Opera
Opera to sceniczny gatunek muzyczny, w którym dramat rozwija się poprzez śpiew i muzykę, z udziałem solistów, chóru i orkiestry; słowo oznacza także instytucję lub budynek teatru operowego oraz nazwę własną przeglądarki internetowej; kluczowe są libretto, aria, recytatywy i reżyseria.
Opera ma 400 lat historii: od włoskiej opera seria po verismo i współczesne eksperymenty. Zapamiętaj zasady wielkich liter (Teatr Wielki – opera narodowa, nazwa przeglądarki) oraz poprawną odmianę: do opery, w operze.
Co to jest opera – gatunek czy instytucja?
Definicja: opera to złożone widowisko sceniczne, w którym treść przekazywana jest przede wszystkim śpiewem przy akompaniamencie orkiestry, z udziałem solistów, chóru i często baletu, wspierane przez scenografię, reżyserię i oświetlenie. Termin funkcjonuje też jako nazwa instytucji (zespół i budynek) realizującej spektakle operowe oraz jako nazwa własna oprogramowania.
Znaczenia w różnych kontekstach
- W muzyce i teatrze: utwór sceniczny łączący śpiew, muzykę i akcję dramatyczną. Przykład: „Trubadur to opera Giuseppe Verdiego”.
- Instytucja/budynek: teatr operowy jako organizacja i miejsce przedstawień. Przykład: „Idziemy dziś do opery na premierę”.
- Nazwa własna: marka przeglądarki internetowej. Przykład: „Zainstalowałem Operę na telefonie”.
| Kontekst użycia | Znaczenie | Przykład |
|---|---|---|
| Utwór/gatunek | sceniczne dzieło muzyczne | Puccini stworzył operę Tosca |
| Instytucja | teatr i zespół | Opera planuje nowy sezon |
| Budynek | gmach teatralny | Spotkajmy się przed operą |
| Nazwa własna | przeglądarka | Używam Opery na desktopie |
Jak działa utwór operowy na scenie?
Strukturę opery tworzą numery muzyczne i partie łączące: uwertura, arie, duety, ansamble, chóry, recytatywy (mówione śpiewem fragmenty dialogowe) oraz intermezza. Ośrodkiem dramaturgii jest libretto – tekst literacki porządkujący akcję. Wykonanie wymaga śpiewaków (soprany, alty, tenory, barytony, basy), orkiestry, dyrygenta i często chóru oraz baletu. Reżyseria i scenografia nadają interpretację, a język wykonania bywa oryginalny (włoski, niemiecki, francuski) lub polski w przekładzie.
Jakie są główne typy i estetyki opery?
Historycznie dominują: opera seria (poważna), opera buffa (komiczna), singspiel i opéra comique (z dialogami mówionymi), bel canto (Rossini, Donizetti, Bellini), dramat muzyczny i koncepcja Gesamtkunstwerk (Wagner), weryzm (Puccini, Mascagni), opera narodowa (np. Moniuszko), opera kameralna i współczesna eksperymentalna (XX–XXI w.). Różnice dotyczą m.in. roli arii vs. ciągłości akcji, instrumentacji i stylu wokalnego.
Jak poprawnie pisać i odmieniać „opera”?
Rzeczownik pospolity piszemy małą literą: „opera romantyczna”, „być w operze”. Wielką literą zapisujemy nazwy własne instytucji i marek: „Teatr Wielki – Opera Narodowa”, „Opera Bałtycka”, „przeglądarka Opera”. Przy tytułach utworów stosujemy cudzysłów lub kursywę: „Carmen”, „Halka”.
Informacje gramatyczne
Rodzaj: żeński
Odmiana przez przypadki:
Mianownik: opera
Dopełniacz: opery
Celownik: operze
Biernik: operę
Narzędnik: operą
Miejscownik: operze
Wołacz: opero
Liczba mnoga: M.: opery, D.: oper, C.: operom, B.: opery, N.: operami, Ms.: operach, W.: opery
Jak wymawiać i gdzie pada akcent?
Wymowa [ˈo-pe-ra] z akcentem na przedostatnią sylabę („pe”), zgodnie z regułą polską. Unikaj nienaturalnego akcentu początkowego („ópera”).
Synonimy i antonimy
Synonimy: widowisko operowe, dzieło operowe, teatr operowy (instytucja), teatr muzyczny
Antonimy: brak ustalonego odpowiednika; kontrastowo: dramat mówiony
Wyrazy pokrewne: operowy, operetka, operzysta, libretto, aria
Przykłady użycia
- „Kupiliśmy bilety do opery na premierę Halki.”
- „Ta opera wymaga potężnego chóru i bogatej orkiestry.”
- „Dyrekcja opery ogłosiła nowy sezon repertuarowy.”
- „Sopran liryczny zaśpiewał dwie trudne arie z trzeciego aktu.”
- „Zainstalowałem Operę, bo ma wbudowany blokadę reklam.”
Pochodzenie słowa
Słowo pochodzi z łaciny: opera (liczba mnoga od opus – „dzieło, praca”), przez włoskie opera – „utwór, dzieło” i „teatr muzyczny”. W nowożytnej Europie termin związał się z gatunkiem sceniczno-muzycznym rozwiniętym we Włoszech na przełomie XVI i XVII wieku, następnie przyjął się w językach europejskich, w tym w polszczyźnie.
Najczęstsze błędy w użyciu
- Błąd: „w opery” → Poprawnie: „w operze”.
- Błąd: „ten opera” → Poprawnie: „ta opera” (rodzaj żeński).
- Błąd: „Opera narodowa” jako nazwa własna zapisana małą literą → Poprawnie: „Opera Narodowa” (w nazwie instytucji wielkie litery zgodnie z zasadami).
- Błąd: Tytuł utworu bez wyróżnienia → Poprawnie: „Straszny dwór” (cudzysłów lub kursywa).
Operowa ściąga na co dzień
– Gatunek łączy śpiew, muzykę i teatr; centralne elementy to libretto, arie, recytatywy i ansamble.
– Słowo ma trzy główne odniesienia: utwór/gatunek, instytucja/budynek, nazwa własna przeglądarki.
– Pisownia: mała litera dla gatunku, wielka dla nazw własnych i marki.
– Odmiana: do opery, w operze, przed operą; l.mn. opery, dopełniacz oper.
– Typy stylistyczne: seria, buffa, weryzm, dramat muzyczny, współczesna.
Pytania do przemyślenia:
1) W jakich sytuacjach użyjesz małej, a w jakich wielkiej litery przy słowie „opera”?
2) Jak dobrać poprawne przyimki i przypadki: „do opery”, „w operze”, „z opery”?
3) Które cechy muzyczne gatunku (aria, recytatyw) warto podkreślić w opisie spektaklu?
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!