Romantyzm – Epoka literacka

Podstawowe informacje:
Romantyzm jest epoką, która rozpoczęła się w Europie w 1789 (osiemnasty wiek) i był spowodowany rewolucją francuską rozpoczętą w imię oświeceniowych haseł dotyczących wolności, braterstwa jak również równości. Był on też spowodowany wojnami napoleońskimi. Narodził się w Niemczech oraz Anglii, gdzie poglądy kształtowały się powoli, stopniowo. W Polsce natomiast za początek przyjmuje się rok wydania pierwszego tomu poezji autorstwa Adama Mickiewicza – 1822 rok (dziewiętnasty wiek). Były to ,,Ballady i romanse’’. Okres ten był pewnego rodzaju buntem przeciwko sztywnym zasadom dotyczącym życia poszczególnych grup społecznych (arystokracja, mieszczaństwo). Z drugiej jednak strony była to kontynuacja oświeceniowej nowoczesności – popierał indywidualizm. Trzeba też zaznaczyć, że powracał również do religii, które były przed chrześcijaństwem oraz odnawiał, rekonstruował mitologie takie jak germańska, słowiańska oraz celtycka.

Określenie, skąd pochodzi nazwa epoki jest dość skomplikowane i nie jest do końca znane. Ten sam rdzeń, podstawa występuje w wyrazach romański (język bądź styl między innymi włoski, hiszpański, francuski), romanca, czyli liryczna opowieść ze średniowiecza oraz romans (dawniej forma przygodowej
opowieści).

W tym okresie wierzono, że są dwa światy – widzialny (materialny, namacalny, w którym człowiek żyje) oraz duchowy, który można poznać jedynie poprzez śmierć lub ewentualny kontakt z zjawami.

W romantyzmie ludzie tęsknili za beztroskim światem, wolnym od wojen i konfliktów, szukali miłości idealnej – takiej, że kocha się osobę od samego początku do końca (śmierci). Gdzie nie istnieje takie coś jak zdrada. Kochankowie są zapatrzeni w siebie i świata poza sobą nie widzą. Fascynowała ich średniowieczna kultura.

Do głównych pisarzy romantyzmu zaliczamy:
– Cypriana Kamila Norwida
– Zygmunta Krasińskiego
– Adama Mickiewicza
– Juliusza Słowackiego
– Józefa Ignacego Kraszewskiego
– Johanna Wolfganga Goethego

Trzeba pamiętać, że romantyzm przeciwstawiał się epoce oświecenia – nie tolerował, negował wcześniejszy kult nauki. Nie uważał, że metodą, którą można poznawać i opisywać świat jest rozum oraz wcześniej uznawana nauka.

Do najważniejszych tematów zaliczamy:
walkę o wolność – jako przykład można podać ,,Konrada Wallenroda”. Tytułowy bohater podstępem starał się odzyskać wolność dla ojczyzny
sfera duchowy, fantazji – pojawiają się duchy, zjawy (na przykład ,,Dziady część druga). Ludzie mają kontakt z światem nadprzyrodzonym. W tej epoce był to najważniejszy cel do poznania i zrozumienia
miłość romantyczną – jest ona nieszczęśliwa, często w jej wyniku popełnia się samobójstwo
naturę – w wielu przypadkach można zaliczyć ją do bohaterów danego utworu ze względu na jej zachowanie oraz liczne uosobienia z nią związane
orientalizm – szczególnie jest on widoczny w cyklu zatytułowanym ,,Sonety krymskie’’. Jest to orientalny – typowy obraz dla danego regionu – półwyspu krymskiego.

Do najważniejszych dzieł zaliczamy:
,,Konrada Wallenroda’’ (powieść poetycka) – Adam Mickiewicz
,,Ballady i romanse’’ (ballady)- Adam Mickiewicz
,,Pan Tadeusz’’ (epopeja)– Adam Mickiewicz
,,Dziady’’ (dramat romantyczny) – Adam Mickiewicz
,,Sonety krymskie’’ (cykl sonetów) – Adam Mickiewicz
,,Kordian’’ (dramat romantyczny) – Juliusz Słowacki
,,Balladyna’’ (tragedia) – Juliusz Słowacki
,,Nie-Boska Komedia’’ – Zygmunt Krasiński
,,Testament mój’’ (testament poetycki) – Juliusz Słowacki
,,Grób Agamemnona’’ (wiersz) – Juliusz Słowacki
,,Zemst’’ (komedia) – Aleksander Fredro
cykl ,,Vade-mecum’’ – Cyprian Kamil Norwid
,,Cierpienia młodego Wertera’’ – Johann Wolfgang Goethe

Pojęcia ważne w romantyzmie:

ludowość – literatura skupiała się na życiu prostych ludzi. Ich codzienne zachowania oraz zwyczaje fascynowały najbardziej. Często idealizowano tamtejsze życie. Zainteresowanie to było determinowane kilkoma czynnikami. Przede wszystkim poszukiwano czegoś, co przekraczałoby sztywne zasady, ramy kanonu, nie byłoby w centrum zainteresowania lecz znajdowałoby się na prowincji, czy też tak zwanym marginesie. Było to skupienie na wartościach lokalnych. Wieś z swoją własną kulturą oraz małymi tajemnicami była zatem idealna dla ówczesnych autorów. Po drugie narodziła się koncepcja narodu jako wspólnoty, o istnieniu której decyduje dusza narodu, a nie twarde granice państwa. Z tego względu szukano korzeni, pierwotnych obyczajów, które znajdowano w prostego ludu. Ceniono zatem proste, zrozumiałe dla tej warstwy społecznej słownictwo oraz zwyczajną tematykę.

mesjanizm – przekonanie o posłannictwie na przykład, że poeta jest wysłannikiem Bożym, dostał od niego dar tworzenia. Może to również dotyczyć całego narodu szczególnie Polaków. W ,,Dziadach’’ ukazane jest cierpienie Polski znajdującej się pod zaborami. Pojęcie pochodzi od Boga – Mesjasza.

historyzm – inspiracje czerpane były z historii własnego narodu, szczególnie popularne było w tamtym czasie średniowiecze ze względu na fakt, iż w tamtych czasach miały miejsce największe sukcesy ojczyzny. Interesowano się jego kolorytem oraz prawami. Twórcą nowoczesnego historyzmu był pisarz angielski – Walter Scott żyjący na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku. Pełniło to rolę odskoczni od racjonalizmu postulowanego w epoce oświecenia. Najbardziej widać historyzm w poezji Cypriana Kamila Norwida

mistycyzm – możliwość uzyskania kontaktu z istotami pozaziemskimi – duchy, zjawy, widma, bóstwa. Stawiano wyżej poznawanie duchowe, intuicyjne niż rozumowe. Autorzy tamtego okresu wierzyli, że dzięki wystarczająco silnemu uczuciu, głębokiej wierze religijnej oraz intuicji możliwe jest częściowe, bądź nawet całkowite połączenie się z naturą oraz Bogiem.

indywidualizm – cecha bohaterów romantycznych. Byli oni odosobnieni od reszty społeczeństwa, głównie przez często nietypowe zachowania. Mieli poczucie odrębności. Przekonani byli o własnej wyjątkowości, że zostali stworzeni do wyższych celów, a ich z