapewniającą stabilizację finansową. Oferuje jej pracę u Milerowej.
Pamiętnik starego subiekta
Rzecki planuje wyswatać Wokulskiego i Stawską. Tymczasem Łęccy powracają do swojego życia salonowego. Książę wysyła Stanisławowi zaproszenie na przyjęcie dzień przed wydarzeniem. Udowadnia tym samym, że nadal sceptycznie nastawiony jest do kupca. Wokulski postanawia zamiast na przyjęcie udać się do Stawskiej. Rzecki jednak twierdzi, że mimo to Stanisław i tak patrzy w rozświetlone okna pod domem księcia.
Stawska, pani Misiewiczowa i Krzeszowska godzą się, a studenci wyprowadzają. Wcześniej jednak urządzają małe „przedstawienie”. Baronowa w wyniku psikusów mdleje i zdaje sobie sprawę, że w domu konieczny jest mężczyzna. Coraz intensywniej myśli o powrocie męża do domu.
Damy i kobiety
Do Łęckich przyjeżdża Wąsowska. Informuje ona Izabelę o ciężkim stanie prezesowej Zasławskiej. Wokulski zachodzi do Stawskiej, która cicho do niego wzdycha. Rzecki cały czas myśli o zeswataniu ich ze sobą.
W jaki sposób zaczynają się otwierać oczy
Za sprawą Wokulskiego zostaje odnaleziony mąż Stawskiej. Jednocześnie do Warszawy przyjeżdża skrzypek Molinari. Staje się on obiektem westchnień Izabeli. Ta nieustannie go kokietuje i flirtuje z nim. Stanisław w związku z tym przestaje ją odwiedzać. Na prośbę Wąsowskiej wybacza jej jednak. Dochodzi nawet do zaręczyn. Wokulski ofiarowuje Izabeli bezcenną pamiątkę od Geista – blaszkę lżejszą od powietrza. Stawska zauważając, że nie ma szans u Wokulskiego wyjeżdża ze stolicy.
Pogodzeni małżonkowie
Krzeszowscy wybaczają sobie i baron powraca do domu. Baronowa spłaca długi męża i tym samym jaw wychodzą przekręty Maruszewicza. Ten udaje się do Wokulskiego i grozi mu, że popełni samobójstwo. Stanisław wybacza mu i niszczy dowody winy.
Tempus fugit, aeternitas manet
Wokulski znów pomaga innym. Zapewnia przyszłość subiektom, hojnie obdarowuje córkę Wysockiego na chrzcinach i wyprawia huczne wesele Węgiełkowi i Mariannie. Niestety nie wziął udziału w pogrzebie prezesowej Zasławskiej. Na prośbę Łęckiego udaje się z nim, Izabelą i Starskim w podróż do Krakowa, aby odwiedzić ciotkę Hortensję. W pociągu jednak Wokulski jest świadkiem flirtowania między Izabelą a Starskim. Zdradza mu, że zgubiła blaszkę od Wokulskiego. Cała rozmowa odbywa się po angielsku. Kochanek Izabeli namawia ją, aby wyszła za Stanisława tylko dla majątku, aby spłacić długi. Nie zdają sobie jednak sprawy, że Wokulski wszystko słyszy i rozumie. Opuszcza pociąg, dając do zrozumienia parze, że wiedział o czym rozmawiają.
Na początku Wokulski wpada w szał, a później w chce popełnić samobójstwo rzucając się pod pociąg. Ratuje go brat Warszawskiego woźnicy – dróżnik Wysocki.
Pamiętnik starego subiekta
Rzecki bardzo martwi się o swojego przyjaciela. Z nikim się nie spotyka, schudł i zmizerniał na twarzy. Jednocześnie Ignacy opowiada mu o Szlangbaumie i jego działalności w sklepie. Postanawia wyjechać, aby odpocząć, jednak w ostatniej chwili nie wsiada do pociągu. Uważa on bowiem, że nie może żyć bez Warszawy i pracy w sklepie.
Jednocześnie do kamienicy Krzeszowskiej potajemnie wprowadzają się znów studenci.
Dusza w letargu
Wokulski popada w letarg. O swoim stanie mówi tylko Szumanowi. Porzuca również spółkę, której był współzałożycielem i odrzuca propozycję małżeństwa ze Stawską. Odważa się powiedzieć księciu co tak naprawdę myśli o arystokracji. Dużo rozmyśla też nad przyszłością i zastanawia się nad wyjazdem do Geista. Poświęca się również nauce.
Po pewnym czasie na zaproszenie Wąsowskiej przybywa do jej domu. Rozmawia z nią o kobietach i ich postępowaniu wobec mężczyzn. Widząc zachowanie Stanisława zaprasza go do Zasławka. Stara się pogodzić go z Izabelą. Ten jednak odmawia spotkania z nią. Zamierza wyjechać do Moskwy uprzednio rozmawiając z Rzeckim.
Pamiętnik starego subiekta
Ignacy Rzecki czuje się coraz gorzej, narzeka na swój stan zdrowotny. Wspomina też śmierć Ludwika Napoleona, z którym wiązał wielkie nadzieje polityczne. W tym samym czasie Wokulski otrzymuje od Suzina pół miliona rubli, a Mraczewski oświadcza się Stawskiej. Rzecki dowiadując się o tym wymazuje z głowy plany zeswatania jej ze Stanisławem. Wśród społeczeństwa znacznie wzrasta niechęć do Żydów (antysemityzm).
…?…
Rzecki dowiaduje się o śmierci Łęckiego i o planach Wokulskiego. Podobno widziano go jak zaopatrzył się w dynamit i udał do lasu zasławskiego. Tymczasem obrażony zachowaniem Izabeli marszałek wyjeżdża na Litwę a Łęcka traci ostatnie nadzieje na zamążpójście. Z Zasławka przychodzi list od Węgiełka, w którym wyznaje, że ruiny zamku zostały wysadzone. Chodzą pogłoski, że Wokulski wysadził się razem z zamkiem. Wcześniej jednak znajdują jego testament, w którym Stanisław prosi, aby osoby wymienione przyjęły od niego pieniądze jak od zmarłego.
Ignacy Rzecki dużo przebywa w sklepie i nakręca mechaniczne zabawki (bawi się kozakiem w oknie). Odkrywa również, że jeden z subiektów śledzi go na polecenie Szlangbauma. Następnego dnia Ignacy Rzecki umiera. Z opowieści Ochockiego i Szumana dowiedzieć się możemy, że Łęcka wyjechała za granicę i planuje wstąpić do zakonu.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Plan wydarzeń
1. Rozmowa mężczyzn o przeszłości Wokulskiego w warszawskiej jadłodajni.
2. Opis zwyczajnego dnia Ignacego Rzeckiego.
3. Skarga Rzeckiego na młodych subiektów.
4. Wizyta Wokulskiego u Rzeckiego.
5. Przedstawienie rodziny Łęckich.
6. Sprzedanie cennych pamiątek przez Izabelę w celu poprawienia sytuacji finansowej rodziny.
7. Wizyta Izabeli w sklepie głównego bohatera.
8. Zaproszenie Wokulskiego do hrabiny Karoliny.
9. Poznanie prezesowej Zasławskiej.
10. Wspominanie przez Ignacego Wiosny Ludów.
11. Umowa między Wokulskim i Żydem o imieniu Szlangbaum dotycząca licytacji apartamentu Łęckich.
12. Wyścigi konne.
13. Wizyta głównego bohatera u Łęckich i celowe popełnianie błędów podczas posiłku dla zwrócenia uwagi obecnych tam kobiet.
