Chłopi Zebrani W Kaplicy – A. Mickiewicz – II cz. Dziadów

"; połeczna, wyzysk, hierarchia prowadząca do nadużyć i wykorzystywania słabszych to problemy życia codziennego chłopów. Znamiennym jest, że kto podnosi rękę na bezbronnych, popełnia najcięższy grzech i po śmierci nie może liczyć na odruchy serca. Taki los spotkał dziedzica, który z tytułu pełnionej funkcji powinien sprawować pieczę nad mieszkańcami wioski. Jego skąpstwo, pycha i poczucie bezkarności biorą jednak górę i doprowadza go do upadku. Winien jest śmierci głodnego wieśniaka i kobiety z maleńkim dzieckiem na ręku. Po śmierci to on błaga o choćby chwilowe uwolnienie od cierpienia. Nadaremno. Dla niego już nie ma ratunku.Chór wieśniaków i wieśniaczek stanowi tło dla wydarzeń. To bohater zbiorowy i drugoplanowy. Jego rola to powtarzanie słów, które zawierają ludową mądrość. Padają one z ust Guślarza i duchów. To zaskakujące, ale na wskroś przemyślane posunięcie. Klasyczna tragedia antyczna z założenia dotyczyła osób „wysoko urodzonych”. Zwykli, prości ludzie mogli jedynie być (anty)bohaterami komedii. Mickiewicz tajemnice człowieczeństwa powierza jednak prostemu ludowi. Powód jest prosty – nie ubierają świata w naukowe teorie, nie patrzą na rzeczywistość przez „szkiełko i oko”, „mają serce i patrzają w serce”, są wrażliwi i pielęgnują tradycję. Wieśniacy prawdopodobnie nie pierwszy raz biorą udział w obrzędzie ku czci zmarłych, ale nadal bardzo go przeżywają, a przed duchami czują respekt. Stąd też pewność, że wskazówki moralne potraktują poważnie. Sam fakt, że je powtarzają, sprawia, że czytelnicy mają poczucie, że słowa te są szczególnie ważne. I w istocie takie są – mimo upływu czasu.