Don Kichot - Streszczenie szczegółowe

„Don Kichot z La Manchy” jest powieścią autorstwa Miguela de Cervantesa, często uważaną za pierwszą powieść nowożytną. Warto wspomnieć, że oryginalny tytuł powieści brzmiał „El ingenioso hidalgo Don Quixote de La Mancha” czyli w tłumaczeniu na język polski „Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy”. Pierwsza część dzieła została wydana w roku 1605, druga zaś 10 lat później. Miejsce akcji utworu nie jest precyzyjnie określone, są co do tego pewne podejrzenia, ale jedyne co można stwierdzić na pewno to to, że akcja działa się w rejonie La Mancha. Ponadto utwór jest dziełem komicznym, a przygody błędnego rycerza, który jest głównym bohaterem powieści od początku mają na celu rozbawić czytelnika, w nawiązaniu do treści książki powstało nawet znane przysłowie „walczyć z wiatrakami”. Utwór napisany jest na zasadzie kroniki, której treść powstawała wraz z odnajdywaniem kolejnych źródeł historycznych dotyczących przygód Don Kichota. Nie znane są dokładne lata, w których powstawał utwór, z jego wstępu wynika jedynie, że Miguel de Cervantes napisał dzieło podczas pobytu w więzieniu, przebywał tam jednak kilkukrotnie, więc nie wiadomo kiedy dokładnie utwór był pisany, lecz według niektórych źródeł został on ukończony rok przed datą wydania. Utwór posiada także cechy satyry, ponieważ na swój nieoczywisty sposób wyśmiewa pozornie idealnych rycerzy oraz literatury, która opowiada o ich „wielkich czynach”. Krótko mówiąc powieść uznawana jest za parodię średniowiecznego eposu rycerskiego. Autor utworu Miguel de Cervantes był hiszpańskim pisarzem tworzącym w epoce renesansu, a „Don Kichot z La Manchy” to bez wątpienia najbardziej znane dzieło tego twórcy, próbował on początkowo swoich sił jako dramatopisarz, ponieważ wówczas dramaty były w modzie, lecz nie osiągnął on przez to sukcesu, a jego dramaty zostały przyjęte przez grono odbiorców bez entuzjazmu. Do dziś zachowane zostały jedynie dwa dramaty Miguela de Cervantesa, są to „Życie w Algierze” oraz „Numancja”. Dopiero po wydaniu „Don Kichota z La Manchy” autor stał się sławny co pozwoliło mu napisać kilka innych utworów, lecz, żaden nie osiągnął choćby podobnej sławy, co utwór przeze mnie omawiany.

W pewnej wiosce w La Manchy mieszka szlachcic, który zwariował na skutek czytania romansów. Człowiek ten ma około 50 lat, a przez swoje wariactwo przepuścił wszystkie swoje pieniądze przez co cierpi głód i niedostatek. W swym wariactwie człowiek ten postanawia zostać rycerzem, aby tak się stało do swego hełmu dorabia przyłbicę z tektury oraz bierze swoją starą i zdecydowanie wysłużoną już kopię. Za damę swego serca uważa Dulcyneę z Toboso, która jest wieśniaczką. Swemu koniowi nadaje imię Rosynant, a siebie jako rycerza nazywa Don Kichotem z La Manchy. Rozpoczyna się drugi rozdział utworu Cervantesa, Don Kichot postanawia przeżyć pierwszą swoją przygodę w tym celu udaje się on do karczmy, aby tam zjeść i przenocować. Karczmę uważa on za zamek, a jej gospodarza za władcę. Mówi także, że dwie pracujące tam „panie lekkich obyczajów” to szlachetne damy, te wyśmiewają go, ale on zdaje się tym nie przejmować, ponieważ jest szczęśliwy, że może znajdować się na zamku jak prawdziwy rycerz. Korzystając z okazji przebywania „na zamku” Don Kichot prosi gospodarza, aby ten pasował go na rycerza, ten wiedząc, że mężczyzna to szaleniec dla spokoju się zgadza, gospodarz uważa także, że to dokonała okazja, aby okraść mężczyznę, ten jednak nie ma nic przy sobie, karczmarz mówi Don Kichotowi, że rycerz powinien mieć przy sobie pieniądze. Zdenerwowany bohater utworu atakuje ludzi w karczmie, którzy przy pojeniu koni ruszyli leżącą zbroje Don Kichota. Na skutek ataku na gości karczmarz wyrzuca z gospody naszego bohatera, ten dziękuję