14. Licytacja domu Łęckich.
15. Ponowna wizyta Wokulskiego w domu Tomasza Łęckiego.
16. Wyjazd głównego bohatera do Paryża.
17. Poznanie przez Ignacego lokatorów kamienicy należącej do przyjaciela.
18. List prezesowej Zasławskiej do Stanisława.
19. Przyjazd Wokulskiego i Izab
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
beli do Zasławka.
20. Plany Ignacego o zeswataniu Wokulskiego i pani Stawskiej.
21. Odkupienie kamienicy od głównego bohatera przez Krzeszowską.
22. Oskarżenie pani Heleny o kradzież lalki zmarłej córki baronowej i wytoczenie pani Helenie sprawy sądowej.
23. Pojawienie się w Warszawie skrzypka o nazwisku Molinari i zauroczenie Izabeli mężczyzną.
24. Zaręczyny Wokulskiego i Łęckiej.
25. Zgoda baronostwa Krzeszowskich.
26. Podróż Łęckich, Wokulskiego i Starskiego do Krakowa.
27. Przysłuchiwanie się przez głównego bohatera prowadzonej w języku angielskim rozmowie Starskiego i Izabeli.
28. Próba samobójcza Stanisława.
29. Załamanie Wokulskiego.
30. Wyjazd głównego bohatera do Moskwy.
31. Choroba Rzeckiego.
32. Odwiedziny Węgrowicza, Szprota, a następnie Ochockiego.
33. Odkrycie przez Ignacego faktu bycia obserwowanym przez subiekta nasłanego przez Szlangbauma.
34. Pogorszenie stanu zdrowia i śmierć Rzeckiego.
35. Przekazanie przez Ochockiego informacji o wyjeździe Izabeli za granicę i jej planach wstąpienia do zakonu.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Charakterystyka bohaterów
1. Stanisław Wokulski – główny bohater „Lalki”. Był zarówno romantykiem, jak i pozytywistą. Miał 45-46 lat. Mimo pochodzenia, musiał on pracować w młodym wieku, gdyż jego ojciec stracił majątek.
Od dziecka był ambitny. Każde zarobione pieniądze inwestował w książki i dalszą edukację. Przerwał jednak studia, by walczyć dla ojczyzny w powstaniu styczniowym. Następnie został zesłany na Syberię, ale po pewnym czasie powrócił do Warszawy. Wkrótce ożenił się z Małgorzatą Minclową, której wcześniejszy mąż zmarł. Kobieta po pewnym czasie również odeszła z tego świata. Został kupcem, jednak czuł, że stracił cel we własnym życiu.
Powodem porażki, klęski bohatera stanowiło społeczeństwo polskie i niezrozumienie, niedocenianie, głównie przez arystokratów. Pomimo tych sprzeczności był on przez długi czas człowiekiem sukcesu, awansował w sklepie, zdobył ogromny majątek. Spotykał się jednak z ciągłymi plotkami ze strony kupców i arystokratów. Wokulski nie mógł utożsamiać się z żadną z tych grup, ponieważ łączył w sobie cechy zarówno jednych i drugich.
Mężczyzna pokochał Izabelę, próbował ją przekupić, obsypywał ją prezentami, wykupił kamienicę, a także weksle jej ojca. Wreszcie został jej narzeczonym. Wokulski był zakochany do tego stopnia, że nie dostrzegał prawdziwego oblicza Izabeli. Wmawiał sobie, że ona też go kocha i razem będą szczęśliwi. Nie potrafił obdarzyć uczuciem pani Stawskiej, która byłaby dla niego idealną żoną. Dopiero gdy sam usłyszał, co Izabela o nim mówi, zrozumiał, że popełnił błąd. Ostatecznie para się rozstała. Zrozpaczony Wokulski postanowił popełnić samobójstwo.
2. Ignacy Rzecki był przyjacielem głównego bohatera. To człowiek starszy, często uważany za dziwaka. Nie wziął nigdy ślubu.
Mężczyzna wyróżniał się rzetelnością i pracowitością. Interesował się polityką. Był także patriotą, ogromnym szacunkiem darzył Napoleona. Nie lubił zmian, dlatego często nie mógł pojąć sensu decyzji podejmowanych przez Stanisława. Jednak pomimo różnych opinii na wiele tematów, akceptował decyzje przyjaciela. Pragnął zeswatać go z panią Stawską.
Rzecki
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
był wspaniałym przyjacielem. Dbał o sklep Stanisława, mimo że nie popierał jego sercowych wyborów, starał się go wspierać. Mimo ogromnego wrażenia, jakie na Rzeckim wywarła Stawska, mężczyzna nie widział w niej potencjalnej partnerki dla siebie, ale właśnie dla przyjaciela.
Kartki z pamiętnika Rzeckiego ukazały jego słabość, niezaradność, ale także ogromną inteligencję, wrażliwość i wyrozumiałość mężczyzny. Pod koniec akcji książki stan zdrowia bohatera się pogorszył, a po pewnym czasie mężczyzna zmarł.
3. Izabela Łęcka to młoda dwudziestopięcioletnia kobieta, która od dziecka była przyzwyczajona do życia w luksusach, bogactwie. Nigdy nie musiała się o nic starać czy pracować. Ubierała eleganckie, drogie stroje. Była ogromną egoistką i leniwą osobą. Uwielbiała być w centrum uwagi. Częste flirtowanie z mężczyznami było dla niej swego rodzaju rozrywką, której nie traktowała poważnie. Nie doceniała Wokulskiego, zgodziła się wyjść za niego ze względu na brak kandydatów. Uważała się za litościwą kobietę, gdyż planowała poślubić kogoś z niższej klasy społecznej. Dla Izabeli miłość i małżeństwo były osobnymi sprawami. Wszystkie znane jej pary wiecznie się kłóciły, więc przy wyborze własnego małżonka starała się kierować jego majątkiem i pozycją, a nie wyglądem, wiekiem i uczuciem, jakie będzie ich łączyło.
Po zerwanych zaręczynach umiera jeszcze ojciec Izabeli, a ona sama postanawia wstąpić do klasztoru.
4. Tomasz Łęcki był ojcem Izabeli. Zachowywał się jak typowy arystokrata. Stracił swój majątek, lecz bez cienia wstydu przyjmował pomoc od innych. Był człowiekiem niezwykle beztroskim. Pragnął, by córka poślubiła kogoś bogatego, by sam mógł żyć u jej boku na starość bez zmartwień o pieniądze.
