Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to jeden z najbardziej znanych, a zarazem najdłuższych polskich średniowiecznych utworów pisanych wierszem (składa się z 498 wersetów, większość z nich została napisana ośmiogłoskowcem), cały utwór zawiera rymy parzyste. Utwór został napisany w polskiej wersji w drugiej połowie XV w., a jego autor jest nieznany. Dialog nie ma określonego czasu, ani miejsca akcji, oznacza to, że ma charakter parabolistyczny. Jest on pewnego rodzaju przestrogą dla grzeszników.

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią” tak, jak zdecydowana większość utworów średniowiecznych opiera się głównie na motywie śmierci i przemijania. Pokazuje, że ludzie nie są w stanie w żaden sposób zaradzić śmierci, że są wobec niej bezradni, niezależnie od tego, czy w swoim życiu byli biedni, czy bogaci, stając w obliczu śmierci wszyscy stają się równi.

Wstęp jest najbardziej interesującym fragmentem całego utworu, stanowi wkład polskiego autora do oryginału. Na początku autor prosi Boga, aby ten pomógł mu w pisaniu dzieła, oraz przedstawia cel, z jakim je pisze. Cytując fragment utworu:

Gospodzinie wszechmogący,
Nade wszytko stworzenie więcszy,
Pomoży mi to działo słożyć,
Bych je mogł pilnie wyłożyć
Ku twej fały rozmnożeniu,
Ku ludzkiemu polepszeniu!

Prośby o pomoc do Boga to bardzo powszechny element literatury średniowiecznej. Autorzy ówczesnych utworów nie pisali ich po to, aby zdobyć sławę, lecz na chwałę Boga.
Następnie autor przedstawia Polikarpusa (Polikarpa), wielkiego mędrca, który poprosił Boga o spotkanie ze Śmiercią. Polikarp długo modlił się w kościele, aż w końcu ujrzał Śmierć. Był przekonany, że jest przygotowany na ten widok, ale widząc przerażającą postać mężczyzna padł na kolana. W utworze Śmierć jest przedstawiona pod postacią ludzką. Jest opisana jako trup płci kobiecej ulegający rozkładowi. Głowę ma przewiązaną chustą, a w ręku trzyma kosę. Jest ona postacią przerażającą, budzącą grozę.
W dalszej części utworu jest przedstawiony dialog Polikarpa ze Śmiercią. Polikarp zadaje naiwne pytania, które ośmieszają go nie tylko przed śmiercią, ale także przed czytelnikiem. Pokazuje to, że nawet ci, którzy wydają się nieomylni, najsilniejsi, także mają chwile słabości. Kiedy Polikarp pyta Śmierć, czy mogłaby odłożyć kosę, ponieważ wzbudza ona w nim strach, śmierć odpowiada, że jest to jej stałe narzędzie pracy i nie może go odłożyć. Mówi także, że jeżeli Polikarp wezwał ją do siebie nie powinien bać się z nią rozmawiać. Mężczyzna zaczyna czuć się pewniej i zadaje Śmierci coraz bardziej konkretne pytania. Pyta, czy można ją jakoś przekupić, na przykład dobrym kołaczem, jednak postać wyśmiewa go. Mówi, ż

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jest jednym z najdłuższych i najciekawszych przykładów świeckiej literatury średniowiecza. Tekst ten powstał w drugiej połowie XV wieku. Jego autor jest nieznany. Ma on formę dialogu i liczy 498 wierszy, jednak co ciekawe w 2018 r. badacz polskiej literatury średniowiecznej – profesor Wiesław Wydra odnalazł pełną wersję tego utworu, która, jak się okazało liczyła niemal dwa razy więcej wersów, niż dotychczas znany tekst.

„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” rozpoczyna się apostrofą skierowaną do Boga. Autor prosi w niej o pomoc w napisaniu tego dzieła w celu rozpowszechnienia chwały Boga.
„Ku twej fały rozmnożeniu,
Ku ludzkiemu polepszeniu!”
Następnie autor zwraca się do ludzi. Wzywa, aby ci posłuchali, co ma im do przekazania. Chce im opowiedzieć o „okrutnej śmierci”, którą ludzie zaczną szanować dopiero, gdy ona nadejdzie, prędzej czy później dosięgnie ona każdego.
Od 19 wersu rozpoczyna się opowieść autora w narracji trzecioosobowej o Polikarpie. Polikarpus był wielkim mędrcem i wybornym mistrzem. Prosił on Boga o to, aby mógł zobaczyć śmierć na własne oczy. Bóg wysłuchał jego próśb. Pewnego razu, kiedy wszyscy opuścili już kościół, a mistrz został w nim sam, ukazała mu się pewna postać. Była to Śmierć. Została ona przedstawiona jako rozkładające się kobiece ciało okryte chustką.
Dzierżyła w ręku swój nieodłączny atrybut – kosę.