mu za pasowanie na rycerza i rusza w dalszą drogę. Don Kichot rusza w powrotną drogę do domu, by tam zmienić ubranie i wziąć ze sobą pieniądze. Zanim tam jednak dociera widzi farmera, który bije robotnika, parobka. Don Kichot staję w obronie chłopaka i zwracając się do farmera jak do rycerza prosi, by zapłacił chłopakowi. Farmer mówi, że zapłaci, lecz gdy tylko Don Kichot odjeżdża to mężczyzna jeszcze bardziej bije chłopaka. Następnie Don Kichot popada w tarapaty, ponieważ napotkanym handlarzom każe przyznać, że wieśniaczką, która uważa on za dame jest najpiękniejsza na świecie. Handlarze wyśmiewają go, a ten denerwuje się, że śmieją się z damy jego serca, chce więc ich zaatakować, lecz robi to nieumiejętnie i spada z konia. Handlarze biją Don Kichota, znajduję go robotnik, który następnie odprowadza błędnego rycerza do domu. W domu Don Kichota znajdują się kapłan i golibroda, którzy przeszukują książki mężczyzny. Okazuje się, że siostrzenica Don Kichota wiedząc w jakim ten jest w stanie rozkazała natychmiast spalić wszystkie książki o tematyce dotyczącej rycerzy. Kapłan proponuje wypędzić z Don Kichota złe duchy przy pomocy wody święconej. Kapłan nie niszczy tylko kilku książek, tym książkę Miguela Cervantesa, chcę także zachować poezję, lecz zabrania mu tego siostrzenica Don Kichota. Siostrzenica wiedząc, że wuj zwariował mówi mu, że jego książki zabrał zły czarodziej na smoku. Don Kichot uznaje, że czarodziej to jego wróg, a następnie rusza ku następnym przygodom. Tym razem bohater nie wyrusza jednak sam, ponieważ zabiera do towarzystwa służącego Sancho Pansę, który ma być jego giermkiem, aby Sancho wybrał się wraz z Don Kichotem ten obiecuje mu, że odda mu wyspę. W rozdziale ósmym przedstawiona jest chyba najbardziej komediowa scena jak do tej pory. Don Kichot walczy z wiatrakami, ponieważ uznaje, że służą one złemu czarodziejowi. Rycerz spada z konia w wyniku walki z jednym z wiatraków i zostaje potłuczony. Nie przejmuje się jednak swoimi siniakami, ponieważ twierdzi, że rycerzowi nie wypada narzekać na ból. Następnego dnia Don Kichot w towarzystwie giermka widzą wóz którym jedzie dama i dwóch mnichów. Rycerz uznaję, że mnisi porwali kobietę. Don Kichot rzuca się więc do ataku, mnisi uciekają. Don Kichot prosi kobietę, aby powiedziała damie jego serca o tym co dla niej zrobił. W rozdziale dziewiątym według autora powieści kończy się materiał historyczny, na którym oparta jest książka, a dalsza opowieść oparta jest już na innym źródle. Według dalszych źródeł Don Kichot został przez mnichów pobity, a przed śmiercią uratowała go przypadkowo przyjeżdżająca kobieta, która obiecała opowiedzieć o sytuacji Dulcynei. Giermek Don Kichota obawia się, że będą mieli oni kłopoty przez pobicie mnichów, rycerz jednak uspokaja go twierdząc, że nie można ich skazać, ponieważ jest on rycerzem i walczył w czyjejś obronie. Don Kichot opowiada swemu towarzyszowi o eliksirze, który rzekomo leczy wszelkie zranienia. Służący uważa, że posiadania takiego napoju, byłoby świetnym źródłem zarobku, Don Kichot się z tym nie zgadza. Rycerz widząc uszkodzenie swojego hełmu przysięga, że zemści się na mnichach. Mężczyźni spędzają noc pod drzewem, co nie podoba się giermkowi. W kolejnym rozdziale Don Kichot z towarzyszem spędzają noc w towarzystwie napotkanych pasterzy, opatrują oni ranę rycerza. Don Kichot opowiada o tym jak kiedyś kobiety były bezpieczne, uważa, że jego zadaniem jest współcześnie zapewnić im takie bezpieczeństwo. Jeden z pasterzy imieniem Peter opowiada o mężczyźnie noszącym imię Chryzostom, który zmarł z miłości do niejakiej Marceli. Marcela według odpowiedzi pasterza, w którą ciągle wtrąca się Don Kichot to kobieta piękna, która jest sierotą i trudni się pasterstwem, dziewczyna zdecydowała, że nigdy nie