5. Michał Szuman to żydowski lekarz. Znał głównego bohatera od lat. Przeżył nieszczęśliwą miłość, która wzbudziła w nim ironiczny stosunek do rzeczywistości. Nie cieszył go związek Stanisława z Izabelą. Ostrzegał mężczyznę przed młodą kobietą. Był sceptykiem. Wiedział, że arystokratka nie pokochałaby kupca. Po śmierci Stanisława przejmował się dalszymi losami ojczyzny.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Bohaterowie
Bohaterowie:
– Stanisław Wokulski – główny bohater utworu „Lalka”. To handlarz, romantyk – pozytywista, reprezentant pokolenia przełomu dwóch epok. Człowiek sukcesu, pragnący uznania i szacunku. Ślepo zakochany w Izabeli Łęckiej, przez pewniej czas akcji utworu jest nawet jej narzeczonym. Wciąż nieszczęśliwy, choć osiągnął wszystko. Stracił jednak szansę na prawdziwą miłość, wybierając fascynację piękną Izabelą. Zraniony jej zdradą próbował targnąć się na własne życie. Nie wiadomo do końca, jak zakończyły się losy głównego bohatera.
– Ignacy Rzecki – najlepszy przyjaciel głównego bohatera. Mężczyzna był starszym kawalerem, nazywanym często niesprawiedliwie dziwakiem. Najważniejsze wartości w życiu tej postaci to pracowitość i patriotyzm. Uwielbiał swoją pracę, swego czasu zajmował się sklepem więcej niż sam właściciel, Wokulski. Mężczyzna z powodu słabego zdrowia, umarł na końcu akcji książki.
– Izabela Łęcka – piękna, czarująca, dwudziestopięcioletnia arystokratka. Od zawsze była przyzwyczajona do życia w luksusach. Nie kochała Stanisława, ani przez chwilę nie traktowała go poważnie. Pragnęła wykorzystać go ze względu na jego majątek. Wychowywana w towarzystwie arystokratycznych małżeństw, była przekonana, że miłość nie ma nic wspólnego ze ślubem. Szukała męża bogatego, nie dobrego i kochającego. Koniec końców, Stanisław zerwał zaręczyny, a Izabela wstąpiła do klasztoru.
– Tomasz Łęcki – ojciec Izabeli Łęckiej. Chciał, by córka poślubiła bogatego mężczyznę, nie kierował się jej uczuciami. Zachowywał się niczym typowy arystokrata. W pewnym momencie swojego życia utracił majątek i był zmuszony sprzedać apartament. Mimo to wciąż nie wyzbywał się poczucia wyższości. Uważał Wokulskiego za prostego handlarza, choć gdyby nie on, już dawno zostałby z niczym.
– Michał Szuman – żydowski lekarz. Był mężczyzną inteligentnym, a od wielu lat przyjaźnił się z g
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
łównym bohaterem. Realistycznie i sceptycznie spoglądał na otaczający go świat.
– Julian Ochocki – jeden z bohaterów epizodycznych książki. Naukowiec, pozytywny bohater pochodzący z arystokracji.
– Geist – epizodyczny bohater, a także genialny wynalazca. Tworzył wiele wynalazków. Poznał głównego bohatera w Paryżu. Liczył, że ten fanatyk nauki, dla którego edukacja stanowiła istotny punkt w życiu, dofinansuje jego pracę.
– Prezesowa Zasławska – poważna kobieta. Stanisław Wokulski poznał ją podczas wizyty u hrabiny Karoliny. Kobieta kochała się kiedyś w stryju bohatera. Posiadała piękną posiadłość, była dobrą i wspaniałomyślną panią, wszyscy darzyli ją miłością i szacunkiem. Podczas trwania akcji utworu zmarła.
– Franc Mincel – uczył Ignacego fachu w jego przyszłym zawodzie. Miał cudowną żonę i syna.
– Jan Mincel – zdobywał doświadczenie wraz z Rzeckim. Był mężem pani Małgorzaty Pfeifer.
– Małgorzata Pfeifer – bohaterka epizodyczna, jej pierwszym mężem był Jan Mincel. Po śmierci mężczyzny poślubiła Wokulskiego. Wkrótce sama zmarła.
– Baron Dalski – arystokrata bez pamięci oddany swojej ukochanej Ewelinie.
– Ewelina – narzeczona Dalskiego, a jednocześnie kochanka Starskiego.
– Helena Stawska – opiekowała się matką i córką. Przez pewien czas zakochana była w Stanisławie, gdy jednak uświadomiła sobie, że nie miała u niego szans, postanowiła wyjechać.
– Misiewiczowa – matka Heleny.
– Kazimierz Starski – romansował z Eweliną.
– Wysocki – uratował Wokulskiego przed próbą samobójczą.
Bohaterowie poboczni:
– August Katz
– Książę
– Węgiełek
– Pani Meliton
– Jumart
– Studenci
– Krzeszowski
– Maria
– Krzeszowska
– Szlangbaum
– Zięba
– Mraczewski
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Rozprawka
„Lalka” Bolesława Prusa – rozprawka na temat sklepów
W powieści Bolesława Prusa pt.: „Lalka” mamy okazję poznać różne strefy życia ludzkiego. Skupiamy się głównie na arystokracji, ale wspomniany zostaje również świat kupiecki. Bohater, wokół którego oscylują wszystkie wydarzenia przedstawione w utworze, należy do tego właśnie kręgu. Czy różni się od innych swoim zachowaniem lub postawą? Różnice możemy zauważyć między innymi w nastawieniu głównego bohatera do prowadzenia swojego sklepu. Aby lepiej się temu przyjrzeć, warto przybliżyć sobie życie innego pryncypała, którego nie miał on niestety szansy poznać osobiście.
Wspomnianym wyżej pryncypałem był oczywiście Jan Mincel. Prowadził on sklep na Podwalu. Gdybyśmy stanęli przed drzwiami prowadzącymi do lokalu, naszym oczom ukazałyby się wiszące za szybami zabawki. Sprytniejsze oko dostrzeże dużego kozaka, który macha do nas. W drzwiach natomiast spotkamy się z bębnem, pałaszem i skórzanym koniem, którego ogon wyglądał jak prawdziwy. Po wejściu do środka niejeden z nas poczułby się jak w ciemnej i nieskończonej piwnicy. Na lewo do stołu mogliśmy podejść, gdyby zabrakło nam pieprzu lub kawy. Wszystko to schowane jest w ogromnych szafach od sklepienia aż do podłogi. Natomiast do stołu po prawej stronie udawali się ci, którzy chcieli nabyć papier lub porcelanę, którą można było podziwiać przez oszklone witryny. W głąb pomieszczenia szło się, tylko gdy chciało się zdobyć mydło lub krochmal. Warto było również wznieść wzrok znad podłogi i spojrzeć na równie zapełniony sufit. Wisiało tam wiele pęcherzy naładowanych gorczycą i farbami. Pomimo obfitego asortymentu magazynu panowała tak wszechstronna czystość, głównie dzięki Janowi Minclowi, który nie przepadał za kurzem na swoim towarze. Światło wydobywało się z lampy z daszkiem, która oślepiała swoim blaskiem głównie zimną porą roku. Kto nie opuści pomieszczenia zbyt szybko, dostrzeże wypchanego krokodylka, mierzącego prawie metr długości. Aby zapłacić, należało się udać do starszego pana, który siedział na skórzanym fotelu pod oknem. Lubił chodzić w swojej czapce do spania i pociągać za sznurek, aby ożywić stojącego na wystawie kozaka. Staruszek skrupulatnie uzupełniał leżącą przed nim księgę, kontrolując dochody swojego sklepu. Jan Mincel dbał o dyscyplinę oraz wychowanie swoich subiektów. Karcił tych, którzy nie wykonywali swoich obowiązków w sposób właściwy. Nauczał również, aby posiedli oni wiedzę niezbędną do udzielenia odpowiedzi na zadawane przez klientów pytania lub by zachęcić ich do kupna towaru. W sklepie panowała też pewna rutyna. Otwierany był codziennie o godzinie szóstej, a subiekci przychodzili zawsze w tej samej kolejności: Ignacy Rzecki, August Katz, stary Pan Mincel, Jan Mincel oraz często doprowadzany do sklepu Franc Mincel. O godzinie ósmej cały personel sklepu zajadał się bułeczkami, które przyniosła matka pryncypała ze służącą i popijali wszystko kawą. Około południa wybierali się na obiad, a pracowali do późnego wieczora. Co warto podkreślić, Stary Pan Mincel pożegnał się z tym światem w swoim ulubionym miejscu- na fotelu z nosem w książce, na krok nie odstępując swojego oczka w głow
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ie- sklepu na Podwalu.
