Pamięć i tożsamość - Charakterystyka

Drugiego kwietnia 2005 roku świat obiegła smutna informacja o śmierci Papieża Jana Pawła II. Kim był ten wybitny Polak? Otóż urodził się on 18 maja 1920 w Wadowicach, niedaleko od Krakowa. Był synem Karola i Emilii Wojtyłów. Miał starszego brata Edmunda. W dzieciństwie lubił grać w piłkę nożną i spacerować po górskich szlakach. Koledzy mówili na niego 'Lolek’. W gimnazjum zaczął interesować się teatrem. Jako uczeń szkolny cechował się pracowitością, sumiennością, inteligencją. Podczas jednej z wizyt papieskich w rodzinnym mieście wspominał: ”A tam była cukiernia. Po maturze chodziliśmy na kremówki. Żeśmy to wszystko wytrzymali, te kremówki po maturze”. W maju 1938 roku pozytywnie zdał egzamin dojrzałości. Jeszcze w tym samym roku, jesienią, został studentem polonistyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z powodu wybuchu drugiej wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, musiał przerwać edukację i iść do pracy. Pierwszego listopada 1946 roku otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kardynała Adama Sapiehy. Dwanaście lat później otrzymał miano biskupa. Za hasło swojej posługi wybrał: „TOTUS TUUS MARYJO” (Cały Twój). Działał w naradach II Soboru Watykańskiego. W czerwcu 1967 roku został kardynałem, a jedenaście lat po tym wydarzeniu Sobór Watykański ogłosił go papieżem. W styczniu 1979 r. udał się do Meksyku w ramach pielgrzymki, a dwa miesiące potem opublikował encyklikę o nazwie: „Odkupiciel człowieka”. Ogólnie podczas całego swego pontyfikatu odbył około stu pielgrzymek, w tym ośmiokrotnie wizytował w swej Ojczyźnie. Rozumiał się świetnie z mieszkańcami różnych krajów, ponieważ znał wiele języków obcych, między innymi: łacinę, niemiecki, hiszpański, włoski, francuski, rosyjski. 13 maja 1981 roku został postrzelony przez tureckiego zamachowca Mehmeta Ali Agcę. Przeżył, gdyż kule chybiły celu. W wieku podeszłym pojawiła się u niego choroba Parkinsona. Po śmierci został beatyfikowany 1 maja 2011 przez papieża Benedykta XVI. 27 kwietnia 2014 w Watykanie miała miejsce kanonizacja Karola Wojtyły.
Mimo licznych obowiązków i aktywnego trybu życia Papież Jan Paweł II napisał wiele interesujących publikacji, między innymi studium etyczne “Miłość i odpowiedzialność“; wywiad „Przekroczyć próg nadziei”; autobiografię “Dar i tajemnica“ czy refleksyjną lekturę “Wstańcie, chodźmy!“. Myślę, że wszystkie wymienione przeze mnie pozycje są godne uwagi. Jednakże uważam, że najbardziej godne polecenia jest ostatnie wydanie. Krótko przed śmiercią, dwudziestego trzeciego lutego, prawie siedemnaście lat temu, w Watykanie głowa Kościoła opracowała zbiór refleksji i wspomnień pod tytułem: “Pamięć i tożsamość“. 14 marca 2005 roku dzięki redakcji krakowskiego Społecznego Instytutu Wydawniczego ZNAK „Rozmowy na przełomie tysiącleci” zagościły na półkach mieszkańców Rzeczpospolitej Polskiej. W dalszej niniejszej pracy szczegółowo scharakteryzuję ten utwór.