chce ona wychodzić za mąż. Pasterze chcą, aby Don Kichot udał się w ich towarzystwie na pogrzeb Chryzostoma, rycerz zgadza się. W drodze na pogrzeb Don Kichot rozmawia z podróżnikiem imieniem Vivaldo, który to pyta go o to po co ten nosi zbroję, podczas gdy nic się złego nie dzieję. Don Kichot mówi rozmówcy, że jako rycerz musi on nosić zbroję, ponieważ taki jest jego obowiązek. Vivaldo uważa, że rycerze są w pewnym sensie są podobni do mnichów. Don Kichot nie zgadza się z tym promowaniem, uważa on, że mnisi modlą się o wolę boską, a rycerze biorą czynny udział w jej wypełnieniu. Błędny rycerz opowiada napotkanemu podróżnikowi o damie swego serca i uczuciach jakie do niej żywi. Wkrótce rozpoczyna się pogrzeb Chryzostoma, na pogrzebie pożegnalną mowę wygłasza Ambrosio, przyjaciel zmarłego. Zmarły prosił, by po śmierci spalić jego poezję, Vivaldo jednak prosi, by tego nie robić, ponieważ uważa, że jest to piękna poezja. Vivaldo odczytuje także jeden z wierszy, który odpowiada o tym jak piękna jest Marcela. Chryzostom prosi, aby pośmiertnie mógł doświadczyć spotkania z greckimi mitologicznymi bohaterami. Wkrótce pojawia się Marcela, która mówi o tym, że nigdy nie zdecydowała się poślubić żadnego mężczyzny, ponieważ chciała poświęcić się Bogu. Marcela odchodzi, a za nią chcę udać się kilku mężczyzn, Don Kichot zakazuje im jednak iść z nią i grozi śmiercią każdemu kto zechce ją zaczepiać. W piętnastym rozdziale główny bohater wraz z służącym zatrzymują się, by zjeść obiad, w tym czasie koń Don Kichota zaczepia klacz stojąca nieopodal. Właściciele klaczy widząc to biją konia błędnego rycerza. Don Kichot staję w obronie swego zwierzaka, przegrywa jednak walkę, giermek zabiera rycerza na swoim osiołku do gospody, Don Kichot znów sądzi, że gospoda to zamek. Rannego opatrują żona oraz córka karczmarza, który sądzi, że rycerz się przewrócił, ponieważ tak powiedział mu Sancho. W nocy dochodzi do bójki, ponieważ Don Kichot myśli, że córka karczmarza go podrywa, co mu się podoba. W nocy zaś łóżka myli pokojówka, która umówiona była z przewoźnikiem, zamiast tego kładzie się obok błędnego rycerza, ten myśli, że jest to córka gospodarza, zaczyna się więc do niej zalecać. W wyniku tych zdarzeń wybucha bójka, która uspokaja się dopiero, gdy część jej uczestników bierze Don Kichota za martwego. Don Kichot opowiada Sancho jak wybuchła bójka, jednak delikatnie rzecz ujmując rozmija się z prawdą, ponieważ w historii pojawiają się olbrzym i księżniczka. Sancho nie wierzy mu, Don Kichot obiecuje mu lek na jego rany, aby dać mu ten lek samodzielnie miesza składniki oraz wypija miksturę, wypija go również giermek. Błędny rycerz wymiotuje oraz traci na chwilę przytomność, zaś Sancho ma niestrawność. Don Kichot po przebudzeniu przekonuje służącego, że najwyraźniej eliksir działa tylko na rycerzy. Gospodarz karczmy domaga się opłaty za nocleg, Don Kichot mówi, że „błędny rycerz nigdy nie płaci”, zaś jego towarzysz również odmawia zapłaty. Słysząc odmowę zapłaty na Sancho rzucają się przebywający w gospodzie, giermkowi udaje się jednak wyrwać. Właściciel karczmy jako zapłatę za nocleg zabiera zawartość siodła Sancho. Po wyjściu z gospody bohater książki widzi kłąb kurzu, który uważa za walczące armie, Sancho próbuje przekonać towarzysza, że są to jedynie stada owiec, ten jednak nie dowierza i w walce „z żołnierzami” morduje siedem owiec. Widzący to pasterze są wściekli i odrzucają Don Kichota kamieniami ten znów wypija eliksir i wymiotuje na giermka, który szukając jakiejś ścierki zauważa brak swoich rzeczy. Sancho jest zmęczony ciągłym przygodami i nie chce już podróżować, Don Kichot nakazuje jednak pojechać wraz z nim do gospody, by tam spędzić noc. Na swojej drodze bohaterowie spotykają księży, nie jest to jednak jak się