Dziennik – Gatunek literacki

Dziennik nieco błędnie równoznacznie nazywany do pamiętnika czy reportażu. Jest to gatunek który łączy ze sobą autobiografię, lekką nutę poezji. Jego główną cechą jest chronologia wydarzeń. W dzienniku wszystko co piszemy staramy się układać wg chronologii zdarzeń, nieco inaczej aniżeli w pamietniku, staramy się skupiać raczej na samej genezie wydarzeń czy tego co chcemy przekazywać. Stąd też często zanim Dzienniki i literaturze zaczęły być sławne i popularne były pisane głównie do szuflad czy dla własnego użytku.

Dziennik pochodzi z łaciny od słowa diarium, które swego czasu oznaczało codzienny pokarm, w wojsku na polu bitwy itd. z czasem tak zaczęto też z łaciny nazywać codzienne zapiski które przerodziły się potem w dziennik.

Jakie są cechy charakterystyczne dla dziennika? Dziennik w porównaniu chociażby do pamiętnika, jest gatunkiem który wymusza regularne najlepiej codzienne uzupełnianie danych, informacji, autor musi zapiski uzupełniać na bieżąco aby można było mówić o ciągu chronologicznym i faktycznie móc nazywać to dziennikiem. Plusem takiego rozwiązania w przypadku samych autorów jest to, iż sami mogą dowolnie operować długością takiego dziennika, mogą go zakończyć kiedy chcą, bez jakiś wyszczególnionych zakończeń, czy bogatych opisów zdarzeń które przez okres pisania tworzyli. Dziennik pod tym kątem jest bardzo elastyczną formą pisma. Bardzo ważnym jest też to, że kolejne jego zapiski, formy, tematy które poruszamy nie muszą być ze sobą ściśle powiązane. Oczywiście tym lepiej dla odbioru samego dziennika, jeżeli historię przedstawiane w trakcie opisu są kontynuowane i rozwijane. Ale nie ma w tym żadnego przymusu, chronologia zdarzeń pozwala pozostawiać pewne wątki niedokończone, jeżeli w trakcie trwania prac do żadnego większego rozwoju wypadków nie doszło. Przez co przyjmuje się twierdzić, że dzienniki są jednym z najbardziej, albo w ogóle najbardziej różnorodną obecnie znaną formą zapisków jaka istnieje. Gdyż autor może tam poruszyć czy zapisać niemal wszystko co mu przyjdzie do głowy. Nie wiem, ucieczkę psa ze schronisko, mężczyznę spacerującego po mieście z małpą, skaczącego po plaży kangura. No tematyka którą możemy sobie poruszać jest niemalże nieograniczona i zależna tak naprawdę tylko i wyłącznie od tego co nas w trakcie tego opisu spotka. Przyjmuje się przez to fakty, aby jednak tych zapisków przesadnie nie koloryzować. Oczywiście one dalej są tylko formą literacką, nikt nam głowy nie da, że wszystko co zostało tam zapisane jest kalka w kalkę z tym co się wydarzyło naprawdę. Ale na pewno bardziej wiarygodnym będzie to jeżeli faktycznie będzie pisać językiem czy też tworzyć historię które są w stanie pomieścić się w wyobraźni człowieka. Istotnym jest też, aby w miarę możliwości nie posiłkować się nadmiarem naszego komentarza. To nie jest powieść, to nie potrzebuje wyświechtanej narracji czy prowadzenia czytelnika za rączkę. On sam będzie wiedzieć co z czym, naszym zadaniem jest po prostu opis zdarzeń które w okresie które przedstawiamy w dzienniku, był prosty, był czytelny i abyśmy pozwolili każdego zrozumieć o co kaman.

Dzienniki możemy podzielić na takie dwie główne kategorie jeżeli chodzi o dziennik w gatunku literackim. Jest to :

Dziennik zewnętrzny – czyli taki który opisuje to co się wokół autora ale nie dotykają go bezpośrednio, jest jakby zewnątrz tych wydarzeń, dlatego mówimy w takim wypadku o dzienniku zewnętrznym.

Mamy także dziennik intymny, osobisty – takie dzienniki były dużo rzadziej dostępne do publikacji czy przeczytania, były dużo bardziej prywatne i zawierały więcej szczegółów bezpośrednio związanych z autorem, właśnie jak wskazuje nazwa jakieś intymne fragmenty z życia w okresie który opisywaliśmy, jakieś wspomnienia o kimś bliskim, czy inne trudne życiowe momenty.

Dlatego własnie przez dziesiątki lat dzienniki nie były publikowane w ogóle, autorzy mimo podjęcia się pracy nad napisaniem swojego dziennika często po jego zakończeniu wrzucali takie prace do szuflady i już nigdy więcej jej nie wyciągali. Oczywiście zdarzały się przypadki kiedy takie zapiski były publikowane już po śmierci pisarza. Ale jeżeli sam z siebie ich nie opublikował to przyjmowało się by po jego odejściu także tego nie robić.

Złoty okres dla dzienników w Polsce to wiek XVII. nazywany potocznie „stuleciem pamiętników”. Tutaj jak w soczewce odbijała się własnie idea pisania dzienników na własny użytek, autorzy pisali bardzo szczegółowe, intymne, nierzadko wręcz zakazane zapiski, które miały nigdy nie być publikowane. Wiele z takich po śmierci jednak publikowane zostało. Okres XVI czy XVII wieku były bardzo bogate w różne historyczne wydarzenia, średniowiecze obfitowało w rzeczy które dzisiaj są oczywiście nie do wyobrażenia, a w tamtym okresie były na porządku dziennym. Dlatego mówimy o XVII wieku jako stuleciu pamiętników. W Polsce bardzo popularnym stylem pisania takich pamiętników były „gawędy” czyli luźne zapiski często o bardzo potocznym i lekkim zabarwieniu. Jedna z odmian dziennika która była kierowana przez narratora który jednocześnie był bohaterem i autorem teks