Elegia – Gatunek literacki
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
DEFINICJA:
Słowo „elegia” wywodzi się z języka greckiego „elegeía”, co oznaczało „pieśń żałobna”. Elegia to utwór liryczny o poważnej, nacechowanej patosem i smutkiem treści. Wydźwięk tego gatunku literackiego jest refleksyjny, często dotyczy spraw przemijania lub problemów natury egzystencjalnej, na przykład śmierci, miłości, nieuchronnie przemijalnego życia. Ton elegii może być skargą, rozpamiętywaniem lub rozważaniem danego tematu. Elegia to najbardziej charakterystyczna forma liryki bezpośredniej, czyli takiej, w której podmiot wyraża swe myśli i uczucia bezpośrednio, w pierwszej osobie. W oświeceniu była jedną z najbardziej cenionych pieśni (obok ody). Elegię zaliczamy to liryki. Najbliższym i podobnym gatunkiem literackim są treny, pieśń lamentacyjna lub żale. Od terminu „elegia” wywodzi się też określenie „elegijny”, co oznacza „właściwy elegii; smutny, żałosny, rzewny”.
CECHY ELEGII:
– elegia to gatunek liryki żałobnej;
– panuje nastrój pesymistyczny, podniosły, lamentacyjny, smutny, refleksyjny;
– tematyka elegii jest często istotniejsza niż jej budowa czy struktura;
– współcześnie elegia nie ma określonej miary wierszowej;
– subiektywizm – bardzo osobisty ton;
– poruszane są tematy ważne dla ludzkiego życia i egzystencji;
– elegia uwrażliwiała na cudze cierpienie, uczyła empatii;
– liryzm, oddziaływanie na wyobraźnię odbiorcy;
– brak umoralniania;
– wszelkie uczucia powinny być zaprezentowane bezpośrednio i klarownie;
– elegia wyraża gorycz, rozpacz, tęsknotę, żal, bunt, smutek, melancholię, gniew, a więc przewija się w nich sporo emocji; forma utworu ma być podniosła, a topika starożytna;
– użyte środki artystyczne powinny wzbudzić emocje w odbiorcy; w zależności od typu elegia może opowiadać o śmierci, wojnie, nieszczęśliwej miłości, rozstaniu, utracie, a nawet buncie przeciwko czemuś.
HISTORIA:
Elegia wywodzi się z poezji starogreckiej, gdzie sztywno przestrzegano tak zwanego dystychu elegijnego. Największy rozkwit greckiej elegii przypada na przełomie wieków VII i VI p. n.e. Elegia pojawiła się w pismach siedmiu greckich mędrców, na przykład u Solona z Aten czy Simonidesa z Keos. Pierwotnie utwory nie miały wydźwięku żałobnego, a dotyczyły miłości. Najbardziej znanym autorem elegii w literaturze starorzymskiej był Owidiusz. Sam określał się mianem „Wergiliusza elegii”. W epoce renesansu elegia przeżyła odrodzenie; autorzy bazowali na źródłach antycznych, jednak zmienili jej wydźwięk. W historii literatury angielskiej jedną z najbardziej znanych do dnia dzisiejszego elegii jest pochodzący z VIII wieku utwór zatytułowany „Beowulf”, autor nie jest znany. Beowulf opisuje legendarne dzieje Skandynawii – Danii i Szwecji oraz jej mitycznych bohaterów.
TYPY ELEGII:
a) elegie miłosne – charakterystyczne dla starożytności, ale też poezji oświecenia. Nie ma ich tak wiele, jak elegii żałobnych. Opowiadały o udrękach kochania, zawodach miłosnych, tęsknocie, sentymencie i umiłowaniu drugiej osoby płci przeciwnej. Tego typu elegie niejednokrotnie poruszały istnienie barier warstw społecznych, kiedy to osoba zamożna nie mogła kochać osoby ubogiej i odwrotnie. Ponadto opisywały pożegnanie z miłością, czy to z powodu jej śmierci bądź wyjazdu. Owe liryczne narzekania cechował ton żałosny, pełen westchnień, zachwytów i intymnych wyznań. Nie było miejsca na obiektywizm nadawcy. Polskimi autorami tworzącymi elegie miłosne byli Kazimierz Brodziński i Stefan Starzyński.
b) elegie patriotyczne (tyrtejskie) – szczególnie upodobane przez Tyrtajosa (zwany też Tyrteuszem), greckiego poetę i śpiewaka z VII wieku p.n.e. Tego typu elegie wychwalały patriotyzm i oddanie dla kraju. Nawoływały do obrony niepodległości oraz nienawiści do wroga. Do tego rodzaju zaliczamy pieśni bojowe, marszowe i inne utwory o charakterze patriotycznym. To właśnie od imienia Tyrtajos pochodzi nazwa elegie tyrtejskie. Ponadto istniał również termin „postawa tyrtejska”, który oznaczał gotowość oddania życia za ojczyznę. Elegie patriotyczne najtrafniej opisuje słynna maksyma „dulce et decorum est pro patria mori”, to w wolnym tłumaczeniu oznacza „słodko i zaszczytnie umierać za ojczyznę”. W Polsce tego typu elegie były popularne szczególnie w okresach zaborów, zwłaszcza w epoce romantycznej, jako przykład można podać cykl elegii zatytułowanych „Treny na rozbiór Polski”, autorstwa Józefa Morelowskiego.
c) elegie żałobne – charakterystyczne dla epoki oświecenia. Skupiały się na zmarłej osobie, która była bliska podmiotowi lirycznemu (członek rodziny, przyjaciel, kompan). Elegie te miały cechy lamentu i ich głównym celem było przede wszystkim wyrażenie żalu oraz smutku z powodu odejścia człowieka, niejednokrotnie wychwalały cnoty zmarłego. Elegie żałobne pisano również z powodu odejścia człowieka znanego, popularnego – miały potęgować odczucie straty wybitnej jednostki. Jako przykład można przytoczyć elegię pod tytułem „Na śmierć książęcia Czartoryskiego”, autorstwa Stefana Trembeckiego oraz „Cedr” autorstwa Franciszka Borgiasza Dionizego Kniaźnina. Opisywane uczucia nieraz były wygaszone.
d) elegie żartobliwe – (występowanie okres oświecenia) jest to grupa reprezentująca najmniejszy typ utworów. Przeczyły one k
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!