Jak wyglądał sklep Wokulskiego w powieści „Lalka”? Na samym początku zupełnie tak samo, jak ten, który należał do starego Mincla. Jednak zdecydował on przenieść się w miejsce bardziej prestiżowe- na Krakowskie Przedmieście. Nowy lokal posiadał aż pięć ogromnych pomieszczeń i odpowiadającą im ilość okien. Klienta wchodzącego do sklepu wita szyld z 2 / 2 napisem „Stanisław Wokulski”. Po wejściu czulibyśmy się jak w paryskim mieście, bo właśnie na wzór paryskich sklepów powstał ten w Polsce. Gdzie trafimy, gdy skręcimy w lewo? Do świata tkanin ruskich. Będziemy mogli obejrzeć przepiękne perkale, jedwabie i aksamity. Zaraz w drugim pokoju dostaniemy dodatkowo wiele różnych drobiazgów, które urozmaicą wybraną przez nas kreację. W salonie frontowym natomiast wyrasta najwykwintniejsza galanteria: kość słoniowa, kryształy, brązy. Szybko odwiedzamy pokój na prawo, gdy w domu czeka na nas stęsknione dziecko, a na samym końcu udajemy się, by zakupić towary wytworzone z gumy i skóry. W taki sposób uporządkował to wszystko Ignacy Rzecki, który jest jednym z subiektów tam pracujących. Czy wystarczy jeden subiekt na tak wielkie pomieszczenie? Ależ skąd! Potrzebnych było aż siedmiu, aby wszystko pracowało jak w zegarku. Pomimo iż to Wokulski był właścicielem magazynu, wszelkimi sprawami zajmował się właśnie Rzecki, który dbał o to miejsce według nauk swojego pryncypała Jana Mincla. Co tydzień zmieniano wystawę sklepową, a sprawunki były regulowane w terminie i skrupulatnie dokumentowane. Nie było mowy o niezadowolonym kliencie, obsługa musiała zachowywać się, jak na pracowników takiego miejsca przystało. Niestety często dochodziło do zwad między subiektami, a Wokulski mimo swoich starań nie umiał sobie z nimi poradzić. W zestawieniu z Janem Minclem Wokulski nie miał prawie żadnego wpływu na zatrudnionych przez siebie mężczyzn. Dodatkowo po przyjęciu do pracy nowego sprzedawcy: Henryka Szlangbauma pozostali zaczynają kpić z kolegi. Stanisław oczywiście nie był w stanie umniejszyć przykrych uwag kierowanych w jego stronę. Co z rutyną? Jedynym, który zachowywał dyscyplinę, był nikt inny jak Ignacy. Zostało mu to we krwi od czasu pracy w poprzednim lokalu. Z czego mógł wynikać taki brak zorganizowania? Chociażby z tego, że Stanisław Wokulski prawie w ogóle nie interesował się swoją działalnością i częściej nie było go w sklepie niż był. Wolał się zajmować rozszerzaniem znajomości wśród arystokracji, a o trzymaniu wodzy nad swoimi interesami całkowicie zapominał. Nie była to postawa godna pryncypała, a w oczach Jana Mincla Wokulski takim zachowaniem straciłby pewnie cały szacunek.
Podsumowując, w „Lalce” poznaliśmy dwa sklepy tak różne, jak ich właściciele. Jeden mniejszy, choć z dostępem do wszystkich artykułów, o których mogliśmy pomyśleć i drugi ogromnych rozmiarów obładowany pięknościami. W tym należącym do Mincla panowała mimo dyscypliny przyjazna atmosfera, natomiast Wokulski nie potrafił lub nie chciał zarządzać ludźmi, którym płacił. Może się wydawać, że przedstawiały one dwa różne światy, choć oba należały do kupców. Jedynym ogniwem łączącym te dwa lokale jest Ignacy Rzecki, który dba o sklepy jak o swoje.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Czas i miejsce akcji
„Lalka” – Bolesław Prus – Czas i miejsce akcji
Czas akcji
Akcja powieści obejmuje niecałe dwa lata – 1878 i 1879 rok. Jest to dokładnie sprecyzowane, ponieważ mamy do czynienia z powieścią realistyczną. Oprócz głównej perspektywy czasowej obejmującej dwa powyższe lata, w „Lalce” przytoczone zostają również wspomnienia Ignacego Rzeckiego. W „Pamiętniku starego subiekta” spisuje on bowiem wydarzenia składające się na lata jego dzieciństwa (lata 30.), czasy napoleońskie dotyczące historii jego ojca oraz Wiosnę Ludów (1848 rok) i powstanie styczniowe (1863 rok). Za sprawą takiego ukazania wydarzeń, czas fabularny powieści wynosi prawie 50 lat i przyjmuje cechy panoramy życia społecznego za sprawą ukazywanyc
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
h w niej przemian.
Miejsce akcji
Głównym miejscem akcji w powieści jest Warszawa oraz kilka epizodycznych takich jak Zasławek i Paryż. Stolica w „Lalce” również pełni rolę bohatera, bowiem Prus dokładnie charakteryzuje jej wygląd. Wydarzenia mają dokładniej miejsce w sklepie Wokulskiego na Krakowskim Przedmieściu, w sklepie u Mincla na Podwalu, na Powiślu, w Łazienkach Warszawskich, w kamienicy Łęckich, mieszkaniu Rzeckiego, na Alejach Ujazdowskich, w zamku w Zasławku i u naukowca w Paryżu. Miejsca akcji w powieści mają swoje odwzorowanie w rzeczywistości. Nawet w jedną ze ścian została wmurowana tablica pamiątkowa na cześć Stanisława Wokulskiego, gdzie w powieści został zlokalizowany jego sklep galanteryjny.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie krótkie
„Lalka” – Bolesław Prus – Streszczenie krótkie
W renomowanej jadłodajni przy jednym ze stolików Deklewski, Węgrowicz i Szprot plotkują o Stanisławie Wokulskim. Rozmawiają o losach jego sklepu galanteryjnego oraz o nim samym. Wokulski pochodził bowiem ze szlachty, jednak jego ojciec utracił rodzinny majątek. Jako młody człowiek bohater szybko się usamodzielnił i podjął pracę w winiarni u Hopfera. Jednocześnie dużo się uczył i podjął naukę w Szkole Głównej. Następnie brał udział w powstaniu styczniowym, za co został zesłany do Irkucka. Po powrocie do Polski otrzymał pracę w sklepie Jana Mincla, dzięki pomocy swojego wiernego przyjaciela – Ignacego Rzeckiego. Po śmierci właściciela firmy, związał się z żoną zmarłego – Małgorzatą Mincel. Niedługo później sam jednak został wdowcem z pokaźnym majątkiem.
