Faraon - Najważniejsze informacje

„Faraon” – najważniejsze informacjeGeneza powieściZanim Bolesław Prus napisał powieść o starożytnym Egipcie, interesował się historia tego okresu, poznawał stosunki wewnętrzne i międzynarodowe, kulturę, religię, obyczajowość ówczesnych mieszkańców kraju położonego nad Nilem. Prus interesował się polityką i sprawami społecznymi. Na takie zagadnienia postawił, tworząc dzieło przeniesione w przeszłość. Pisarz przedstawił w swojej książce nie czas rozkwitu państwa, a czas jego upadku. Poprzez losy pojedynczych bohaterów i grup społecznych autor ukazał konsekwencje prowadzonej wówczas polityki, wystawnego życia dworu, ubożenia ludu, wreszcie bogacenia się kapłanów kosztem skarbu państwa i całego narodu. Analiza klęski prowadzi do wniosków natury ogólnej – do przestrogi dla rządzących, którzy chcieliby powtórzyć taki model sprawowania władzy.Pisarz postawił sobie zadanie przedstawienia w powieści historycznej wieloaspektowo ujętego życia Egipcjan z czasów upadku ich potęgi. Dążył do wskazania przyczyn klęski, ukazując w tym celu szeroką panoramę życia społecznego, politycznego i obyczajowego. Książka świadczy o dobrej znajomości zagadnień z tego okresu, zrozumienia pewnych mechanizmów rządzących polityką Egiptu, jednak trzeba odnotować fakt, że autor nie ustrzegł się pewnych odstępstw od źródeł. Są to szczegóły, które nie wpływają na odbiór powieści. Mogą interesować tylko znawców starożytnego Egiptu.Uwagę zwraca troska Prusa o szczegóły geograficzne i topograficzne. Uważnie studiował mapy, fotografie i inne źródła informacji. Choć sam nie odwiedził tego kraju, był bardzo dobrze zorientowany w realiach życia Egipcjan.Czas i miejsce akcjiCzas i miejsce akcji sprawiają, że czytelnik ma wrażenie, iż obcuje z egzotyką w pełnym tego słowa znaczeniu. Odmienna kultura, religia, obyczaje, codzienne obowiązki ludzi, rośliny i zwierzęta, klimat – to wszystko wydaje się niezwykłe i zarazem jest interesujące. Przedstawione w powieści zdarzenia zostały osadzone w XI wieku przed narodzeniem Chrystusa. Jest to więc era miniona, bardzo odległa w czasie. W dziejach Egiptu jest to czas bardzo znaczący: do wieczności odchodzi ugodowy wobec kapłanów faraon Ramzes XII, którego polityka doprowadziła państwo do znacznego osłabienia pod wieloma względami, zaś na tronie zasiada jego czwarty (jedyny zdrowy) syn Ramzes XIII, potomek kapłanów, młody, ale światły człowiek, wrażliwy na krzywdę ludzką, gotów wydać wojnę stanowi kapłańskiemu, byle tylko uszczęśliwić naród i wzmocnić pozycję kraju wśród sąsiadów. Jest to więc czas znacznego, groźnego kryzysu państwa, osłabienia władzy faraona, umniejszenia armii – a tym samym zdolności obronnych kraju.Przedstawione zdarzenia rozgrywają się w różnych miejscach państwa egipskiego oraz w różnych środowiskach. Czytelnik podąża myślą za głównym bohaterem, Ramzesem XIII, najpierw księciem, a później faraonem. Razem z nim obserwuje pałac królewski, rozmyśla o piramidach, zastanawia się nad urodą ziemi Gosen, nad charakterem pustyni i oazy. Śledzi zmagania Egipcjan o uzyskanie jak najobfitszych plonów: system melioracji, różnorodność upraw, pracę na roli. Wiele uwagi autor poświęca wierzeniom starożytnych Egipcjan. Jest to okres wiary w wielu bogów, zwanej politeizmem, ale też początek kształtowania się monoteizmu, czyli wiary w jednego Boga. Bogaci Egipcjanie otaczają się zbytkami, cennymi wyrobami ze złota i drogich kamieni, mieszkają w wytwornych pałacach, używają kosztownych pachnideł.Walka o władzę między faraonem a kapłanami została osadzona w odległym czasie i miejscu oraz w odmiennej kulturze, dlatego też powieść niesie z sobą ważne walory poznawcze. Należy pamiętać, że Prus swobodnie traktował źródła historyczne i raczej skupiał uwagę na mechanizmach władzy, obyczajach, religii niż na szczegółach politycznych.Główne postaciObszerna powieść historyczna przedstawia wielu bohaterów z różnych środowisk i klas społecznych. Największą rolę odgrywa tu następca tronu, późniejszy Ramzes XIII i związane z nim osoby oraz kasta kapłanów.1) Ramzes XII – otoczony boską czcią faraon – rządził w zgodzie z oczekiwanie kapłanów. Po otrzymaniu wyższych święceń kapłańskich był dopuszczony do wielu tajemnic, sam wiele się modlił. Żoną władcy była córka kapłana, królowa Nikotris, która nie wtrącała się do władzy.2) Cham – Ramzes, po objęciu władzy Ramzes XIII, syn faraona Ramzesa XII. W wieku dwudziestu dwóch lat został mianowany następcą tronu. Skupiał w sobie wiele przymiotów potrzebnych do kierowania państwem. Marzył o dowodzeniu armią, podbojach, poprawieniu doli ludu egipskiego. Wyróżniał się buntowniczą naturą. W porywie młodzieńczych uczuć wziął sobie kochankę, Żydówkę o imieniu Sara, której nie mogli zaakceptować rodzice i kapłani. Krytycznie ocenia rządy ojca. Dostrzegł zbyt silną pozycję polityczną kapłanów, biedę i wyczerpanie fizyczne ludu, pusty skarbiec państwa, nadużycia wobec słabszych. Ramzes XIII został ukazany jako młodzieniec, pełen dobrych zamiarów i planów, zdolny, ambitny, wykształcony, rozsądny, ale niekiedy kierujący się emocjami..3) Królowa Nikotris – żona Ramzesa XII, matka Ramzesa XIII.4) Tutmozis – kuzyn i przyjaciel erpatra (erpatre – ten, kto należy do arystokracji) Ramzesa.5) Sara – Żydówka, kochanka Ramzesa XIII.6) Kama – Fenicjanka, kapłanka bogini Astoreth.7) Lykon – Grek, sobowtór Ramzesa XIII.8) Herhor – był najwyższym w hierarchii kapłanem egipskim.9) Mefres – gorliwy kapłan.10) Mentezufis – bliski współpracownik Herhora.