Można zastanawiać się, dlaczego na początku wypracowania przedstawiono życiorys wadowiczanina? Otóż aby lepiej zrozumieć treść 'Pamięci i tożsamości’ warto znać biografię jego autora, gdyż owo dzieło oparto na faktach. Całość liczy 68 stron. Dzieli się na pięć większych rozdziałów: “Miara wyznaczona złu“; ,,Wolność i odpowiedzialność“; ,,Myśląc Ojczyzna…(OJCZYZNA-NARÓD PAŃSTWO)“; ,,Myśląc Europa…(POLSKA -EUROPA-KOŚCIÓŁ)“; ,,Demokracja: możliwości i zagrożenia“. Z kolei te składają się z mniejszych podrozdziałów w liczbie 26. Tekst ma formę wywiadu. Każdy dział rozpoczyna się pytaniem skierowanym do Ojca Świętego. W pierwszym: ,,Mysterium iniquitatis. Koegzystencja dobra i zła“ poruszono problematykę rozprzestrzeniania się zła. XX-wieczny niemiecki nazizm i radziecki socjalizm przyczyniły się do wielu zbrodni. Biblijny 'kąkol’ z przypowieści symbolizuje zło, a 'pszenica’ dobro. Następnie wyjaśniono genealogię wspomnianych wcześniej systemów. Otóż mają one swoje korzenie w myśli filozoficznej. Dominacja marksistów doprowadziła do pozostania jedynie 'Idei Boga’ jako tematu do dowolnego kształtowania przez myśli człowieka. W efekcie doszło do Holocaustu, prześladowań inteligencji, kombatantów wojennych, żołnierzy Armii Krajowej. Uciski z czasem ustały, ale ich miejsce zastąpiły inne formy ucisku bożego prawa (legalizacja związków homoseksualnych). W trzeciej części: ,,Miara wyznaczona złu w dziejach Europy“ odwołano się do incydentów historycznych tj.: Bitwy Warszawskiej z sierpnia 1920 roku, drugiej wojny światowej (1939-1945) oraz konferencji w Jałcie (1945). Nasz Rodak osobiście obserwował ówczesne wydarzenia: ,,Stało się więc dla mnie jasne, że ich panowanie potrwa dłużej niż nazizm. Jak długo? Trudno było przewidzieć“. O doznanych krzywdach trudno zapomnieć, ale należy przebaczać (szukać dobra w Chrystusie). Absolutną granicą, której zło nie może przekroczyć, ustanowioną przez Stwórcę, jest odkupienie: ,,Na pytanie, w jaki sposób można przezwyciężyć to nieszczęście, chrześcijanie odpowiadają, że wszystkie działania ludzkie, które na skutek pychy i nieumiarkowanej miłości własnej codziennie narażone są na niebezpieczeństwo, powinny być oczyszczane […]“. Zbawienie w kontekście zmagania się dobra z jego przeciwieństwem jest możliwe. Złożenie Syna Bożego na krzyżu to 'zadośćuczynienie o nieskończonej wartości’. Ktoś, kto żyje w zgodzie z Ewangelią, może liczyć na rozgrzeszenie. Jaką ścieżką podążać, aby zrealizować swoją wolność? Należy przejść przez etap: oczyszczenia, oświecenia i zjednoczenia. Trzeba przestrzegać Dekalogu.
W drugim rozdziale dyskutowano o wolności. To dar, z którego trzeba umiejętnie korzystać: ,,Jeżeli używam jej dobrze, to i ja sam przez to staję się dobry, a dobro, które spełniam, wpływa pozytywnie na otoczenie. Jeżeli zaś źle jej używam, konsekwencją tego jest zakorzenianie się i rozprzestrzenianie zła we mnie i w moim środowisku“. Podzielono dobra na: godziwe, użyteczne, przyjemne. Ludzka wolność służy do przyjęcia i realizacji prawdy. Jak komunizm, który panował w Rzeczypospolitej w minionym stuleciu, wpłynął na Kościół? Ukazał dychotomię Europy. Kraje Europy Zachodniej mają najdłuższą tradycję chrześcijańską, ale tam również występują prądy antyewangelizacyjne. Tajemnica miłości i miłosierdzia zawarta jest w psalmie ,,Miserere“ oraz w osobie siostry Faustyny. W trzecim rozdziale zdefiniowano terminy takie jak: 'Ojczyzna’, 'patriotyzm’, 'naród’, 'historia’, 'kultura’. Czwarty rozdział poświęcono ocenie kontynentu europejskiego przez duchownego. On przedstawił historię nauk Chrystusach na tych ziemiach na przestrzeni wieków, akcentując zwłaszcza Europę Środkowo-Wschodnią. W XXI wieku do zadań Kościoła należy: aktywność misyjna oraz apostolstwo świeckich. Wspólnota chrześcijan a państwo to dwie autonomiczne instytucje. Jednakże łączy ich wspólny cel- dobro wspólnoty. Na ziemskim globie najwięcej wyznawców nauk Chrystusa znajdziemy na naszym kontynencie oraz w Ameryce Łacińskiej. W ostatnim rozdziale dyskutowano o demokracji. Głowa Stolicy Apostolskiej poparła ów system. Za podstawę sprawiedliwego kraju uznała dziesięć Przykazań Bożych. Według niej Polska odgrywała w przeszłości i nadal ma ważną rolę w Europie. Podstawy tożsamości religijnej znajdziemy w tekście Pisma Świętego: ,,To czyńcie na moją pamiątkę (Łk22,19)“. W zakończeniu odtworzono przebieg rozmowy, która miała miejsce w papieskim pałacu w Castel Gandolfo. Powrócono do tragicznego zamachu na życie Jana Pawła II z 1991 roku. Stanisław Jan Dziwisz towarzyszył ofierze w tych trudnych chwilach. Poszkodowany wybaczył swojemu oprawcy. W grudniu 1983 roku odwiedził Ali Agcę w więzieniu.
„Pamięć i Tożsamość” polecam wszystkim Polakom, gdyż opisuje postać naszego wybitnego Rodaka, jak i dzieje naszego narodu. Publikacja jest znana także za granicą. Nic w tym dziwnego, wszak kto nie znał Jana Pawła II? Człowieka pełnego miłosierdzia, kochającego ludzkość? Na pewno wyznawców Kościoła rzymskokatolickiego i katolickich Kościołów wschodnich ciekawi to przesłuchanie.