W czasie pobytu w teatrze zauważa piękną nieznajomą, w której zakochuje się bez pamięci. Jest to Izabela Łęcka, arystokratka. Jedynym sposobem dla Wokulskiego, aby się zbliżyć do wybranki serca jest posiadanie ogromnego majątek. Aby takowy uzyskać bohater wyjeżdża za granicę. Po powrocie do Warszawy stara się zbliżyć do rodziny Łęckich. Wykupuje ich srebrną zastawę, weksle ojca Izabeli – Tomasza, wspomaga kwestę dla biednych, a nawet kupuje kamienicę. Wokulski stara się przypodobać swojej ukochanej. Uczy się również języka angielskiego i kupuje konia wyścigowego, który zwycięża w wyścigu. Stara się również wspomagać ubogich. Wysockiemu kupuje nowego konia, a poznaną w Wielki Piątek prostytutkę Mariannę, wysyła do sióstr zakonnych na naukę krawiectwa. Szlachetne
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
e serce i dobre uczynki Wokulskiego nie idą zostają jednak docenione przez jego wybrankę serca. Łęcka jest bowiem arystokratką, żyjącą w sferze luksusu i przepychu salonowego świata. Odrzuca Wokulskiego na rzecz flirtowania z innymi, co sprawia, że bohater załamuje się. Jedynym, który troszczy się o Wokulskiego jest stary subiekt – Rzecki. Widząc pogarszający się stan przyjaciela, próbuje mu pomóc. Stara się zeswatać go z Heleną Stawską, której pomogli wygrać proces o lalkę, wytoczony przez baronową Krzeszowską.
Bohater po otrzymaniu zaproszenia od prezesowej Zasławskiej, dawnej miłości wuja, diametralnie zmienia nastrój. Jedzie do Zasławka, gdzie ma szansę na spotkanie z Izabelą. Łęcka, widząc zainteresowanie Wokulskiego i korzyści, które mógłby jej przynieść związek z nim, przyjmuje zaręczyny. Niestety podczas flirtowania z Kazimierzem Starskim gubi prezent zaręczynowy – bezcenną blaszkę Geista, będącą metalem lżejszym od powietrza. Wieść ta bardzo rani Wokulskiego. Bohater załamuje się i próbuje popełnić samobójstwo. Nie udaje się mu to jednak, dzięki ingerencji Wysockiego.
Wokulski popada w depresję. Nie potrafi wybaczyć Izabeli, mimo próśb płynących z różnych stron, m.in. pani Kazimiery Wąsowskiej. Bohater spełnia ostatnie życzenie prezesowej Zasławskiej dotyczące kamienia na nagrobku, spisuje testament, a później znika w niewyjaśnionych okolicznościach. Plotki głoszą, że wysadził się w zamku w Zasławku lub wyjechał do Paryża, aby pracować z Geistem i poświęcić się nauce. Izabela przytłoczona wyrzutami sumienia, pozostaje bez możliwości zamążpójścia, wstępuje więc do zakonu.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Problematyka
„Lalka” to powieść napisana przez B. Prusa. Początkowo ukazywała się w odcinkach w „Kurierze Codziennym”. jest to powieść, która zdaniem autora, charakteryzuje polskich idealistów na tle społecznego rozkładu. Wydanie książkowe ukazało się w 1890 roku w Warszawie. Akcja utworu rozgrywa się w latach 1878 – 1879, autor odwołuje się jednak również do wydarzeń, które miały miejsce wcześniej. Są one opisywane w „Pamiętniku starego subiekta” i dotyczą Wiosny Ludów, kampanii węgierskiej i powstania styczniowego. Większa część akcji utworu toczy się w Warszawie, ale kilka epizodów ma także miejsce w Zasławku i w Paryżu. W pamiętniku Rzeckiego pojawia się również opis wydarzeń, które miały miejsce na Węgrzech. Na uwagę zasługuje realistyczny obraz Warszawy. Autor przedstawił bardzo rozległą panoramę życia w Warszawie końca XIX wieku. Samo miasto ukazał niemal z fotograficzną dokładnością. Opisując perypetie głównych bohaterów przeniósł czytelnika w różne jej dzielnice, pokazując mieszkańców dzielnic ubogich i tych bogatszych. Na tle stolicy rozgrywają się wydarzenia związane z rozwojem mieszczaństwa i handlu oraz upadkiem arystokracji. Pozytywistyczna powieść jest skarbnicą wiedzy o topografii miasta, zwyczajach mieszkańców.
Jedną z dzielnic ukazanych w powieści jest Stare Miasto. Pojawia się ono głównie we wspomnieniach rześkiego i jest miejscem, które kojarzy się z polskością i patriotyzmem. Według Rzeckiego Stare Miasto było enklawą polskości, miejscem, w których rodziły się idee walki narodowowyzwoleńczej. Obecnie jest to miejsce, w którym mieszkają najubożsi, a po dawnej patriotycznej atmosferze nie ma
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
już śladu. Stare Miasto stanowi wręcz dzielnicę, do której strach się udawać, która jest brzydka, zniszczona i zapomniana. Kolejną dzielnicą jest Powiśle. To również dzielnica brzydka, martwa, nędzna, gdzie dawniej toczyło się życie, w której kiedyś funkcjonowało polskie podziemne państwo i rezydował Romuald Traugutt.
Tytuł powieści nawiązuje do jednego wątku utworu. Baronowa Krzeszowska oskarża Helenę Stawska o to, że ta ukradła jej lalkę. Inna interpretacja utworu dotyczy postaci Izabeli łęckiej, która przypomina nieczułą lalkę.
Najważniejszym bohaterem utworu jest Stanisław Wokulski. Jest to człowiek, który uczestniczył w powstaniu styczniowym i przebywał na zesłaniu. Dzięki interesom i dobremu małżeństwu stał się bogatym człowiekiem. Jest przedsiębiorcą, kupcem. Jest także romantykiem, człowiekiem zakochanym w pięknej Izabeli. Nie dostrzega innych wartościowych kobiet, które go otaczają.
Izabela Łęcka to dumna i wyniosła panna, która uważa, że Wokulski na nią nie zasługuje. Bawi się jego uczuciami, wykorzystuje do swoich celów. Tomasz Łęcki to ojciec Izabeli, który roztrwonił rodowy majątek i popadł w długi. Nie docenia Wokulskiego, podobnie jak Izabela traktuje go jako człowieka, który może być użyteczny. Ignacy rzeczki to przyjaciel Wokulskiego, przedstawiciel pokolenia idealistów. Jest pracowitym, uczciwym i dobrym człowiekiem. Wierzy w Napoleona. „Lalka” to powieść, która prezentuje obraz polskiego społeczeństwa końca XIX wieku. To utwór, który głosi ważne ideały: asymilacji Żydów, równouprawnienia kobiet, realizowanie pracy organicznej i pracy u podstaw, postulat laicyzacji obyczajów.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Opracowanie
1) AUTOR:
Bolesław Prus (1847-1912) – właściwie Aleksander Głowacki, polski prozaik. Pisał powieści, nowele oraz teksty publicystyczne. Był kronikarzem, myślicielem i działaczem społecznym.