„Chuda, blada, żółte lice
Łszczy się jako miednica;
Upadł ci jej koniec nosa,
Z oczu płynie krwawa rosa”

Bardzo realistyczny opis Śmierci wprowadza nastrój grozy do utworu i sprawia, że czytelnik zaczyna odczuwać obrzydzenie tą postacią, ale także lęk oraz niepokój przed nią.
Polikarpus bardzo się przestraszył szkaradnej postaci i padł przed nią na kolana.
Tutaj właśnie rozpoczyna się dialog właściwy. Śmierć przemawia do mistrza. Pyta, czego się tak lęka, skoro jest zdrowy i nic mu nie dolega. Mówi, że sam Pan Bóg powiedział, że mędrzec bardzo prosił go, aby ta ukazała mu się i pokazała mu swoją moc. Więc oto Śmierć mu się ukazała, jak każdemu w odpowiednim czasie. Postać mówi jednak, aby mężczyzna tym razem nie lękał się jej, na to przyjdzie pora, kiedy Śmierć przyjdzie, aby odebrać mu życie. Opis procesu umierania przedstawiony w tej części utworu również bardzo oddziałuje na wyobraźnię czytelnika. Widzimy także elementy humorystyczne, Śmierć mówi kpiąco:

„Wstań, mistrzu, odpowiedz, jestli umiesz!
Za po polsku nie rozumiesz?”

Śmierć oznajmia Polikarpowi, aby ten nie bał się jej i śmiało z nią porozmawiał. Mistrz odpowiada na to, że bardzo się zląkł jej postaci i prosi, aby odsunęła się od niego oraz odłożyła swoją kosę, dopiero wtedy wstanie. Śmierć odpowiada, że prośby mistrza są daremne, nie może odłożyć swojej kosy, bo jest to jej narzędzie pracy. Postać ponownie przekonuje, że tego dnia nie zamierza skrzywdzić Polikarpa, więc ten na drżących nogach podnosi się z klęczek i zaczyna zadawać pytania. Pytania przestraszonego Polikarpa są tak naiwne, że rozbawiają nie tylko czytelnika, ale także samą Śmierć. Pyta, kiedy urodziła się Śmierć i gdzie są jej rodzice. Ta odpowiada, że stworzył ją Bóg. Opowiada, że Bóg stworzył Adama i Ewę. Dał im wszystko, czego tylko mogli zapragnąć: zwierzęta, ryby, rajskie sady, nieśmiertelność. Zabronił im tylko jeść owoców z jednego drzewa. Jednak Ewa, kuszona przez szatana zerwała jabłko z owego drzewa i poczęstowała nim Adama. Śmierć mówi, że znajdowała się ona właśnie w tym jabłku. Adam i Ewa „zarazili” śmiercią swoje potomstwo. Od tego czasu każdy człowiek znajdujący się na świecie mu

Człowiek od zawsze potrzebował tworzyć. Kierowany różnymi motywami bądź odczuwający niepohamowane natchnienie przelania swoich myśli. Zmieniały się one w atramentowe potoki słów, wybrzmiewających na ewoluujących przez lata materiałach. Również w czasach tak odległego nam średniowiecza ludzie, w ten sposób wyrażali swoje opinie czy poglądy, by dotarły one do większej grupy odbiorców.

Tematem przyciągającym ówczesnych twórców i poruszającym ich serca oraz umysły była definitywnie śmierć. Z racji tego, że umieralność w tamtej epoce była znacznie większa niż w dzisiejszych czasach, ludzie snuli na jej temat różne domysły. Należy nam pamiętać o tym, że dział nauki jakim jest medycyna, nie był wtedy tak wysoko rozwinięty, jak jest współcześnie. Problem ogólnoświatowy, potęgowały rozprzestrzeniające się ze względu na niski poziom higieny choroby, zarazy czy epidemie.

Dzieło „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” także jest poświęcony motywowi ars moriendi. Według dostępnych nam źródeł wnioskujemy, że zostało ono napisane prawdopodobniej u schyłku epoki średniowiecza, na początku XV wieku. Mimo panującym w tamtym czasie negatywnym przekonaniom, co do ujawniania nazwisk twórców popełniających swoje utwory, udało się ustalić autora jednego z pierwszych polskich dzieł. Anonimowość cechująca ten okres w historii ludzkiej nie była temu przychylna. Najbardziej prawdopodobną i powszechnie panującą opinia wśród historyków, jest wersja, w której autorem jest ówczesny kanonik płocki, Dawid z Mirzyńca.

