Motyw pory roku – Motyw literacki

Motyw pór roku

Pory roku stanowią nieodłączny element świata natury. Ich cykliczny, a zarazem zmienny charakter stanowił punkt rozważań wielu myślicieli i artystów na przestrzeni epok. Kontekst, w jakim odczytywano i nadawano sens określonym zjawiskom przyrodniczym, zmieniał się i stanowił przedmiot rozważań o różnym podłożu. Studium nad problematyką zmienności pór roku było między innymi wyrazem próby nadania sensu temu pierwotnie enigmatycznemu zjawisku. Pory roku rozważane były jednak nie tylko jako procesy zachodzące w świecie przyrody, ale wielokrotnie służyły jako symbol i narzędzie dla określenia natury i psychiki człowieka. Należy się zatem zastanowić, w jaki sposób temat ten rozważano na przestrzeni epok?
Zmienny charakter pór roku stanowił dla pierwotnych społeczności abstrakcyjny, niezrozumiały byt, którego nie jest w stanie okiełznać żadna siła. Nie rozumiejąc mechanizmów przyrody, starożytni starali się nadać jej znaczenie poprzez koncepcję utożsamienia świata ludzi ze światem Bogów. Wyrazem tego jest mit o Demeter i Korze, gdzie zmiany pór roku przybrały walor emocjonalny. Wraz z radością Demeter po ponownym ujrzeniu córki, na świecie zapanowuje wiosna, a kolejno lato. Świat wówczas rodzi się na nowo, ponura rzeczywistość nabiera barw, wszystko wokoło rozkwita i zielenieje. Jednakże każde spotkanie matki i córki to również konieczność rozłąki, a po beztroskim lecie następuje jesień, następnie zima. Następstwem każdorazowego odejścia Kory jest świat pogrążony w apatii i szarości: przyroda obumiera, słońce pokrywają chmury, ziemię okala chłód. Mitologiczna wizja zmiany pór roku sprowadza rolę przyrody do projekcji uczuć, gdzie każda zmiana w sferze emocjonalnej bezpośrednio sprzężona jest z naturą.

Pory roku rozpatrywane były na przestrzeni wieków nie tylko na płaszczyźnie zjawisk przyrodniczych, ale poprzez symbolikę pozwalały określać pewne stany zachodzące w psychice człowieka. Tą koncepcją posłużył się Jan Kochanowski w „Pieśni IX”, gdzie zestawia istotę życia z przyrodą. Treścią utworu jest uświadomienie człowieka o zmienności natury, jej niestabilności. Autor poprzez metaforę zimy opisuje stan smutku i przygnębienia