Oda – Gatunek literacki

Oda jako gatunek literacki, swoje początki mieni na okres starożytnej Grecji i Rzymu, można najkrócej nazwać to przeciwieństwem hymnu, bo odnosił się do wychwalania, wynoszenia ponad niebiosa miast, ludzi czy szeroko pojętej abstrakcji. Należała, kiedyś do najpopularniejszej formy literackiej, dzisiaj z upływem czasu i formy pisma oczywiście ody jako takie są już dużo mniej popularne i korzystamy głównie na pracach i twórczości które były pisane przed dziesiątkami laty.

Jedną z pierwszych Od i zarazem największym wzorem jeżeli chodzi o te formę jest praca „Ody olimpijskie” Pindara które powstały na przełomie VI i V wieku p.n.e czyli jak możemy zauważyć, nie jest to przesadnie nowoczesna praca. Jak sama nazwa wskazuje głównym aspektem było czczenie mistrzów sportu, olimpiady, chwalenie miejsc skąd się wywodzili. Przyjęło się, że wejście do ody olimpijskiej było dla sportowca nierzadko większym wyróżnieniem niż sam laur zwycięstwa czy nawet uczestnictwa które wtedy było najwyższym odznaczeniem które do dzisiaj wg wierzen ma być główną ideą olimpizmu.

Kolejnym nestorem kultu ody jest Horacy, ten jeden z większych poetów ówczesnej epoki jego „Pieśni Liryczne” które zostały określone jednymi z najpiękniejszych od w Historii, do dzisiaj są regularnie użytkowanymi tekstami. Głównymi jego inspiracjami do pisania prac było samo życie Horacego, dużo jednak w nich jest zapożyczeń z Greki, jako kraju który był prekursorem powstania tego gatunku, to jednak doceniano różnorodność, to, że często w prost określał cel w jakim pisze. Bardzo lubiał na samym wstępie odnosić się bezpośrednio do tego o czym ma zamiar sporządzić pracę. Jako jeden z niewielu stosował niemal awangardową formę, czyli pisanie do swoich znajomych, przyjaciół.

Zdaniem znawców okresu przed naszą erą, szczególnie III wieku i później, Horacy miał niezwykły dar do tego aby mieszać nastroje, odczucia którymi kierował w pracach. Szczególnie tutaj wyróżniana jest pierwsza z czterech księg które wyszła z pod jego pióra, gdzie każdy wiersz porusza tak naprawdę inny nastrój. Horacy jak mało kto potrafił budować poczucie tego, że czytając jedną księgę (trzy księgi zawierały w sumie 88 różnych wierszow, pierwsza liczyła prac 15) faktycznie miało się odczucie, że czyta się coś innego. Coś czego jeszcze nigdy nie miało się przed swoimi oczyma. Robi to wrażenie dzisiaj w 2021 roku, a co mają powiedzieć osoby które czytały to niemal 2100 lat wcześniej, gdyż Horacy żył w I wieku p.n.e (zmarł 8 lat przed narodzinami Chrystusa). Ostatnia czwarta część Pieśni została napisana już pod koniec życia Horacego (15 rok p.n.e) nie była już tak wiekopomnym dziełem jak poprzednie Ody, ale utwierdziły opinie w tamtym okresie, że mało było kozaków na tego twórcę. I to w sumie prawda bo przez kolejne setki lat nikt nawet w ułamku nie był w stanie tak wybić się na pisaniu Ody jak właśnie Horacy.

W Polsce ody były swojego czasu najpopularniejszym gatunkiem literackim, wiele prac właśnie kręciło się w tematyce Ody. Można tu już na dzień dobry wspomnieć o „Odzie do młodości” Adama Mickiewicza. Tak tak, ten poeta także w swoim CV ma ode a ta jest jedną z najbardziej znanych od wśród polskich autorów. Praca powstała w roku 1820, chociaż tutaj pojawił się znany w XIX w. problem cenzurowania, który sprawił, że sama praca przez kilka lat tak naprawdę wisiała w próżni, oficjalny druk nastąpił w roku 1827 w antalogii „Polihymnia”. Gdybyśmy mieli w czterech zdaniach opisać genezę powstania tego utworu, musielibyśmy na chwilę porzucić Polskę i udać się do znanego przez Mickiewicza Wilna, młody Mickiewicz w 1815 roku przybył tam by kształcić dalej się w tamtejszym uniwersytecie. W 1817 roku dzięki inicjatywie kilku poetów w tym samego Adam, powstało „Towarzystwo Filomatów” które głównie szerzyło ideologię ciągłej ewolucji, dążenia do kultu niepodległości czy do kultu młodzieży. „Oda do młodości” jest właśnie takim swoistym wyrażeniem siebie z tychże lat, takim swoistym rachunkiem tego o co bił się (w cudzysłowiu oczywiście) kiedy zakładał owe towarzystwo. Mickiewicz jako miłośnik romantyzmu (nomen omen) zawarł w Odzie głównie motywy romantyzmu, niemal utopijnie o wyższości celów człowieka o tym aby cele społeczne stanowiły piedestał egzystencji ludzkiej. Jednym z najważniejszych motywów którymi kierował się Adam Mickiewicz jest motyw lotu. Tak jest nie będziecie się tutaj się mylić, chodzi o mitycznego Ikara.

Młodości! dodaj mi skrzydła!

Niech nad martwym wzlecę światem”.

Oczywiste jest tu nawiązanie do mitu o Ikarze. Doskonale to pamiętamy, Ikar chcąc sięgnąć słońca, wznieść się ku tej gwieździe stracił swoje życie. Mickiewicz chciał tutaj pokazać dążenie człowieka do ciągłej poprawy. Do tego aby osiągnąć doskonałość, poszerzenie horyzontu.

Paradoksalnie jednak sam utwór Mickiewicza nie był prosty do samej interpretacji. Powoływanie się tutaj na romantyzm czy oświecenie spowodowało, że wiele teorii czy też oceń tej pracy jest zdecydowanie różnych, sprawiając, że tak naprawdę interpret