Prus jest uważany za jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy Jego utwory zaliczane są do kanonu literatury – polskiej i światowej.2) TYTUŁ:
„Lalka”
3) RODZAJ I GATUNEK LITERACKI:
rodzaj: epika
gatunek: powieść społeczno-obyczajowa
4) DATA PUBLIKACJI:
Po raz pierwszy powieść „Lalka” była opublikowana w latach 1887-1889 w dzienniku o nazwie „Kurier Codzienny”. W formie książkowej wydawnictwo „Gebethner i Wolff” opublikowało utwór w roku 1890.
5) CZAS I MIEJSCE AKCJI:
Akcja powieści rozgrywa się na dwóch płaszczyznach czasowych: teraźniejszość bohaterów to lata 1878-1879, jednak „Pamiętnik starego subiekta” cofa czytelnika do przeszłości: do roku 1848 (Wiosna Ludów) oraz 1863 (powstanie styczniowe).
Miejscem akcji z kolei jest głównie Warszawa, epizodycznie również Paryż i Kraków.6) PROBLEMATYKA:
„Lalka” to powieść społeczno-obyczajowa o wielu wątkach i motywach.
Główny temat to miłość Stanisława Wokulskiego do Izabeli Łęckiej. Bolesław Prus ukazuje też obraz ówczesnego społeczeństwa oraz podział na warstwy społeczne – arystokracja, mieszczaństwo, Żydzi i lud z nizin. W powieści napotykamy liczne aluzje do przeszłych wydarzeń i sytuacji politycznej Polski. „Lalka” to rozległa panorama polskiego społeczeństwa XIX wieku. Poruszanymi w literaturze XIX wieku tematami była realizacja pracy u podstaw, ideały postępu, nauki i powszechnej oświaty, równouprawnienie kobiet i asymilacja Żydów.7) BOHATEROWIE:
▪ Stanisław Wokulski – główny bohater powieści. Mężczyzna urodził się w rodzinie szlacheckiej o mizernym statusie majątkowym. Ciężko pracował, aby się wykształcić i osiągnąć wymarzone cele życiowe. Cechuje go wytrwałość, upartość i konsekwencja w działaniu. To patriota, którego obchodzi los kraju – brał udział w powstaniu styczniowym. Mężczyzna nosi cechy romantyka, jest wrażliwy i uczuciowy, zakochał się bez pamięci. Jednocześnie wyznaje hasła pozytywizmu – pomoc ubogim, praca u podstaw, racjonalizm.
▪ Izabela Łęcka – kobieta o wyjątkowej urodzie. Dumna i wyniosła „salonowa lalka”. Jest nieco oderwana od rzeczywistości. Kocha piękno, marzenia i świat fantazji. Jest próżna i niezwykle chłodna w uczuciach. Gardzi miłością Wokulskiego, jego niższy status społeczny nie pozwala jej dost
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
rzec jego zalet.
▪ Tomasz Łęcki – ojciec Izabeli. Mężczyzna ponad sześćdziesięcioletni, arystokrata, który znalazł się na skraju bankructwa. Podobnie jak córka jest dumny, wyniosły i ma poczucie wyższości nad innymi ludźmi.
▪ Prezesowa Zasławska – starsza kobieta, która jako jedyna z arystokracji obdarzyła Wokulskiego szacunkiem i sympatią. Inteligentna patriotka, która udziela się społecznie. Proklamuje idee pozytywistyczne.
▪ Kazimierz Starski – bezczelny uwodziciel i flirciarz, mężczyzna pozbawiony dobrych manier. Wywodzi się ze zubożałej szlachty. Gardzi ludźmi. Obiektem jego zainteresowania była Izabela, jego kuzynka.
▪ Ignacy Rzecki – mieszczanin z niższej warstwy społecznej, przyjaciel Wokulskiego. Subiekt (sprzedawca) w jego sklepie. To właśnie Ignacy pisze „Pamiętnik starego subiekta”, zawierający jego wspomnienia i obserwacje (m.in. warto wspomnieć o tym, że Rzecki za młodu brał udział w kampanii węgierskiej w 1848 r.). Mężczyzna jest uczciwym i skromnym patriotą oddanym swej ojczyźnie.
▪ Julian Ochocki – kuzyn Izabeli Łęckiej. Mężczyzna pasjonuje się nauką i wynalazkami. Duży indywidualista, który jest traktowany protekcjonalnie przez społeczeństwo. Wierzy w postęp ludzkości, marzy o lataniu.
▪ BOHATEROWIE DRUGOPLANOWI: pani Wąsowska, baronostwo Krzeszowscy, Jadwiga Misiewicz i Helena Stawska, Henryk Szlangbaum, Michał Szuman, prof. Geist, pani Meliton.
▪ BOHATEROWIE ZBIOROWI: mieszkańcy Powiśla (warstwy najuboższe), mieszczanie – Polacy, Niemcy i Żydzi, inteligencja, robotnicy, arystokracja.
8) KRÓTKIE STRESZCZENIE FABUŁY:
„Lalka” to długa, wielowątkowa powieść, która opisuje losy wielu bohaterów.
Głównym wątkiem jest miłość Wokulskiego do Izabeli – tytułowej lalki. Poznajemy przeszłość Stanisława, jego mozolną drogę ku szczęściu oraz nieszczęśliwą miłość do kobiety, która chłodno odrzuca jego zaloty. W mniemaniu Izabeli, Wokulski jest człowiekiem z niższej warstwy społecznej, dlatego małżeństwa z nim nie bierze pod uwagę. Historia przedstawiona w powieści nie ma szczęśliwego zakończenia. Stanisław znika w tajemniczych okolicznościach – można przypuszczać, że popełnił samobójstwo. Izabela natomiast wstępuje do zakonu. Bolesław Prus oprócz wątku miłosnego przedstawił również sylwetki idealistów: Ignacego Rzeckiego (praca), Stanisława Wokulskiego (miłość) i Juliana Ochockiego (nauka). Każdy z tych trzech mężczyzn podporządkował swoje życie obranemu ideałowi i celom, do których uparcie dążył.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Geneza utworu i gatunek
LALKA – GENEZA UTWORU I GATUNEK
„Lalka” to powieść realistyczna autorstwa Bolesława Prusa. Na początku w latach 1887-1889 wydawana była w częściach na łamach „Kuriera Codziennego”. A potem doczekała się wersji książkowej w roku 1890. Dzieło pełne jest scjentystycznych wizji świata i pozytywistycznych poglądów. Przedstawia polskie społeczeństwo w trakcie rozpadu ładu, jaki do tej pory pośród niego istniał. Jest to opowieść o człowieku, który podejmuje próby odnalezienia siebie w nowych realiach. Powieść pokazuje, że świat nie jest wcale jednoznaczny i dzielący się na dobro i zło, ma wiele aspektów. Zwraca uwagę czytelnika na liczne problemy i zadaje pytania, ale niekoniecznie daje jasne odpowiedzi i przepis na udane życie oraz sukces.
Czym charakteryzuje się powieść realistyczna?
