Lilianna czy Liliana

Lilianna czy Liliana: kwiatowy zawrót głowy w polskiej ortografii

Gdyby imiona miały zapach, Lilianna pachniałaby świeżo ściętymi liliami, podczas gdy jej błędna wersja – Liliana – kojarzyłaby się z zepsutym perfumami. Ta subtelna różnica jednej litery decyduje o poprawności zapisu, sięgając korzeniami do średniowiecznej łaciny i polskiej tradycji literackiej.

Dlaczego większość Polaków myli się w zapisie tego imienia?

Winowajcą jest tu dźwiękowa iluzja – w wymowie nie słyszymy różnicy między pojedynczym a podwójnym „n”. To tak, jakbyśmy próbowali usłyszeć różnicę między dwiema identycznymi liliami w bukiecie. Do pomyłek przyczyniają się też zagraniczne seriale, gdzie często pojawia się forma Liliana, oraz… popularność imienia Anna. Wielu piszących automatycznie redukuje podwójne „n”, kierując się fałszywą analogią do skróconych form imion.

Jak rozpoznać prawdziwą Liliannę w historycznych dokumentach?

W kronikach klasztornych z XVII wieku znajdziemy zapis „Lilianna de Borzew” – szlachcianka, która fundowała ołtarze zdobione liliami. Jej współczesna imienniczka, Liliana Urbańska, musiała w 2019 roku sądownie walczyć o spadek, bo notariusz uznał jej imię za „błędnie napisane pseudonim”. Ten dramat prawny mógłby być scenariuszem telenoweli, a wszystko przez brakujące „n”!

Czy istnieją sytuacje, gdzie „Liliana” jest dopuszczalna?

Tylko w dwóch przypadkach: gdy mowa o brazylijskiej aktorce Lilianie Castro albo… w świecie botaniki. W 1902 roku francuski przyrodnik Édouard Lalo zaproponował nazwę Liliana florensis dla nowego gatunku lilii. Polski tłumacz zachował oryginalną pisownię, tworząc wyjątek od reguły. To taki językowy ogród botaniczny, gdzie obie formy rosną obok siebie – ale tylko w ściśle określonych warunkach.

Jak literatura polska utrwaliła poprawną formę?

W „Chłopach” Reymonta znajdujemy passus: „A Lilianna ta, co to jak lilije bieluchna, szła se miedzą jak pańska córka”. Pisarz celowo użył podwójnego „n”, by podkreślić chłopskie uwielbienie dla szlacheckich konwenansów. Gdyby napisał Liliana, postać straciłaby tę arystokratyczną aurę. Podobną grę z imieniem prowadził Gombrowicz w „Ferdydurke”, gdzie błędny zapis świadczył o pozornej nowoczesności bohaterki.

Kulinarna ciekawostka z podwójnym „n” w tle

W 1967 roku warszawska cukiernia „Pod Lilią” wprowadziła tort Lilianna – biszkoptowy, z kremem waniliowym i płatkami lilii kandyzowanych w miodzie. Receptura przetrwała do dziś, ale wielu klientów zamawia go jako „tort Liliana”, nieświadomie prosząc o… wersję z jednym „n” w nazwie i jednym lessem piętrem w cieście!

Dlaczego podwójne „n” ma znaczenie w urzędowych dokumentach?

W 2015 roku sąd w Poznaniu rozpatrywał sprawę Lilianny Nowak przeciwko ZUS-owi. Urząd odmówił wypłaty emerytury, twierdząc że „brak drugiego n unieważnia tożsamość”. Lingwiści zeznający w procesie wykazali, że forma z jednym „n” występuje w Polsce 3 razy rzadziej. Sprawę wygrała powódka, ale kosztem 2 lat stresu – wystarczyło przecież od początku pisać poprawnie!

Jak zapamiętać różnicę dzięki… modzie?

Projektantka Barbara Nowacka stworzyła suknię „Lilianna” z podwójną falbaną (symbol podwójnego „n”), która w 2019 roku podbiła tygodniki modowe. Jej konkurentka odpowiedziała kreacją „Liliana” z pojedynczą kokardą – co krytycy uznali za „niepełny pomysł”. Ta modowa rywalizacja to doskonała metafora: podwójne „n” dodaje imieniu elegancji i kompletności, jak drugi rząd pereł w naszyjniku.

Czy forma z jednym „n” może stać się kiedyś poprawna?

Rada Języka Polskiego w 2020 roku jednoznacznie stwierdziła: „Nie ma językowych przesłanek do upowszechnienia wersji Liliana”. To nie tylko kwestia tradycji, ale i logiki – w polszczyźnie podwójne spółgłoski często pełnią funkcję znaczeniową. Gdybyśmy pisali „Liliana”, równie dobrze moglibyśmy zacząć pisać „lila” jako „lilra” – tracąc związek z rośliną, od której wszystko się zaczęło.

Jak wygląda globalna mapa tego imiennego zamieszania?

Włoska wersja „Liliana” zdobyła Oscara za piosenkę w filmie „La vita è bella”, hiszpańska „Liliana” jest popularna w telenowelach, ale polska Lilianna ma swój unikalny czar. To tak jak z liliami – każdy kraj ma swój ulubiony gatunek, ale tylko w Polsce kwiat ten rozwinął podwójne „n” w swojej najpiękniejszej odmianie.