Moralność pani Dulskiej - Recenzja książki

„Moralność Pani Dulskiej” to dramat oraz jedno z najważniejszych dzieł autorstwa utalentowanej, polskiej pisarki Gabrieli Zapolskiej. Utwór ten jest tragifarsą, czyli połączeniem komedii (elementów humorystycznych) z elementami tragedii. Dzieło Gabrieli Zapolskiej ma ponadto cechy komedii satyrycznej, co potwierdza fakt jakim jest piętnowanie zachowania głównej bohaterki, Anieli Dulskiej w zabawny sposób.
Dzieło powinno przypaść do gustu osobie niemal w każdym wieku (poza najmłodszymi, którzy mogliby zwyczajnie nie zrozumieć jego treści oraz przekazu (morału) jaki jest w nim zawarty) . Utwór po mistrzowsku łączy smutne oraz zabawne wątki tworząc tym samym pole do refleksji nad zachowaniem głównej bohaterki. Tytułowa postać jest kobietą obłudną, egoistyczną i złą, której zależy jedynie na dobrej, nieskazitelnej opinii, wśród innych członków społeczeństwa (do tego stopnia, że gdy do jednej z mieszkanek kamienicy, której Dulska jest właścicielką przyjeżdża karetka ta wyrzuca ją z mieszkania uważając przyjazd karetki pod jej kamienice za skandal). Towarzyszy jej zasada, która zawarta jest w cytacie „Moja pani! Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział. Rozwłóczyć je po świecie to ani moralne, ani uczciwe”. Jest również postacią nadmiernie skąpą- każe ona swojej córce się „kurczyć”, by ta mogła jechać na tańszym bilecie tramwajowym , krytykuje kuzynkę, która według niej żyje ponad stan (sądzi tak, bo ta chodzi do teatru, farbuje sobie włosy czy też często pokazuje się na mieście). Bohaterka jest również kiepską matką, ponieważ najbardziej zależy jej na ogólnym uznaniu, a nie na dobru lub szczęściu jej dzieci. Uśmiech na twarzy czytelnika może wywołać zachowanie jednej z córek tytułowej Pani Dulskiej- Meli, swoją dziecięcą naiwnością i ogromną dobrocią serca wywołuje w odbiorcach wzruszenie i radość, bo właściwie jest jedyną w pełni pozytywną postacią w całym dziele Zapolskiej. Kolejną postacią, dla której z pewnością warto przeczytać utwór Zapolskiej jest Felicjan Dulski , mąż tytułowej bohaterki. Mimo tego, że jest postacią niemalże niemą, wypowiada jedno, kultowe i słynne już zdanie, które jest właściwie swoistym przedstawieniem jego osobowości („A niech was wszyscy diabli”) uległego i cichego mężczyzny całkowicie zdominowanego przez żonę. Pozostałe postaci tworzą raczej tło głównie po to, by ukazać charakter i cechy osobowości Pani Dulskiej. Poprzez historię rodziny Dulskich autorka porusza temat mieszczańskiej moralności, wyśmiewa cechy mieszczan jakimi są m.in. obłuda i poczucie wyższości nad innymi oraz zachowywanie pozornej przyzwoitości i przykładności. W nawiązaniu do utworu powstał nawet termin „Dulszczyzna”, który oznacza wszystkie negatywne cechy prezentowane przez Panią Dulską (psudomoralność, zakłamanie, fałsz itp.). Omawiana powieść Gabrieli Zapolskiej stała się z biegiem czasu tak popularna, że doczekała się kilku adaptacji w Teatrze Telewizji oraz dwóch odsłon kinowych; „Moralność Pani Dulskiej” (1930) w reżyserii Bolesława Newolina i filmu częściowo opartego na książce, pt. „Dulscy” (1975) wyreżyserowane przez Jana Rybkowskiego. Ponadto w 2015 roku powstało dzieło filmowe, mające być kontynuacją wątków dramatu „Panie Dulskie” w reżyserii Filipa Bajona. Warto zapoznać się również z słuchowiskiem przygotowanym przez Bartłomieja Szczęśniaka i „Grupę Filmową Darwin” w serii tej noszącej tytuł „Mietczyński i G.F.Darwin Dramatyzują” znalazło się siedem utworów przedstawionych w skrócony, ale bardzo dokładny i zrozumiały sposób (m.in.”Balladyna” Juliusza Słowackiego, „Zemsta” A.Fredry, „Romeo i Julia” W.Sheakspeare’a i wspomniana „Moralność Pani Dulskiej”)Choć dzieło polskiej pisarki może wydawać się już odrobinę nieaktualne, w dzisiejszych czasach ludziom nadal bardzo zależy na opinii innych członków społeczeństwa i często kierują swoje zachowanie „pod publiczkę”, warto więc co jakiś czas odświeżać sobie tę książkę w celu refleksji oraz autorefleksji i sprawdzenia, czy aby na pewno nie posiadamy, którejś z cech głównej bohaterki.
Utwór inspirowany jest rzeczywistymi historiami dziejącymi się w tamtych czasach opisanymi m.in. we lwowskim dzienniku „Wiek Nowy”. Utwór Gabrieli Zapolskiej jest ponadczasowy i jest mistrzowskim dziełem satyrycznym. Ponadto uważam, że jest to jedna z najlepszych lektur szkolnych ze względu na przystępny język, który łatwo zrozumieć, ale również dzięki krótkiej formie (ma ona zaledwie około 70 stron), jego przeczytanie nie zajmie wiele czasu, a naprawdę warto. Autorka nie pozostawia zbyt dużego pola do interpretacji zachowania bohaterów, więc za kolejną zaletę utworu można śmiało uznać niemożliwość nadinterpretowania ich postępowania, choć oczywiście jest tu miejsce na dodanie czegoś ze swojej wyobraźni. Można, by na przykład dywagować na tematy dotyczące Pana Dulskiego, jest to postać na tyle niewiadoma i obojętna, że ciężko stwierdzić go za osobę nacechowaną pozytywnie lub negatywnie co daje możliwość dyskusji na ten temat z przyjaciółmi, którzy znają utwór lub zachęcenia innych do jego przeczytania, by dało się tę dyskusję podjąć.