Treść tego utworu, tak jak już wspomniałam, skupia się na tematyce końca życia. Głównym z przesłań tekstu, jest zrealizowanie słynnego motywu danse macabre. Śmierć bowiem zostaje w nim przedstawiona jako korowód taneczny, złożony z wszystkich warstw społecznych epoki średniowiecza. Samą sylwetkę postaci z kosą czyli głównej prowadzącej pochód, uwieczniono w sposób naturalistyczny. Dlatego też autor pokusił się na wykreowanie jej w pełnej krasie brzydoty oraz nędzy. Tak zastosowany zabieg ma na celu wywołania u odbiorcy przebłysku humoru. Efekt ten wzmacnia obecna karykatura, kontrasty oraz wszechobecna groteskowość. Uważa się, że było to działanie czynione z premedytacją. Jak dobrze wiemy, doświadczenie śmierci wśród ludzi tamtej epoki było zjawiskiem praktycznie definiującym codzienność. Niestety, lecz warunki panujące w ówczesnej rzeczywistości nie pozwalały na polepszenie się tego stanu. Dlatego też współcześni dla tamtego społeczeństwa artyści, propagowali postawę odznaczającą się brakiem zbędnego żalu, zwi

1. Prośba autora o pomoc w stworzeniu tego utworu skierowana do Boga.
2. Apostrofa skierowana do wszystkich ludzi.
a) Nawołanie do ludzi, aby ci posłuchali jego opowieści o okrutnej śmierci.
3. Dialog właściwy.
4. Prośby mistrza Polikarpa do Boga o spotkanie ze Śmiercią.
5. Modlitwa mędrca w kościele.
6. Przybycie tajemniczej postaci.
7. Opis śmierci jako bladej, chudej, przepasanej chustką kobiety dzierżącej w ręku kosę.
8. Strach Polikarpa przed Śmiercią, padnięcie przed nią na kolana.
9. Przemówienie Śmierci do mężczyzny.
a) Zapytanie, dlaczego mistrz się jej boi, skoro sam prosił Boga, aby mu się ukazała i przedstawiła całą swoją moc.
b) Oznajmienie, że Polikarp tym razem nie powinien się jej obawiać.
c) Opisanie momentu spotkania z nią, którego prędzej czy później doświadczy każdy.
10. Prośba mistrza, aby Śmierć odłożyła swą kosę.
11. Opowieść Śmierci o kosie jako o swoim narzędziu pracy.
12. Niepewne powstanie Polikarpa.
13. Pytanie mistrza o pochodzenie Śmierci.
14. Opowieść zjawy o Adamie, Ew

„ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIĄ” – NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
– autor: nieznany;
– gatunek literacki: dialog średniowieczny;- rodzaj literacki: epika;- tekst wierszowany;- rękopis ten pochodzi z XV wieku, potem zaginął podczas II wojny światowej i został odtworzony na podstawie wersji tekstu z XVI stulecia;
Uczestnicy dialogu:
1) Polikarp – uczona postać; mądrość tej osoby jest często podkreślana w utworze;

2) Śmierć – blady, chudy, pożółkły, pozbawiony nosa i warg, łysy, nagi, z odsłoniętymi żebrami, przepasany chustą gnijący trup kobiety; w ręku trzymał kosę. Taki właśnie wygląd miał na celu pokazać, jak krótkie i znikome jest życie. Przedstawia też bardzo realistyczny wygląd ciała ludzkiego po śmierci;3) Kmotr – młody człowiek; spotkał uwięzioną w błocie Śmierć, której pomaga, a następnie zaprasza na chrzciny.

„Danse macabre”„Danse macabre” – „taniec śmierci” – jeden z najpopularniejszych motywów średniowiecznej sztuki, głównie pojawiał się w malarstwie oraz literaturze. W XIV wieku znany był w Niemczech i we Francji, a potem, w XV wieku pojawił się również w innych krajach Europy. Ukazuje upersonifikowaną śmierć, początkowo w postaci gnijącego trupa, a potem szkieletu, który pociągał za sobą wszystkich ludzi (niezależnie od stanów – niezależnie od pochodzenia, majątku, stanowiska) do tańca. Pokazuje, że w momencie śmierci wszyscy ludzie są sobie równi.Cel utworuUtwór miał na celu

„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią” to utwór, który porusza zagadnienia związane z końcem ludzkiej egzystencji.
Kwestia śmierci była istotna w średniowieczu. Przyczyniło się do tego z pewnością to, że ludzie umierali w wyniku licznych epidemii, wojen, klęsk żywiołowych, najazdów. Teologowie roztrząsali wówczas pytanie o genezę śmierci. Śmierć wiązała się z poczuciem końca biologicznej egzystencji, z cierpieniem, bólem, z rozstaniem się ze znanym światem. Jednakże śmierć nie była tragizowana i tabuizowana. Nie wypierano jej ze świadomości indywidualnej, rodzinnej, społecznej. Przyzwyczajano się do niej od najwcześniejszych lat życia, oswajano z widokiem ludzi, którzy umierają, ze śmiercią upostaciowioną na obrazach, rzeźbach. W średniowieczu ze śmiercią wiązał się czynnik religijny. Wierzono, że śmierć stanowi moment, w którym przechodzi się do innego świata. Życie doczesne starano się podporządkować zapewnieniu sobie łaskawego sądu Bożego. Od XIV wieku coraz częściej przedstawiano śmierć jako szkielet, niekiedy w różnym stadium rozkładu z atrybutami jej „pracy”. Upostaciowiona śmierć miała prezentować vanitas mundi, czyli nieunikniony koniec ludzkiej egzystencji, pierwszą fazę rzeczy ostatecznych. Jej celem było wstrząsanie sumieniem, ukazać znikomość ziemskich wartości, zachęcić do dobrego postępowania, nakierowanego na zapewnienie sobie łaskawego sądu bożego i życia po śmierci. Śmierć była ukazywana także jako wierny towarzysz ludzkiego życia będący przy nim w czasie wykonywania codziennych obowiązków, pr