nietrudno domyślić przyjaźń na lata, ponieważ Don Kichot atakuje jednego z księży. Po kilku następnych przygodach błędny rycerz wraz z towarzyszem trafiają do lasu Sierra Morena, tam poznają nowych ludzi i przeżywają kolejne przygody. Don Kichot pragnie powiedzieć Dulcynei o jswoich uczuciach dlatego przekonany przez niego Sancho rusza na jego koniu, aby dostarczyć kobiecie list miłosny od rycerza. W tym czasie Don Kichot „pakuje się” w kolejne kłopoty uznaje on bowiem miskę jednego z napotkanych ludzi za legendarny hełm. W rozdziale 27 dochodzi do spotkania golibrody i kapłana z Sancho Pansą. Przybrany giermek opowiada spotkanym o przygodach jakie wraz z Don Kichotem przeżyli, wspólnie udają się do błędnego rycerza, by namówić go do powrotu do domu. Sancho nie dostarcza miłosnego listu do Dulcynei, a rycerza oszukuje mówiąc, że dziewczyna nie miała czasu, by od razu go przeczytać. Na swojej drodze Sancho, golibroda i kapłan spotykają kobietę imieniem Dorotha, pod koniec utworu ma ona pomóc mężczyzną w doprowadzeniu bohatera utworu do domu. Don Kichot wraz z towarzyszem przeżywają jeszcze wiele przygód podczas, których główny bohater przez swoje szaleństwo popadał w kolejne tarapaty, rycerz jeszcze wielokrotnie zostaje pobity czy okradziony. Niestety podczas przygód stan zdrowotny i psychiczny głównego bohatera pogarsza się. Pierwsza część powieści kończy się więc na zwabieniu Don Kichota do domu o czym opowiada około 10 ostatnich rozdziałów książki. Udaje się to podstępem dzięki planowi kapłana i golibrody oraz pomocy Sancho oraz damy. Dama udaje, że jest księżniczką w opałach dzięki temu udaje się zachęcić Don Kichota, aby wrócił do domu Na sam koniec Cervantes pisze jeszcze, że bardzo chciał pisać dalej o przygodach błędnego rycerza, ale niestety nie udało mu się znaleźć wystarczająco dużo źródeł. Druga część dzieła, która ukazała się 10 lat po pierwszej była dedykowana hrabiemu de Lemos i opowiadała dalszą historię Don Kichota, w opowieści tej Sancho Pansa miał już na przykład obiecaną własną wyspę we władaniu.

Dzieło Cervantesa stało się bardzo popularne przede wszystkim dzięki mistrzowskiej komedii jaka z niego płynie oraz tego, że może być interpretowany na różne sposoby, ponieważ główny bohater nie jest tylko postacią mającą wzbudzić śmiech, ale również współczucie ze względu na swoje zwariowanie, które spowodowane jest starością i być może ma również zaplecze chorobowe. Ponadto „Don Kichot z La Manchy” doczekał się swoich adaptacji teatralnych m.in w Teatrze Wielkim w Łodzi i Teatrze Lalka. Poza dokładnymi adaptacjami książki istnieje również wiele dzieł oraz spektakli inspirowanych tematyką oryginalnego dzieła dotyczące np. tego jak mogłaby wyglądać współcześnie historia Don Kichota. Na podstawie utworu powstawały również filmy i one również często nie wiele miały wspólnego z rzeczywistą treścią utworu, a tylko były w nieznacznym stopniu nim zainspirowane lub po prostu reżyserzy chcieli, aby były one kojarzone z dziełem Cervantesa jako gwarancja dobrej komedii. Można wymienić sporo takich filmów m.in. „Człowiek, który zabił Don Kichota” z roku 2018 wyreżyserowany przez Terrego Gilliama, ” Don Kichote” z 1957 roku w reżyserii Grigorija Koziencewa, także musical z roku 1972 pt.” Człowiek z La Manchy”, który do tej pory wystawiany jest na deskach różnych teatrów na całym świecie, w Polsce można go zobaczyć np. w Teatrze Muzycznym w Łodzi. Ciekawym przykładem adaptacji filmowej opartej na treści powieści Miguela de Cervantesa jest z pewnością film animowany z roku 2007, wyreżyserowany przez Jose Pozo, film rzuca zupełnie inne światło na dzieło Cervantesa, ponieważ w filmie głównym bohaterem jest osiołek Sancho Pansy, który opowiada o doświadczonych przygodach z subiektywnego punktu widzenia.