Jak już wcześniej zostało wspomniane „Lalka” jest powieścią realistyczną, ale co to oznacza? Przede wszystkim taki utwór ma na celu jak najdokładniejsze i precyzyjne ukazania świata rzeczywistego. W książce pojawia się fikcja, ale te zdarzenia fikcyjne są prawdopodobne i przypuszczalnie mogłyby się zdarzyć naprawdę. W treści nie ma żadnych fantastycznych zdarzeń. W dziele obserwuje się:
– konkretyzacje czasu – pojawiają się dokładne daty oraz ramy w postaci historycznych zdarzeń. Główna akcja trwa przez niecałe dwa lata 1878 – 1879 roku, ale zostaje dodatkowo rozszerzona przez wcześniejsze zdarzenia, takie ja np. Wiosna Ludów, które opisane są w pamiętniku starego subiekta.
– konkretyzacja przestrzeni – akcja dzieje się w dokładnie opisanych miejs
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
cach. Warszawa, gdzie rozgrywa się większość zdarzeń, jest opisana z niezwykłą precyzją. Poszczególne wydarzenia miały swoje miejsce w Zasławku, w Paryżu. W pamiętniku starego subiekta czytelnik otrzymuje również opis historii, które działy się na Węgrzech.
– przedstawienie panoramy i przekroju społecznego
– typowi bohaterowie – każdy z bohaterów ma dokładnie zarysowany opis psychologiczny. Jednak bohater mimo swoich cech indywidualnych jest typowym przedstawicielem warstwy społecznej, do której należy i zachowuje się typowo jak na człowieka z danego miejsca i epoki.
– związek przyczynowo – skutkowy – każde ze zdarzeń ma swoje uzasadnienie. Wydarzenia nie biorą się znikąd, mają swoją przyczynę i skutek.
– indywidualizacja języka bohaterów – bohaterowie posługują się językiem typowym dla siebie, swojej warstwy społecznej, wyznania, poglądów.
– narracja: występuje narracja trzecioosobowa, teoretycznie wszechwiedząca, ale w „Lalce” autor nie ukazuje wszystkiego, jest bardziej obserwatorem i to czytelnik ma sam rozpoznać rzeczywistość oraz dojść do wniosków. Z tego też powodu częstym zabiegiem jest tak zwana mowa pozornie zależna, znaczy to, że opisywane zdarzenia, mimo że są ujęte w narracji trzecioosobowej, pisane są z perspektywy konkretnej osoby. W „Lalce”, w pamiętniku starego subiekta, pojawia się również narracja pierwszoosobowa. Dzięki opisom zawartym w notatkach Ignacego Rzeckiego czytelnik ma szerszy wgląd na sytuacje i poznaje ją z jeszcze innego punktu widzenia, a także dowiaduje się o wielu szczegółach.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Najważniejsze informacje
Autorem powieści pod tytułem „Lalka” jest Bolesław Prus.
Czas akcji: Przedstawione w powieści wydarzenia rozgrywają się na przestrzeni 1878 i 1879 roku. W niektórych fragmentach występują nawiązania do powstania styczniowego, które miało miejsce w 1863 roku.
Miejsce akcji: Akcja utworu pod tytułem „Lalka” rozgrywa się przede wszystkim w Warszawie, Zasławku oraz Paryżu.
Bohaterowie: Głównymi bohaterami powieści są: Stanisław Wokulski, Izabela Łęcka oraz Ignacy Rzecki.
– a) Stanisław Wokulski – można go określić mianem bohatera tragicznego, który przeżywa nieszczęśliwą miłość oraz rozterki egzystencjalne. Bierze ślub z wdową po właścicielu sklepu, w którym dostał pracę. Niedługo później Małgorzata Mincel umiera, zostawiając Stanisławowi pustkę w sercu po swoim odejściu oraz pokaźny majątek. Pewnego razu podczas wyjścia do teatru dostrzega pewną kobietę, dla której „traci głowę”. Izabela Łęcka, którą darzy uczuciem, nie zwraca na niego jednak uwagi. Wokulski wyjeżdża w celu pomnożenia kapitału i chęci zaimponowania dziewczynie. Spełnia swoje postanowienie, ale Izabela wciąż bawi się jego uczuciami. Nie jest mu dane spędzić z nią życia.
– Stanisławowi można przypisać cechy osoby pomocnej oraz wrażliwej na ludzkie cierpienie. Nie jest mu bowiem obojętny los innych. W miarę możliwości stara się poprawić ich jakość życia. Osobiście pomaga Wysockiemu oraz Mariannie. Pragnie również znaleźć miejsca pracy dla niezliczonych ubogich Warszawian. Wokulski jest uczciwy oraz honorowy. Ma wysokie poczucie własnej wartości. Łączy w sobie cechy romantyka oraz pozytywisty. Świadczy o tym walka o niepodległość kraju, realizowanie postulatów pozytywizmu, wytrwałość oraz uczucie do Izabeli.
– b) Izabela Łęcka – jest córką zubożałego arystokraty Tomasza Łęckiego. Gardzi darzącym ją uczuciem Wokulskim, ponieważ jest zwykłym kupcem. Jest osobą egoistyczną. Uważa się za mądrą i piękną. W rzeczywistości jest próżna, bezmyślna oraz naiwna. Nie zauważa problemu w braniu pieniędzy od krewnych. Bez trudu sięga po ich pomoc finansową, uważając to za naturalne. Biegle posługuje się językiem angielskim. Zna także język francuski. Została wychowana w bogactwie i luksusie. Nigdy nie zaznała biedy,
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
stąd też nie zdawała sobie sprawy z natury świata. Bardzo często traktuje ludzi z góry, pochopnie ocenia. Nieco zaskakujące jest, że kobieta chętnie pomaga biednym.
– c) Ignacy Rzecki – jest on oddanym przyjacielem Stanisława Wokulskiego. Po powrocie swojego dawnego kolegi do Warszawy pomaga mu stanąć na nogi. Nie opuszcza go w procesie poszukiwania pracy. Dzięki jego znajomościom udaje się mu załatwić Wokulskiemu pracę w sklepie Mincla. Jest pomocną oraz pracowitą osobą.
Społeczeństwo w powieści:
– a) arystokracja – należą do niej Łęccy, Krzeszowscy, książę, Starski oraz Zasławska, która jako jedyna przedstawicielka tej warstwy budzi pozytywne odczucia. Arystokracja lekceważy wszelkie zasady moralne. Popiera małżeństwa, które nie mają nic wspólnego z miłością, a są jedynie obopólnym interesem. Jest to zbiorowisko ludzi nieuczciwych oraz zadłużonych. Są egoistami i nie przejawiają chęci uczestniczenia w życiu społecznym. Nie trudzą się pracą, ponieważ uważają, że nie są do niej stworzeni.
– b) mieszczaństwo polskie – przedstawicielami tej warstwy są: Deklewski, Szprot, Rzecki oraz radca Węgrowicz. Znaczną część swojego życia poświęcają pracy. Można powiedzieć, że są przeciwieństwem opisanej arystokracji. Mimo starań, dochody ledwie pokrywają podstawowe potrzeby. Nie są więc bogaci.
– c) mieszczaństwo niemieckie – do przedstawicieli tej warstwy należy rodzina Minclów. Przejawiają cechy osób uczciwych oraz pracowitych. Świadczy o tym prowadzony przez Jana Mincla, dobrze prosperujący sklep. Są systematyczni i obowiązkowi, a ich majątek pozwala im na wygodne życie.