Przed przedstawieniem lektury pod tytułem „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” chciałabym zaznaczyć, iż jest to książka licząca aż 498 wersetów, z czego zaledwie 20 procent nie zostało zapisane ośmiozgłoskowcem. Zakończenie, którego niestety brakuje w płockim rękopisie, poznajemy i odkrywamy za pomocą rosyjskich przekładów tekstów. Jak sam tytuł wskazuje, znajdujemy w tej konkretnej lekturze kwestie: Śmierci (Mors), która została upersonifikowana przez autora, a także pewnego mędrca, któremu na imię Polikarp (Magister). Cały ogromny tekst można zakwalifikować do trzech części, jakimi są kolejno: wstęp, fragment narracyjno-opisowy prezentujący postaci dialogu, a także dialog właściwy.
Jeżeli wzięlibyśmy pod uwagę punkt widzenia osoby, która jest literaturoznawcą, tudzież osobą, która interesuje się głębiej tym tematem, ponieważ w tym momencie pojawia się fragment szczególnie ważny dla nas, dla Polaków, dla naszego narodu ze względu na to, że w tym fragmencie swoją przysłowiową cegiełkę, swój wkład dał nasz rodak.
Do wstępu można by zaliczyć wersety od pierwszego do osiemnastego. W tej konkretnej części „Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią” czytelnik może zauważyć jedną, konkretną rzecz. Otóż całość wstępu jest zachowana jako forma wypowiedzi poetyckiego „ja”. Tutaj śmiało możemy zrobić jedną rzecz. W tym momencie mam na myśli to, że z przysłowiową ręką na sercu możemy identyfikować podmiot z autorem całego tekstu. Co do lektury, podmiot zwraca się do Boga z pewną dosyć niecodzienną prośbą. Mianowicie, chodzi tutaj o pomoc w napisaniu tego dzieła. Podmiot z wielkim szacunkiem i czcią zwraca się przedstawiając tę prośbę Wszechmogącemu. Zwracając się w taki sposób do Najwyższego, autor zachował standardy średniowieczne w kwestii takich próśb, tudzież rozmów oraz modlitw. Podobny zabieg zastosował chociażby Słota przed napisaniem wiersza własnego autorstwa pod tytułem „Wiersz o zachowaniu się przy stole”. Istotnym aspektem jest fakt, iż pisarz na samym początku przedstawił swój główny cel: chciał pomnożyć chwałę i cześć Boską, a dodatkowo miał na myśli również „polepszenie” ludzkie. Należy to rozumieć nie inaczej, niż, po prostu, przez nawrócenie. W dalszej części poeta kieruje swoją wypowiedź do ludzi, do jego słuchaczy, do jego odbiorców. Jego wypowiedź ma na celu zaprezentowanie innym tematyki tego dzieła. W jego intencjach jest przede wszystkim odsłonięcie przed ludźmi ogromnej tajemnicy, jaką jest tajemnica śmierci.
Kolejny jest fragment narracyjno- opisowy, w którym zostają zaprezentowane postaci dialogu. Jego rozpiętość jest większa, niż w przypadku wstępu, ponieważ możemy do niego zaliczyć wersy od dziewiętnastego do czterdziestego ósmego. W tej części pojawia się kolejna osoba, jaką jest narrator. W „Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią” występuje narracja trzecioosobowa. Opowiada on o całej sytuacji, o wydarzeniach, które się działy w czasie przeszłym. Na samym początku narrator zaznajamia czytelnika z pewnym mędrcem, wielkim mędrcem, o niecodziennym imieniu, jakim jest Polikarpus. Mędrzec zwraca się do Boga z całkiem nietypową prośbą. Mianowicie, chciałby móc ujrzeć „śmierć w jej postawie”. Polikarp spędził wiele czasu na modlitwach w Kościele, po czym ujrzał w nim coś, a właściwie kogoś bardzo nietypowego. Była to jakaś postać. Dokładniej była to naga, szkaradna kobieta, bardzo chuda i blada, o żółtej cerze. Z jej oczu płynęły krwawe łzy. Na głowie miała zawiązaną chustę. Twarz postaci była, delikatnie mówiąc, nieprzyjemna. Natomiast w ręku trzymała kosę. Jak już każdy zdążył się domyślić, Bóg wysłuchał próśb Polikarpa i oto przed nim stanęła Śmierć we własnej postaci. Na widok wyżej opisanej zjawy, bohater bardzo się przestraszył i ze strachu upadł na podłogę. W reakcji na to zachowanie Śmierć do niego przemówiła.
