Los utracony - Opracowanie

Autorem autobiograficznej fikcji, pod tytułem „Los utracony”, jest Imre Kertész – urodzony w Węgrzech żydowski noblista w dziedzinie literatury. Wydana po raz pierwszy 1975 roku książka opowiada o piekle hitlerowskich obozów zagłady, z perspektywy piętnastoletniego chłopca.
Główny bohater, Gyorgy Kaves, podobnie jak autor jest Żydem, mieszkającym w Budapeszcie. Jadąc do pracy zostaje zatrzymany w tramwaju przez policjanta razem z innymi mężczyznami oraz chłopcami pochodzenia żydowskiego. Przebywa potem ciężką drogę do Auschwitz – Birkenau, skąd po trzech dniach ląduje w Buchenwaldzie, gdzie nie gości zbyt długo, ponieważ zostaje po raz kolejny zesłany do obozu Zeitz. Tam poznaje Bandi’ego Citrom’a, Węgra z Budapesztu, który oprócz nauczenia go sztuczek przetrwania, służy mu pomocą, gdy chłopak przeżywa załamanie psychiczne (brak chęci do życia, poddanie się). Gdy na nodze chłopaka pojawia się tak zwany „flegmon”, zostaje przeniesiony do szpitala obozowego, a potem z powrotem do Buchenwaldu, gdzie sprawuje nad nim opiekę polski pielęgniarz – Pietka. Następnie obóz zostaje wyzwolony, a bohater z ciężkim sercem wraca do domu.
Oprócz Gyorg’iego ważnymi i godnymi uwagi bohaterami są wspomniani wcześniej Pietka lub Bandi Citrom. Oprócz nich, wyróżnić można jeszcze takie postacie jak: ojciec, matka i macocha nastolatka, sąsiedzi – państwo Steiner i Fleischmann, koledzy z pracy – Rozi, Jedwabny Chłopiec, Kaletnik, Moskovics, dziewczyna chłopca – Annamaria lub pozostali pielęgniarze – Zbyszek i Bohusz. Większość wymienionych osób to bohaterowie poboczni, którzy mieli większy lub mniejszy wpływ na chłopaka. Wyjątkiem jest Bandi Citrom, który przyjaźnił się, uczył i dbał o chłopca, za co ten był mu bardzo wdzięczny. Po powrocie do Budapesztu najpierw udał się do mieszkania Węgra, by ogromnie mu podziękować – w pewnym sensie zawdzięczał mu życie. Zastał jednak zrozpaczoną rodzinę, łudzącą się na powrót mężczyzny.
Książkę na tle innych wyróżnia charakterystyczny sposób narracji oraz przedstawienia wspomnień autora. Gyorgy, który opowiada nam o przeżywanych wydarzeniach, wyraża się na temat piekła obozów koncentracyjnych z prostotą i lekką obojętnością. Jest naiwnym chłopcem, który nie zdaje sobie sprawy, w jak tragicznej sytuacji się znajduje. Mimo ciężkiego wysiłku, doświadczenia krzywdy ludzkiej na własnej skórze, życia wśród ciągłej śmierci i cierpienia, nadal wyraża się o wszystkim bez jakichkolwiek emocji. Pokazuje to, w jak wielkiej nieświadomości Gyorgy żyje i jak powoli z każdym dniem jego mała kula dziecięcej naiwności i beztroski powoli się niszczy, doprowadzając do załamanego, nie chcącego żyć, praktycznie dorosłego człowieka.
Imre Kertész porusza szereg ważnych problemów. Przede wszystkim obrazuje schematy działania hitlerowskich obozów zagłady. Oszczędzając emocje bohaterów, chce skupić uwagę czytelnika na samej codzienności więźniów, przybliżyć mu, jak to dokładnie wyglądało.
Kolejnym ważnych tematem jest dyskryminacja Żydów oraz radzenie sobie z tym faktem głównie młodych osób. Główny bohater dochodzi do wniosku, że to nieistotne jakiej jesteś narodowości – nie czyni cię to ani lepszym, ani gorszym. Człowiek powinien być tak naprawdę oceniany przez pryzmat swoich czynów.
Najważniejszym problem, poruszonym przez autora, jest samopoczucie więźniów po doświadczeniu obozów koncentracyjnych. Gyorgy po powrocie do domu, uświadamia sobie, że tu nikt go nie zrozumie, nikt nie będzie go postrzegał jako dawnego, tego samego chłopca, on sam nie będzie już siebie tak postrzegał. Okropne wspomnienia zmieniły go, zniszczyły zapał do życia, nie pozwalają o sobie zapomnieć, a rozpoczęcie „wszystkiego od początku” jest niemożliwe. Uczucie braku przynależenia do społeczeństwa, zmusza w nastolatku tęsknotę za dawnym, obozowym życiem, gdzie liczyły się praca, posiłek i przetrwanie kolejnego dnia. Było to życie, w którym każdy się rozumiał, nikt nie odstawał – budziło to w więźniach uczucie bezpieczeństwa, które po opuszczeniu murów obozów, utracili.
Podsumowując, książka „Los utracony” przez pryzmat innego spojrzenia na fakt obozów koncentracyjnych, zasługuje na uwagę. Porusza wiele ważnych problemów, choć unika uwydatniania emocji u bohaterów. Jest to mimo wszystko dość ciekawa pozycja wśród szeregu utworów, poruszających tę samą tematykę.