Don Kichot - Recenzja książki

“Don Kichot z La Manchy” to jedno z najbardziej znanych dzieł literatury hiszpańskiej. To najbardziej rozpoznawalne dzieło renesansowego autora Miguela de Cervantesa wywarło ogromny wpływ na całą późniejszą twórczość pisarzy europejskich. Jej treść jest źródłem pojęć z zakresu literaturoznawstwa, takich jak “donkiszoteria”, a także związków frazeologicznych używanych w codziennym życiu, takich jak “walka z wiatrakami”, co jest wyrażeniem oznaczające bezsensowną i góry skazaną na porażkę walkę. Ukazuje to, jak ważną pozycją w literaturze okazał się “Don Kichot z La Manchy”.

Książka opowiada o losach hiszpańskiego szlachcica don Kichota, z zamiłowaniem czytającego romanse rycerskie. Ta literatura, bazująca na schematach i przepełniona stereotypowymi postaciami rycerzy, ich giermków i dam serca, doprowadza Don Kichota do szaleństwa i wywołuje w nim pragnienie, by przeżyć swoje życie tak, jak to przedstawiają autorzy tych opiewających żywoty rycerzy dzieł. Wciela więc w życie ich postawy i przygody ‒ przekonuje wieśniaka o imieniu Sancho Pansa, by został jego wiernym giermkiem, który towarzyszy mu w późniejszych podróżach. Ślubuje też wierność i obronę honoru damie swego serca, Dulcynei, która w rzeczywistości jest tylko prostą wieśniaczką. W trakcie swoich podróży Don Kichot napotyka bierze udział w wielu przygodach, które spotykają go przede wszystkim z powodu jego szaleństwa i oderwania od rzeczywistości. Po każdej z nich przyziemny Sancho Pansa zmuszony jest leczyć jego obrażenia. Ostatecznie błędny rycerz, za namową przyjaciół, wraca w rodzinne strony.

“Don Kichot z La Manchy” to niezwykle interesująca pozycja podejmująca temat życia rycerskiego. Z jednej strony, bazuje ona na schematach stosowanych powszechnie w czasach autora w literaturze opiewającej czyny rycerzy. Wszystko dzieje się według ustalonej kolejności: rycerzy ze swoim wiernym giermkiem wyrusza na wyprawę w poszukiwaniu przygód, zdobywa damę swego serca i walczy o jej honor, przeżywa przygody, w czasie których wykazuje się honorem, odwagą i walecznością. Jednak Miguel de Cervantes, pomimo zastosowania tych popularnych wówczas schematów, posługuje się przesadą i satyrą, by je wyśmiać. Jest to więc parodia romansu rycerskiego. Bohaterowie są zdecydowanie przerysowani, a ich zachowania i wypowiedzi cechuje humor. Charakterystyczny dla parodiowania gatunku patos został po mistrzowsku przekuty w elementy groteski i doskonale uwydatnia niedorzeczność niektórych powszechnie przedstawianych w romansach rycerskich wątków.

Książka ta, chociaż jest wspaniale wykreowaną parodią, niesie również własne wartości i porusza głębsze problemy. Gdyby jedynym celem książki było krytykowanie i wyśmiewanie opowieści rycerskich, powieść nie cieszyłaby się takim uznaniem i nie byłaby tak chętnie czytana nawet współcześnie. W “Don Kichocie z La Manchy” odnaleźć można także poważne refleksje nad życiem ludzkim: miejscem marzycieli i idealistów w codziennym, odbiegającym od literackiego przedstawienia świecie i ich bezskuteczna walka z prozą życia. Don Kichot to postać, którą wielu czytelników uznałoby jedynie za komiczną i niedorzeczną, a jednak to właśnie on staje przed uniwersalnym wyzwaniem skonfrontowania własnych wyobrażeń z brutalną rzeczywistością i pomimo szaleństwa staje się wzorem idealisty poświęcającego wszystko dla obranego przez siebie celu, nawet gdy jest z góry skazany na porażkę. To właśnie kreacja tego bohatera wydaje się najciekawsza, właśnie ze względu na jego wielowymiarowość i rozpaczliwe pragnienie wyrwania się z przyziemności, przy jednoczesnym komizmie cechującym wszystkie jego działania.

Równie ważnym i wartościowym aspektem powieści jest ukazanie ówczesnego społeczeństwa i warunków życia ludzi. Pomimo oczywistej przesady w niektórych ich działaniach lub rozmowach, autor postarał się także, aby postacie były realistyczne. Dzięki temu współcześni odbiorcy mogą się przekonać o szczegółach z codziennego życia nie tylko bogaczy, ale przede wszystkim prostego ludu, poznać ich sposób mówienia, wiernie ukazany za pomocą stylizacji na kartach książki, zainteresowania, opowiadane przez nich historie miłosne i stosunek do wyższych klas. Jest to niewątpliwie warta podkreślenia zaleta, która czyni powieść nie tylko zabawną i skłaniającą do refleksji, ale także uzmysławiając czytelnikowi realia życia tamtej epoki.

Wszystkie poruszone aspekty powieści, a także to, że pomimo upływu kilku wieków jej język jest nadal zrozumiały i stosunkowo łatwy w odbiorze dla współczesnego czytelnika, sprawiają, że “Don Kichot z La Manchy” to książka ponadczasowa, dostarczająca nie tylko wspaniałej rozrywki ze względu na obecny w niej komizm, ale także odzwierciedlająca rzeczywistość czasów Cervantesa. Jednocześnie można w niej odnaleźć uniwersalne rozważania o życiu ludzkim i świecie, co czyni ją idealną lekturą dla czytelnika każdej epoki. Jest to więc moim zdaniem bardzo wartościowa pozycja na liście lektur i obowiązkowa książka dla osób zainteresowanych tamtymi czasami, marzycieli lub po prostu kogoś oczekującego od dzieła dawki humoru.