Jest to moment rozpoczynający trzecią część, jaką jest dialog właściwy. Generalnie, składa się on z wielu wypowiedzi Polikarpa i Śmierci. Jest to, po prostu, jak mówi nazwa, którą przypasowaliśmy wcześniej dla tego kawałka tekstu, dialog pomiędzy bohaterami, jakimi są wspomniani wcześniej mędrzec o imieniu Polikarp oraz Śmierć. Nie można powiedzieć, że w tej rozmowie pod jakimkolwiek kątem, na jakiejkolwiek płaszczyźnie jest zachowana sprawiedliwość, czy też równowaga. W żadnym wypadku te postaci nie są równorzędnymi rozmówcami. Polikarp jest niesamowicie przerażony, jednakże nieustannie kontynuuje dialog, zadaje Śmierci coraz to nowsze pytania. Zapytuje o to, jaka jest śmierć. Niektóre jego pytania są bardzo naiwne, aż dziwne, że taki wybitny mędrzec mógłby wypowiedzieć taką błahostkę. Czasami zadawane pytania po prostu ośmieszają pytającego Polikarpa. To ośmieszenie bohatera nie odnosi się jedynie do śmierci, ale także do czytelnika „Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, który poznaje kolejne elementy tej historii. Jednakże, nie można zapominać, a nawet trzeba mieć na uwadze to, że ta lektura ma charakter dydaktyczny. Jej czytelnicy mają prawdę o śmierci, a także życiu pozagrobowym człowieka. Odpowiedzi na te jakże naiwne i nawet dziecinne pytania mają, w pewnym sensie, spełniać formę wykładów, które wprowadzają odbiorcę książki w temat śmierci, a także życia po śmierci. Te odpowiedzi wbrew pozorom nie są kierowane do Polikarpa, ale do wszystkich ludzi. Pryzmat Polikarpa nadaje całemu tekstowi pewnego rodzaju ramę komiczną. W momencie, w którym Śmierć zobaczyła na ziemi przestraszonego Polikarpa, zadała mu całkiem znaczące, a zarazem mądre pytanie. Mianowicie, chciała się dowiedzieć, z jakiego powodu pojawił się u jej rozmówcy taki lęk, skoro sam chwilę wcześniej prosił, a wręcz błagał Boga Wszechmogącego o możliwość dyskusji z nią. W prośbach mężczyzna wyrażał prośby o to, żeby śmierć mu się ukazała, a także o to, aby mógł uczestniczyć w pokazie jej mocy. W tym momencie Polikarp nie ma przyczyny do strachu, ponieważ jeszcze nie przyszedł jego czas. Dopiero kiedy takowy nadejdzie będzie mógł się bać. Wówczas będzie stękał oraz się pocił. W te chwili, na jego prośbę, będzie rozmawiał ze Śmiercią. Sam ją przecież sprowadził. Śmierć zadaje diametralne pytanie: czego od niej chce, jaka rzecz tak bardzo go trapi, że aż wzywał samą Śmierć, dlaczego tak chciał ją zobaczyć, spojrzeć na nią. Mężczyzna zdążył się już nieco uspokoić i z niewielkim trudem odpowiedział, a tak właściwie, przyznał się swojej rozmówczyni, że bardzo przestraszył go jej widok i gdyby z jej ust popłynęłyby jakieś niemiłe, tudzież przykre, czy też krzywdzące i tym podobne słowa, wyzionąłby ducha w jednej chwili, tu i teraz. Dla własnego lepszego samopoczucia, Polikarp zwraca się do Śmierci z prośbą o to, aby dosunęła się od niego o parę kroków i odłożyła kosę. Wówczas poczuje się lepiej i pewniej. Jednakże w tym momencie Śmierć stanowczo odmawia wykonania czynności zawartej w drugiej prośbie, ponieważ, jak sama podkreśla, kosa jest nieodłącznym narzędziem jej pracy i nie rozstaje się z nią nigdy. Po tej odmowie Śmierć mówi Polikarpowi, że przede wszystkim ma się jej dzisiaj nie bać, bo nic mu jeszcze nie zrobi. Na niego przyjdzie kiedyś czas, ale pewnością jeszcze nie teraz. Mężczyzna ma ponadto wstać. W odpowiedzi na to, Polikarp, który ledwo stoi na własnych nogach, w końcu zbiera się na odwagę i zadaje rozmówczyni pierwsze pytanie. Pyta o to, kiedy Śmierć się urodziła, a także o jej rodziców, tak właściwie kim oni byli. Tutaj, dzięki odpowiedzi, zarówno Polikarp, jak i czytelnicy tej lektury, dowiadują się, że

