Stary – synonim
Przymiotnik „stary” bywa neutralny, ciepły albo oceniający – jedno słowo, wiele skutków w odbiorze. Trafny zamiennik pozwala oddzielić wiek od zużycia czy przestarzałości i uniknąć niezręczności.
Szukając wyrażenia Stary – synonim, wybierz: wiekowy (o przedmiotach z szacunkiem), leciwy/sędziwy (o osobach, z atencją), dawny (o czasie), zużyty (o stanie), przestarzały (o rozwiązaniach). Kieruj się obiektem i oceną: neutralny opis, wartość historyczna czy krytyka.
Stary – synonim dobieraj według kontekstu: starodawny dla stylu, archaiczny dla języka, podeszły o wieku człowieka. Mów: podeszły wiek pacjenta, zamiast archaiczny pacjent.
Które zamienniki pasują w jakich sytuacjach?
Rejestr formalny/oficjalny
- podeszły – neutralny, medyczny/urzędowy opis wieku osoby; przykład: Pacjent w podeszłym wieku wymaga opieki całodobowej.
- sędziwy – uprzejmie, z nutą szacunku o osobach; przykład: Sędziwy profesor nadal publikuje.
- wiekowy – o rzeczach/organizmách długo żyjących, bez oceny zużycia; przykład: Wiekowy dąb dominuje nad polaną.
Rejestr neutralny/standardowy
- dawny – o czasie, „nieaktualny w relacji do teraz”; przykład: Dawny adres firmy nie obowiązuje.
- zabytkowy – o obiektach cennych historycznie/stylowo; przykład: Kamienica ma status zabytkowy.
- starszy – relatywne porównanie wieku; przykład: Ten model jest starszy od zeszłorocznego.
Rejestr potoczny/nieformalny
- podstarzały – o osobie lub rzeczy z oznakami wieku, lekko pejoratywne; przykład: Podstarzały telewizor traci obraz.
- staroświecki – o stylu/obyczajach niemodnych; przykład: Garnitur o staroświeckim kroju nie pasuje do briefu.
Na czym polegają kluczowe różnice znaczeniowe?
Synonimy różnicują trzy osie: wiek (fakt), stan (zużycie/sprawność) i wartość (ocena: pozytywna/negatywna). Wybór zależy od tego, którą z tych osi chcesz podkreślić.
wiekowy vs zabytkowy: „Wiekowy” opisuje długie istnienie bez oceny; „zabytkowy” sygnalizuje wartość historyczną i często ochronę prawną.
• Zabytkowy fortepian wymaga konserwacji – akcent na wartość i specjalne traktowanie
dawny vs przestarzały: „Dawny” oznacza „kiedyś istniejący/obowiązujący”; „przestarzały” niesie ocenę negatywną – coś nie nadąża za standardem.
• Przestarzały regulamin szkodzi konkurencyjności – krytyka aktualności
sędziwy vs podeszły: „Sędziwy” jest ciepłe i uhonorowujące; „podeszły” bezemocjonalne, urzędowe.
• Osoba w podeszłym wieku otrzymała świadczenie – styl formalny
Jak dobrać zamiennik w sekundę?
- W sytuacji formalnej/oficjalnej: użyj podeszły lub sędziwy, ponieważ brzmią uprzejmie i zgodnie z rejestrem urzędowym.
- W codziennej rozmowie: użyj starszy dla porównania lub staroświecki, gdy oceniasz styl, aby uniknąć niepotrzebnie ostrych słów.
- W tekście literackim/artystycznym: użyj wiekowy, sędziwy, pradawny, ponieważ niosą obrazowość bez technicznej suchości.
- W kontekście technologicznym: użyj przestarzały, ponieważ podkreśla brak zgodności ze współczesnymi standardami.
Jak uniknąć wpadek przy opisie wieku i rzeczy?
Najczęstsze błędy przy zastępowaniu słowa stary
- Błąd: Używanie archaiczny o osobie → Lepiej: podeszły/sędziwy, ponieważ archaiczny dotyczy języka, form i rzeczy przynależnych dawnym epokom.
- Błąd: Mylenie dawny z przestarzały → Różnica: dawne = „kiedyś obowiązujące”, przestarzałe = „już niewystarczające lub złe dziś”.
- Błąd: Podstarzały o kimś w pracy → Lepiej: starszy lub w podeszłym wieku; podstarzały bywa protekcjonalne.
- Błąd: Wiekowy jako synonim zużyty → Lepiej: zużyty/wyeksploatowany, gdy mowa o stanie technicznym.
Jak brzmią te synonimy w praktyce?
Procedura jest przestarzała i wymaga aktualizacji – ocena negatywna, wezwanie do zmiany.
To starszy model telefonu, ale nadal sprawny – porównanie bez deprecjacji.
Wiekowe mury pamiętały śpiew legionów – obrazowość i szacunek do czasu.
Co zapamiętać przy wyborze zamiennika?
• Oddziel fakt wieku od oceny stanu i wartości.
• Do ludzi używaj form grzecznych (sędziwy, w podeszłym wieku).
• Do stylu: staroświecki; do techniki: przestarzały; do rzeczy z wartością: zabytkowy.
• Unikaj potocznych określeń w komunikacji oficjalnej.
Pytania do przemyślenia: Czy Twoje słowo opisuje tylko wiek, czy też ocenia? Czy wybrany rejestr pasuje do sytuacji i rozmówcy?
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!