Zygier Bernard – S. Żeromski – Syzyfowe prace

"; ac”, z Marcinem Borowiczem i profesorem Sztetterem na czele, dokonuje się podczas lekcji języka polskiego, pierwszej z udziałem Zygiera. Dotychczas zajęcia te były niezwykle monotonne i sprowadzały się do tłumaczenia nieistotnych polskich tekstów na język rosyjski. Uczniowie brali w nich udział bardzo niechętnie, gdyż odbywały się one w niewygodnych dla nich godzinach. Jednak gdy pojawił się wśród nich Zygier, serca bohaterów zapłonęły ogniem patriotyzmu.Zaczyna się od tego, że profesor Sztetter sprawdza wiedzę nowego ucznia. Okazuje się, że doskonale zna gramatykę języka rosyjskiego. Świetnie radzi sobie z translacją tekstów. Zapytany o Adama Mickiewicza, zaczyna przybliżać fakty z jego biografii. Nauczyciel jest coraz bardziej przestraszony, ale ciekawość bierze górę. Zygier, zapytany o znajomość tekstów polskiego wieszcza, recytuje „Redutę Ordona” – wiersz, w którym Rosjanie przedstawieni zostali niczym siła piekielna, która i tak będzie przez Boga osądzona. Sztetter, który ze strachu tłumił w sobie patriotyzm, nieśmiało przyłącza się do recytacji. Wystąpienie nowego ucznia ma wielki wpływ na wszystkich zgromadzonych. Sztetter pokonuje strach, a rówieśnicy nie kryją wzruszenia.Zygier idzie za ciosem. „Na górce” u Gontali udaje mu się zorganizować tajne spotkania poświęcone studiowaniu polskiej i światowej literatury, o której w murach szkoły nie można było nawet wspominać.Dokonuje się swoisty przełom w sposobie myślenia klerykowskich uczniów. Odtąd stali się podobni do Zygiera. Obudziło się w nich poczucie polskości i chęć stawiania oporu rusyfikatorowi. Bernard ma sztywny kręgosłup moralny, nie ulega wpływom, jest odważny w głoszeniu poglądów. Jest przekonany o swoich racjach, a odrzucenie polskości traktuje jako zdradę. Cechuje go odwaga. Jest świadomy, że „wywrotowa” działalność nie ujdzie mu płazem. Jednak bycie Polakiem traktuje jako swój obowiązek. Jego niezłomna postawa budzi respekt i zasługuje na podziw.