„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” stanowi anonimowy, średniowieczny, obszerny zabytek polskiego piśmiennictwa. Utwór pochodzi z XV wieku i ukazuje charakterystyczną dla ówczesnej epoki fascynację tematem śmierci. Dzieło opisuje problemy średniowiecznej ludności. Są to rozterki o charakterze społeczno-obyczajowym. Człowiek średniowiecza obcował z nią na co dzień, m.in. podczas wojen i ciężkich epidemii. Ludzie wówczas musieli być należycie przygotowani do śmierci, ponieważ nie byli pewni, kiedy kres ich żywota nastanie. Utwór nawiązuje do motywu „ars bene moriendi”, czyli sztuki dobrego umierania. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” przedstawia również motyw „danse macabre” – tańca śmierci. Utwór próbuje odpowiedzieć na pytanie „ubi sunt qui ante nos fuerunt?”, czyli „gdzież są ci, którzy byli przed nami?”. Średniowieczne dzieło ukazuje śmierć jako postać rozkładającego się ciała/szkieletu z widoczną kosą. Utwór ma formę dialogu między uczonym – tytułowym bohaterem, a Śmiercią, kt�

Temat: Czy śmierć jest zawsze sprawiedliwa?

Śmierć jest nieodłącznym elementem ludzkiej egzystencji. Zawsze była, jest i będzie. Przychodzi wtedy, kiedy tak zdecyduje. Na każdego z nas czeka i przyjdzie w odpowiednim momencie. No właśnie. Czy zawsze on jest taki odpowiedni? I przede wszystkim, czy śmierć jest sprawiedliwa wobec każdego z nas, czy może nie do końca i możemy mieć na nią jakiś wpływ?

Moim zdaniem śmierć pomimo tego, że nie zawsze jest sprawiedliwa, to zawsze bez wyjątku widzi ludzi równych sobie. U niej król będzie stał zaraz obok swoich poddanych, czy nawet żebraka, który nie ma nic w życiu. Czasem nie rozumiemy, dlaczego tak się dzieje, że śmierć przychodzi ,, za wcześnie”, jednak tak widocznie musiało być.

Jednym z utworów, w którym poruszamy jest motyw śmierci jest ,,Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Głównym jej bohaterem jest mężczyzna, który spotkał się ze Śmiercią i z nią rozmawiał. Dowiedział się, że ona nie zwraca uwagi na to, czy ktoś jest bogaty, czy może też nie ma grosza przy duszy. Jej to po prostu nie interesuje. Ona jedynie wypełnia swoją rolę. Każdy na świecie ma wyznaczony czas i jeżeli nie zrobi czegoś pochopnie – nie postanowi popełnić samobójstwa, skoczyć do morza na nieoznakowanym terenie naszpikowanym ostrymi jak brzytwy skałami lub też nie złamie powszechnie panujących praw i obowiązków (na przykład nie przekroczy dozwolonej prędkości jadąc samochodem), to ona nadejdzie (w większości przypadków) o wiele później. Świat rządzi się swoimi prawami, podobnie jak przyroda i powinniśmy to uszanować.

Innym przykładem utworu może być ,,Potop’’ Henryka Sienkiewicza. Autor w swoim utworze opisał okres potopu szwedzkiego. Jak wiadomo, czasy te obfitowały w wojny, a przez to ginęło wielu ludzi. Po nich też przychodziła śmierć. Tutaj z kolei można już mówić o niesprawiedliwej śmierci. Dlaczego? Otóż państwem rządzi jedna osoba lub niewielka grupka, a pod sobą ma/mają setki tysięcy, a współcześnie i miliony ludzi. I to od jednej decyzji może za

Geneza utworu„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to utwór anonimowy. Najpewniej powstał na początku XV wieku. Jest tekstem typowym dla średniowiecza i popularnym wśród odbiorców. Ma charakter dydaktyczny. Zgłębia temat śmierci. Jest próbą jej poznania, stąd liczne pytania Mistrza. Wizerunek śmierci ukazanej jako rozkładające się ciało, kobieta, kościsty żniwiarz z kosą lub sierpem jest odpowiedzią na ludzką ciekawość.Nawiązuje do biblijnej „Księgi Koheleta” i motywu danse macabre. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jest odpowiedzią na potrzeby ludzi średniowiecza. Wpisuje się w dydaktyczne cele epoki i jest zgodna z jej ideałami (myślenie o życiu pozagrobowym; ważne miejsce religii w życiu ówczesnych ludzi).Utwór podejmuje też problem moralności. Przypomina, że do tańca śmierci zostanie zaproszony każdy (równo

