Tojad

Tojad
Tojad (Aconitum L.) jest rośliną z rodziny jaskrowatych. Według różnych źródeł liczy od 100 do 300 gatunków. Rośnie na półkuli północnej. Są to rośliny bardzo silnie trujące, jedne z najsilniej trujących w Europie. Trujące są jej wszystkie części: korzeń, ziele, nasiona, a nawet nektar i pyłek. Zawierają alkaloidy dwuterpenowe takie jak mezakoninę, napelinę, akoninę i akonitynę. Najsilniejsza z nich jest akonityna. Jest to neurotokstna, które powoduje paraliż całego układu nerwowego i doprowadza do niewydolności wielonarządowej i zatrzymania akcji serca. Toksyna wnika do organizmu również przez zranienia i pory w skórze. Wystarczy już 2 – 5 mg, by wywołać śmierć. Na toksyny zawarte w roślinie nie ma antidotum.
Tojad zapylany jest przez trzmiele, dlatego występowanie tej rośliny pokrywa się z występowaniem tego owada.

Nazwy potoczne:
– mordownik – ze względu na silnie trujące właściwości
– wilcze ziele, zmora wilków – dawniej używano go do trucia dzikich zwierząt
– Pantofelki Matki Boskiej – ludowe porzekadło głosi, że tojad użyczył swoich szafirowych płatków Maryi, gdy uciekała z Józefem i Jezusem do Egiptu
– akonit

Tojad fascynował ludzkość od starożytności. Według mitologii greckiej tojad wyrósł ze śliny Cerbera.
Najprawdopodobniej to właśnie tojadem został otruty grecki filozof Arystoteles. W średniowieczu zatruwano nim strzały i miecze. W epoce renesansu był najbardziej popularną trucizną. Przez lata tojadu używano do zatruwania harpunów podczas polowań na wieloryby.

Systematyka:
Domena – eukarionty
Królestwo – rośliny
Podkrólestwo – rośliny zielone
Nadgromada – rośliny telomowe
Gromada – rośliny naczyniowe
Podgromada – rośliny nasienne
Nadklasa – okrytonasienne
Klasa – Magnoliopsida
Nadrząd – jaskropodobne
Rząd – jaskrowce
Rodzina – jaskrowate
Rodzaj – tojad

W Polsce występują następujące odmiany tojadu:
– tojad Berdaua – powstał ze skrzyżowania tojadu dzióbatego z tojadem mocnym
– tojad czarnohorski
– tojad dzióbaty – inaczej zwany pstrym lub tojadem smukłym
– tojad Fischera – gatunek uprawny
– tojad karłowaty
– tojad Gayera – mieszaniec tojadu wschodniokarpackiego z tojadem wiechowatym
– tojad kosmatoowockowy – krzyżówka tojadu dzióbatego z tojadem wiechowatym
– tojad mocny – najczęściej występujący gatunek w Polsce, jest również uprawiany jako roślina ozdo