Legenda – gatunek literacki
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
DEFINICJA:
Termin „legenda” pochodzi z języka łacińskiego, gdzie oznaczał „to, co powinno być przeczytane”. Legenda może opisywać losy świętych i męczenników z przeszłości lub wydarzenia historyczne, jednak nie są one zgodne z faktami realnymi, gdyż posiadają elementy niezwykłości (fantastyczności). Jest to gatunek charakterystyczny dla średniowiecza. Legenda może być opowieścią prozaiczną i poetycką (zdecydowanie rzadziej), opowiadającą o przeszłych (historycznych) wydarzeniach. Dla historyka nie ma jednak wartości merytorycznej, gdyż posiada zbyt wiele elementów wymyślonych, aczkolwiek pomaga dowiedzieć się wielu rzeczy o danych czasach, regionie, bądź kulturze. Legenda może być pojedynczą opowieścią lub zbiorem opowieści. Legendę możemy też definiować jako „niebajkową prozę”.
CECHY LEGEND:
– są wzbogacone o elementy fantastyczne, czyli odbiegające od realizmu;
– nawiązują do znanych postaci historycznych (królowie, święci, mędrcy, władcy, politycy, wojownicy, bohaterowie);
– mają krótką formę;
– są przekoloryzowanie, zwiększają wagę wypadków, zdarzeń i postaci;
– zazwyczaj dokładnie mają określony czas i miejsce akcji;
– jednocześnie występują ludzie, jak i postaci fantastyczne (na przykład smoki);
– czerpią z wierzeń ludowych;
– odnoszą się do danej osoby, miejsca, wydarzenia;
– często zakończenie nie jest szczęśliwe;
– mają funkcję edukacyjną, wychowawczą, czasem też umoralniającą;
– zawsze zawierają jakąś garstkę prawdy;
– często są subiektywne;
– punktem wyjściowym jest zawsze jakiś fakt historyczny o kimś, o czymś.
HISTORIA:
Początkowo legendy były przekazywane wyłącznie w formie ustnej, zanim zaczęto spisywać je na papier. Przechodziły z pokolenia na pokolenie, często zmieniając swą treść, w zależności od poglądów i wyobraźni narratora. Te, których nie zapisano, nowożytne legendy, badacze zazwyczaj zaliczają do folkloru. Nazwa „legenda” wywodzi się z epoki średniowiecza. Wówczas podczas uroczystości świętych czytano tak zwane „legendae erant” – opowieści o czyimś życiu i czynionych cudach. W XII wieku z kolei słowo „legenda” oznaczało „dzieła hagiograficzne”, czyli pisma religijne, które dotyczyły najczęściej żywotów świętych. Pod koniec średniowiecza nazwę tę stosowano również do opowieści o bohaterach historycznych. Legenda jako gatunek literacki została przyjęta w XIX wieku. Współcześnie termin „legenda” określa również mające podstawy biograficzne plotki i anegdoty znanych osób żyjących w przeszłości, na przykład piosenkarzy, aktorów, sportowców. Często można usłyszeć o kimś sławnym, że „był legendą”. W Polsce najstarsze legendy to te związane z Gnieznem, Kruszwicą i Krakowem.
PODZIAŁ LEGEND:
Legendy biograficzne – skupiają się na jednostce, znanej postaci i jej życiu. Mogą obejmować całokształt bądź też konkretne wydarzenie umiejscowione w określonym czasie, za życia głównego bohatera. Wyróżniamy legendy o świętych (hagiograficzne, opisane poniżej), o wojownikach (bohaterskie), władcach i politykach. Pomimo naleciałości fantastycznych, zawsze zawieją sporą garść realizmu historycznego.
Legendy hagiograficzne – skupiają się na gloryfikacji osób świętych, przedstawieniu świata chrześcijańskiego. Najczęściej opisywały jednostkę czyniącą cuda bądź też boską interwencję. Bohater takiej opowieści najczęściej był osobą pokorną, dla której nagrodą za życie doczesne było przekroczenie bram Raju pośmiertnie. Legendy te często mówiły o pogardzie dla życia bez Boga. Najpopularniejsze były w epoce średniowiecza, szczególnie podczas wypraw krzyżowych i krucjat.
Legendy etiologiczne – opowiadają o określonym miejscu, obszarze. Może to być całe miasto bądź jego dzielnica, sanktuarium, kościół, zamek, ulica, pojedynczy budynek czy nawet ławka. Często wyjaśniają genezę nazwy, powstania czegoś, ale też ukazują panujące ówcześnie obyczaje i zachowania. Ten typ legend jest bardzo rozpowszechniony w Polsce.
Legendy ludowe – nacechowane dużą fantastycznością, często opowiadały o demonicznych istotach, czarownicach, a nawet zjawiskach pogodowych, których nie umiano wówczas wyjaśnić. Zwierały zaledwie małą szczyptę realizmu i prawdziwej historii. Nie tworzyły jednorodnego systemu wierzeniowego. Osnute są na wątkach ludowych i apokryficznych – mieszają się w nich elementy zarówno pogańskie, jak i chrześcijańskie. Zazwyczaj były przekazywane ustnie.
ZNANE LEGENDY:
a) Polskie – Legenda o Smoku Wawelskim (Kraków), Legenda o Lechu, Czechu i Rusie (opowiada o powstaniu państwa polskiego), Legenda o Bazyliszku, Legenda o Królu Popielu, Legenda o Królu Kraku, Legenda o świętej Kindze, Legenda o świętej Jadwidze, Legenda o Złotej Kaczce, Legenda o świętym Aleksym, Legenda o Lajkoniku, Legenda o Warsie i Sawie (Warszawa), Legenda o Syrence warszawskiej, Legenda o Piaście Kołodzieju, Legenda o rycerzach spod Giewontu (Tatry), Legenda o czarownicach z Łysej Góry, Legenda o królu Sielawie, Legenda o Białej Damie, Legenda o szabli króla Zygmunta, Legenda o hejnale mariackim, Historia żółtej ciżemki, Legenda o Panie Twardowskim, O Wandzie, co Niemca nie chciała, Legenda o poznańskich koziołk
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!