Wielka epidemia dżumy w Europie z połowy XIV wieku (nazywana „czarną śmiercią”) spowodowała, że umieranie stało się doświadczeniem zbiorowym. Były rejony, w których umierały całe rodziny, miasta, wsie, klasztory, czasami dziennie umierało nawet 5% ludności. Skutki zarazy były katastrofalne- szacuje się, że w latach 1347-1350 dżuma pochłonęła blisko jedną trzecią (lub, według innych źródeł, połowę) mieszkańców zachodniej i środkowej Europy, zdziesiątkowała świat. Nie nadążano nawet chować zmarłych, zwłoki wrzucano do głębokich dołów, czasami też płynęły rzekami, widok rozkładających się ciał był więc na porządku dziennym. Pod wrażeniem śmierci pozostawała sztuka. Już podczas drugiej fali zarazy we Francji w 1375 roku powstał nowy literacki i plastyczny motyw danse macabre- 'taniec śmierci’. Za pomocą alegorii ukazywano śmierć jako tańczącego trupa kobiety z kosą, prowadząca korowód wszystkich stanów i zawodów. Kostucha zamiast utrzymywać należytą powagę- pląsa, podskakuje, tańczy- takie gwałtowne ruchy w średniowieczu przystawały tylko ludziom z nizin społecznych, a wysoko urodzeni i duchowni powinni dostojnie kroczyć. Artyści ukazywali uosobioną śmierć w sposób makabryczny, turpistyczny, naturalistyczny- a więc zgodny z rzeczywistością, lecz mocno przejaskrawiący elementy brzydoty. W „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” Śmierć jest opisana jako zwłoki kobiety szkaradnej, wstrętnej, jest przepasana opaską, chuda, blada, ma żółtą, błyszcząca twarz, jej ciało się rozpada, z oczu płynie krew, nie ma warg, zgrzyta zębami, przewraca oczami, cuchnie jej z ust. Taki widok śmierci odpowiadał jej wizerunkom z „tańców śmierci”.
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jest znana również pod łacińskim tytułem ,,De morte. Prologus”. Jest to najdłuższy wiersz średniowieczny, liczy aż 498 wersów, zapisany został około 1463 roku. Jest on konfrontacją dwu mądrości i ma formę dialogu. Mędrzec o imieniu Polikarpus zwraca się do Boga z prośbą o zobaczenie „śmierci w jej postawie”, kiedy jego życzenie się spełnia, z przerażenia upada na ziemię, zachowując się jak niedojrzały uczniak, a nie jak mędrzec. Mimo wykształcenia, w obliczu śmierci nie jest w stanie prowadzić sensownej rozmowy. Zadaje Śmierci szereg naiwnych pytań (np. czy można ją przekupić darami i w ten sposób uchronić się przed jej obliczem?). Potężna i wszechmogąca Śmierć drwi z Polikarpa, wymieniając kolejne stany i zawody, które podlegają się sile. Warto również zwrócić uwagę na bogatą synonimikę wyrazu „morzyć”. Chociaż śmierć w utworze potrafi również „udusić”, „łupić”, „pognieść”, „skarać”, „ściąć”, „pokęsać” „złamać kości”, „pobrać k sobie”, �

We wstępie anonimowy autor „Dialogu mistrza Polikarpa ze Śmiercią” zwraca się do Boga wszechmogącego i potężnego, by pomógł mu napisać ten utwór. A ma on pomnażać chwałę Boga i uczynić ludzi lepszymi. Zwraca się też do ludzi, by posłuchali, jak okrutna jest Śmierć. Ci, którzy mają ją za nic, poznają ją, gdy będą konać. Nie uniknie jej ani stary, ani młody. Każdy znajdzie się w jej szkole, każdemu się ukaże, każdego pozbawi życia.
Polikarp, wielki mędrzec i mistrz, prosił Boga, by ten pozwolił mu ujrzeć Śmierć we własnej osobie. Gdy długo się modlił, z kościoła wszyscy już wyszli. Wtedy pojawiła się naga postać kobieca. Była ona szkaradna, chuda, przepasana chustą. Była blada, miała żółte policzki. Błyszczała jak miedziane naczynie. Odpadł jej kawałek nosa, a z oczu płynęły krwawe łzy. Przewiązała szczękę chustką. Nie miała warg, zgrzytała zębami, przewracała oczami. Miała w rękach kosę. Wypięła żebra i kości. Przeraziła swoim wyglądem Polikarpa, który padł na ziemię i stęknął. Śmierć przemówiła do niego. Zapytała, czemu się tak bardzo boi i czemu stęka, skoro jest zdrowy. Stwierdziła, że pokazała mu się, bo prosił o to Boga, a on nakazał jej przybyć do mistrza. Nie przyszła tu po mędrca, ale gdy to zrobi, ten się przerazi naprawdę, będzie przewracał oczami, pocił się i dyszał. Śmierć napoi go trucizną, którą będzie musiał wypić. Opuści wtedy swą ukochaną. Śmierć nakazała mu ze sobą rozmawiać, bo po to tu przyszła. Stwierdziła, że Polikarp nie musi się teraz bać. Mistrz sądził, że już po nim. Śmierć bardzo go nastraszyła. Był blady i omdlewał. Poprosił rozmówczynię o odrzucenie kosy. Ona jednak nie mogła tego zrobić, bo miała zawsze kosę w pogotowiu – zabijała doktorów i mistrzów. Nadal zlękniony Polikarp zapytał, skąd wzięła się Śmierć, kiedy się urodziła i kim są jej rodzice. Ta odpowiedziała, że Bóg stworzył człowieka, Adama, a z jego kości Ewę. Człowiek miał władzę nad zwierzętami. Bóg zadbał, by ludzie nie zaznali trosk i pozwolił im mieszkać w rajskim sadzie. Zabronił im zrywać owoce z jednego drzewa. Ewa – za namową złego ducha – połakomiła się na jabłko i dała je również Adamowi. Śmierć była w tym jabłku. Narodziła się z grzechu ludzi. Od tej pory kolejni ludzie mieli być śmiertelni. Polikarp zapy