– d) mieszczaństwo żydowskie – tę warstwę tworzą Szlangbaumowie, Szuman, a także Klejn. Są pracowici, potrafią znacznie pomnożyć swoje majątki, co pozwala im na różne przyjemności. Przede wszystkim starają się trzymać razem, żyć w zgodzie, jak jedna wielka rodzina. Są przywiązani do tradycji.
– e) warstwa uboga, czyli mieszkańcy Powiśla – należą do nich Marianna oraz rodzina Wysockich. Skupiają się na zapewnieniu sobie przetrwania, nie dbają o wygodę i czystość. Często sami dla siebie są zagrożeniem. Są również nękani przez bogatszych, którzy wykorzystują ich patową sytuację.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Charakterystyka
Proza realistyczna to bardzo popularny w pozytywizmie gatunek literacki. Wielu z ówczesnych pisarzy decydowało się na pisanie owych powieści. Jednym z nich był Bolesław Prus, a właściwie Aleksander Głowacki. Do jego osiągnięć literackich, dzięki którym zachwycić się może niesłychaną popularnością, zaliczyć należy „Emancypantki”, „Faraona”, a przede wszystkim „Lalkę”, która to zdobyła popularność światową. Prus pisząc „Lalkę” ukazał czytelnikom perypetie głównych bohaterów na tle szerokiej panoramy ówczesnego polskiego społeczeństwa. Wprowadzając do powieści przedstawicieli różnych środowisk, zaprezentował ścierające się postawy i idee bohaterów.
Początkowo „Lalka” publikowana była w odcinkach w gazecie „Kurier Codzienny” na przestrzeni lat 1887-1889. Rok później, czyli w 1890 roku wydano wersję książkową owej powieści. Początkowo pomysłem autora było zatytułowanie utworu „Trzy pokolenia”, co zwrócić miało uwagę na przedstawione w powieści trzy generacje polskich idealistów- romantyków (przedstawicielem których był Ignacy Rzecki), przełomu pozytywistycznego (Stanisław Wokulski), oraz pozytywistów (Julian Ochocki). Do zmiany tytułu zachęcił go artykuł w „Gazecie Polskiej” na temat toczącego się procesu przed warszawskim sądem o rzekomą kradzież lalki. Powieść ukazuje szeroką perspektywę polskiego społeczeństwa w XIX wieku. Na przykładzie głównego bohatera, Prus dokonuje rozrachunku z ideami romantyków oraz pozytywistów, przedstawiając ich wpływ na losy społeczeństwa. „Lalka” ukazuje rzeczywistość w sposób pogłębiony- zwraca szczególną uwagę na rzetelność obrazu świata. Prus wyraża w niej krytyczny stosunek do świata.
Wydarzenia powieści mają miejsce w Warszawie, Paryżu oraz w Zasławiu, a akcja właściwa to lata 1878-1879. W utworze natrafić możemy na retrospekcje z „Pamiętnika starego subiekta”, które pozwalają nam na odkrycie historii 50 lat przed akcją właściwą. Głównym bohaterem jest Stanisław Wokulski, początkowo ukazany jako kupiec skupiony tylko na zarabianiu, inwestycjach. Dopiero w późniejszych etapach utworu poznajemy zarówno romantyczną, jak i pozytywistyczną część Wokulskiego. Jego romantyzm ukazany jest w powieści jako obsesyjna miłość do Izabeli Łęckiej- jest to jeden z najważniejszych wątków ukazanych przez Prusa. Pozytywistyczna część Stanisława zainteresowana jest wszelkimi badaniami oraz wynalazkami, takimi jak metal lżejszy od powietrza odkryty przez Geista podczas pobytu Wokulskiego w Paryżu. Bolesław Prus, łącząc obie epoki, ukazał głównego bohatera jako dwie złączone ze sobą sprzecz
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ności. Serce Wokulskiego chce biec za wyidealizowaną kochanką, a rozum próbuje przekonać go do wybrania życia bogatego wynalazcy. Utwór, prócz nieszczęśliwej miłości Stanisława do Łęckiej, posiada również inne, równie ważne motywy. Jednym z nich jest motyw theatrum mundi. W jednym z pierwszym rozdziałów książki Rzecki, bawiąc się marionetkami z wystawy sklepowej, uświadamia sobie, że życie ludzkie podobne jest do ów marionetek. Wydawać się może, że podejmujemy racjonalne i indywidualne decyzje, tym samym kształtując swoje dalsze drogi życiowe. Aczkolwiek w rzeczywistości nasza przyszłość zależna jest od nieprzewidywalnego losu. Motyw ten pokazuje, że ludzie to nic nieznaczące w historii świata istoty.
Bolesław Prus dokonuje konfrontacji dwóch epok- romantyzmu i pozytywizmu. Pierwsza z nich nadal wyznaje idee związane z emocjami, uczuciami, miłością. Przykładami takich osób są Ignacy Rzecki- przyjaciel Stanisława, oraz Prezesowa Zasławska, nadal żyjąca miłością do stryja głównego bohatera. Zupełnie odmienną grupą społeczną są pozytywiści, którzy to w większości za cel życia wybrali badania, wynalazki i poznanie świata. Wyjątkiem jest Stanisław Wokulski, który to swoim charakterem łączy w sobie obie te epoki. Z jednej strony chce rozwijać swój majątek, skupić się na wynalazkach, lecz jego umysłu nie może opuścić obraz ukochanej. Mimo iż Izabela Łęcka to jedyna z postaci, która pochwalić się może tylko wyglądem, jest egoistką i hipokrytką, a kwestie małżeństwa rozpatrywała tylko pod kątem majątku swojego wybranka, to główny bohater nadal uważał ją za najwspanialszą kobietę, jaką spotkał na swojej życiowej drodze. To właśnie przez nią Wokulski miał dylemat, czy swoją przyszłość prowadzić ma jako pozytywista i pójść w stronę wynalazków, czy też żyć jako romantyk, stojący na niewiadomej i nadal ubiegający się o rękę panny Izabeli.
Podsumowując, „Lalka” to jedna z najwybitniejszych dzieł epoki pozytywizmu. Jest to realistyczna panorama, ukazująca podział i życie społeczne w XIX wieku. Autor przedstawia w powieści okres przełomu pozytywistycznego, ukazuje bohaterów należących zarówno do kończącego się romantyzmu, jak i przedstawicieli zaczynającego się pozytywizmu. Główny bohater, nacechowany ideami obiema epok prowadzi wewnętrzną walkę o to, w jaki sposób ukształtować swoją przyszłość. Utwór pokazuje wiele motywów i problemów świata codziennego w owym czasie. Bolesław Prus, ukazując krytyczny realizm skrytykował współczesne zachowania niektórych warstw społecznych, w tym przypadku mało angażującej się w życie arystokracji.
Sprawdź pozostałe wypracowania:
Język polski:
Geografia:
Lektury dla klas 1 - 3
Lektury dla klas 4 - 6
Lektury dla klas 7 - 8
Wykryto AdBlocka
Wykryto oprogramowanie od blokowania reklam. Aby korzystać z serwisu, prosimy o wyłączenie go.