Autor
„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to dzieło anonimowe. Powstało w średniowieczu. Twórcy pisali wówczas zgodnie z zasadą: „ku większej chwale Bożej” (łaciński zwrot Ad maiorem Dei gloriam – w skrócie zapisywany jako AMDG). Nie ujawniali swoich imion (choć czasem umieszczali je w tekście) – tworzyli dla Boga i z Jego łaski. Wynikało to z charakterystycznego dla epoki teocentryzmu (Bóg w centrum zainteresowania). Niektórzy badacze przypisują utwór Dawidowi z Mirzyńca, bratankowi Mikołaja z Mirzyńca, który w swoich zbiorach posiadał rękopis. Inni mówią, że był tylko kopistą.
Gatunek
„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to średniowieczny dialog dydaktyczny, w którym bohaterowie podejmują dyskusję, argumentują, wyrażają odmienne opinie (podział na dwie lub trzy osoby mówiące nie wynika z potrzeby wystawienia utworu na scenie). Poruszają oni ważne moralnie, etycznie, społecznie tematy (tutaj o umieraniu – motyw dance macabre i o przemijaniu tego, co ziemskie – kategoria vanitas). To również utwór o charakterze moralistyczno – dydaktycznym. Uczy ludzi o powszechności śmierci i nieuniknionym losie. Jest też satyrą społeczną – komentarzem na temat duchowieństwa.
Geneza utworu
Utwór powstał prawdopodobnie na początku XV wieku. Jest polską wersją pisanego prozą łacińskiego dzieła „Dialogus magistri Policarpi cum Morte”. Podjęta tematyka – śmierć, Bóg, dance macabre – wpisuje się w założenia epoki. Średniowiecze stawiało Boga w centrum zainteresowania, głosiło marność żywota, a wartość życia pośmiertnego i przypominało o powszechności śmierci. Utwór współgra z obrazami i freskami podejmującymi temat tańca śmierci.
Czas i miejsce wydarzeńCzas wydarzeń nie jest podany. Można jedynie wnioskować, że rzecz dzieję się po mszy, po opuszczeniu kościoła przez ludzi. Rękopis utworu pochodzi z XV wieku – podjęty temat i sposób myślenia Polikarpa o Bogu i Śmierci sugerują, że wydarzenia również dzieją się w XV stuleciu.
Miejscem wydarzeń jest kościół. Nie ma żadnych innych szczegółów przybliżających przestrzeń.
Bohaterowie
1. Polikarp – mistrz, mędrzec – zgłębia temat Śmierci; jest wierzący – modli się do Boga o możliwość spotkania Śmierci; jest dociekliwy – uważnie słucha tego, co mówi Śmierć; boi się, więc nie umie sformułować pytań, ale czasem zbyt swobodnie się zachowuje, co powoduje gniew Śmierci;
2. Śmierć – postać kobiety; brzydka, upiorna, straszna; chuda, koścista; osłonięta chustą; widoczna jest jej bladość; ma żółtą cerę, opadającą szczękę podtrzymaną chusteczką, oczy wychodzące z głowy, odpadające usta; błyszczy się; jest nieprzyjemna, surowa i groźna; szybko się denerwuje; jest zawsze gotowa do zadania; zabija każdego – dla nikogo nie czyni wyjątku; jest posłuszna Bogu; odpowiada na pytania mistrza – czasem jest na niego zła, czasem straszy go lub patrzy na niego z gó

„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” – bohaterowieW utworze „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” występują tylko dwie postacie:1) Mistrz Polikarp – ukazany jest jako bardzo inteligentny, mądry, odważny i ambitny człowiek. Pewnego razu pragnie ujrzeć Śmierć i stanąć z nią twarzą w twarz. Sądzi, że nie może ona mu nic zrobić, więc się jej nie boi. Wyróżnia się także pychą i samolubstwem. Określany jest takimi wyrażeniami, jak „mędrzec wielki” i „mistrz wybrany”. Uważany jest przez innych za pełnego ambicji i ciekawości teologa lub filozofa. Swoją nieustępliwością wszystkich zadziwia, jednakże także i ona znika, gdy wreszcie dochodzi do wyczekiwanego spotkania ze Śmiercią. Oprócz tego można określić go jako człowieka ciekawego świata. Cechuje go natura myśliciela, przez co zamierza odkryć tajemnicę, którą skrywa Śmierć. Myśli także o tym, co stanie się po śmierci. Sądzi więc, że jeżeli istnieje drugi świat po śmierci, to tak naprawdę nie trzeba się jej bać, jest ona jedynie etapem przejściowym między dwoma światami, etapem, przez który trzeba przejść, by dostać się do drugiego świata. Głównym powodem, dla którego Polikarp chciał spotkać śmierć, była ciekawość i chęć dowiedzenia się, co trzeba robić podczas życia ziemskiego, by otrzymać nagrodę po śmierci. Gdy dochodzi do oczekiwanego spotkania, Polikarp popada w przerażanie i cały drży ze str