Pozytywizm – Epoka literacka

"; e ma zbrodni, za którą człowiek nie poniesie kary. Droga do wolności zawsze prowadzi przez cierpienie, a ludzie powinni dobrowolnie poddać się karze. Każdy zły czyn prędzej czy później zostanie odkryty, a jego sprawca – ukarany. Jest to przestroga – nie możemy na tym świecie czuć się bezkarni. W swoim utworze Dostojewski szuka granicy między dobrem i złem. Wśród ważnych dzieł Dostojewskiego znajdują się: Idiota, Gracz, Biesy i Bracia Karamazow.  W utworach tych można odnaleźć wątki autobiograficzne.- Charles Dickens – pisarz angielski. Jego utwór pt. Opowieść wigilijna poza tym, że jest celebracją Świąt Bożego Narodzenia, porusza również występujące w społeczeństwie podziały na biednych i bogatych. Mimo że Londyn był miastem bardzo dobrze rozwiniętym, to nie brakowało tam ubóstwa. W Opowieści wigilijnej artysta krytykował chciwość i postępowanie wiktoriańskich bogaczy, których symbolizuje Scrooge sprzed przemiany. Jednak utwór jest też pochwałą ubogich, którzy nie troszczą się tylko o siebie i swoje potrzeby, ale również o swoich najbliższych. Dobrym przykładem takich postaw jest rodzina Cratchitów.
6) Literatura polska W pozytywizmie górowały dwa gatunki epickie: nowela oraz powieść.
Najbardziej znani artyści tego okresu to: Bolesław Prus, Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa oraz Adam Asnyk.
a) Maria Konopnicka była poetką bardzo popularną w końcu XIX wieku i w czasach międzywojnia. Opisywała w swoich utworach losy ubogich rodzin. Najchętniej czytane są jej utwory dla dzieci, np. O krasnoludkach i sierotce Marysi i Na jagody. Maria Konopnicka znana jest również z takich utworów, jak: Mendel Gdański, Miłosierdzie gminy, Nasza szkapa czy Dym.
– W noweli pt. Mendel Gdański autorka poruszyła problem asymilacji mniejszości narodowych. Nowela, pomimo pewnych pozytywnych akcentów, ma pesymistyczną wymowę. Tragiczny finał stanowi refleksję nad przyszłością, do jakiej prowadzą antysemickie wystąpienia. Konopnicka przedstawia w utworze wartości ważne dla każdego człowieka. W noweli zaprezentowała wiele przeciwstawień np. wrodzona mądrość Mendla przeciwstawiona została z głupotą mającego o sobie zbyt wysokie mniemanie zegarmistrza. Utwór stanowi bardzo krytyczną analizę uprzedzeń i nienawiści Polaków w stosunku do Żydów. Mówimy tu również o nieszczęściu, które spotkało dobrego człowieka, którym był Mendel.
– W noweli pt. Dym Konopnicka przedstawiła piękno miłości matki do swego jedynego syna,  Marcysia. Każdy ruch i gest oraz spojrzenie i wypowiadane słowa mają ogromne znaczenie i służą ukazaniu tej miłości. Matka robi wszystko, żeby tylko jej syn był szczęśliwy. Mimo że nie spędzają ze sobą wiele czasu, mają ze sobą bardzo dobry kontakt.
– W noweli Nasza szkapa opisane zostały losy rodziny Mostowiaków. Ich życie upływa w skrajnej nędzy, ale za to obfituje we wzajemny szacunek oraz miłość. W utworze przedstawiono rzeczywistość widzianą oczami dziecka. Pojawia się tu smutek z powodu śmierci matki i żal po stracie ukochanej szkapy. Autorka przedstawia rodzinę, a szczególnie dzieci, którym nie przeszkadza otaczająca ich bieda, dopóki nie muszą poświecić swojego ukochanego konia.
b) Do najbardziej znanych utworów Bolesława Prusa należą: Katarynka, Kamizelka, Lalka, Powracająca fala, Antek, Faraon oraz Z legend dawnego Egiptu.- Młodociani bohaterowie Bolesława Prusa musieli bardzo szybko dojrzeć. Byli to zwykle najmłodsi mieszkańcy wsi (Antek) lub dziecko niezamożnych ludzi (Katarynka). Cechują ich trudne doświadczenia życiowe –  choroba, bieda oraz brak wsparcia ze strony dorosłych. Możemy jednak dostrzec ich bogaty świat wewnętrzny, wielką wrażliwość i silną strukturę psychiczną. Dziewczynka przedstawiona w noweli Katarynka mimo swojej choroby nigdy nie narzekała na swój los, starała się wykorzystywać inne zmysły do poznawania świata. Potrafiła swoim zachowaniem zainteresować adwokata, który rozmyślając wiele na jej temat, postanowił sfinansować jej operację oczu.
– Kolejnym wielkim dziełem Prusa była Lalka. Była to opowieść o sposobie postrzegania świata, o różnych ludzkich charakterach oraz motywach ich postępowania. Autor przedstawił w niej również historię nieodwzajemnionej miłości oraz niespełnionych pragnień. Bohaterowie powieści Prusa posługują się językiem właściwym dla swojego pochodzenia, wykształcenia oraz środowiska, w jakim żyją. Inaczej w Lalce mówią Żydzi czy arystokraci, a jeszcze inaczej – subiekci.
c) Henryk Sienkiewicz – kolejny wybitny twórca pozytywizmu. Stworzył takie dzieła, jak: Szkice węglem, Bartek Zwycięzca, Janko Muzykant, Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela, Latarnik, Wspomnienie z Maripozy, Za chlebem, Orso i Sachem. Wydał też wiele cennych powieści: Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski, Quo vadis, W pustyni i w puszczy, Krzyżacy.- Autor w utworze Janko Muzykant przedstawił obraz dziewiętnastowiecznej wsi, w której nie było miejsca na żadne odmienności. Wrażliwość tytułowego Janka na muzykę przysparza mu wiele kłopotów. W miejscu, w którym żył, nie miał niestety szans na rozwój swojego muzycznego talentu. Jego śmierć była spowodowana brakiem zrozumienia dla uczuć drugiego człowieka oraz jego odmienności. Poruszony jest też problem zamożnych osób, które, zamiast wspierać lokalne talenty, szukały zdolnych osób za granicą.
– W Latarniku Henryka Sienkiewicza poruszony jest problem tęsknoty za ojczyzną polskiego emigranta, który tułał się po świecie od czterdziestu lat. Skawiński walczył na wielu frontach o wolność ojczyzny. Ponieważ męczyła go tęsknota za krajem, zbierał informacje z gazet, był ciekawy, co dzieje się w Europie, a szczególnie w Polsce. Szczególnie mocno zatęsknił za Polską wtedy, gdy otrzymał paczkę z polskimi książkami. Książki w dalszej perspektywie były powodem utraty przez Skawińskiego pracy, ponieważ emigrant tak się zaczytał w Panu Tadeuszu, że zapomniał włączyć latarnię na morzu i przez jego błąd rozbił się statek. Po tym wydarzeniu rozpoczęła się kolejna tułaczka bohatera. Na szczęście Skawiński miał polskie książki, które mógł od czasu do czasu czytać. Dzięki Panu Tadeuszowi odzyskał wspomnienia z dzieciństwa.
d) Eliza Orzeszkowa to kolejna wybitna twórczyni pozytywistyczna. Jej najbardziej znane utwory to:  Marta, Meir Ezofowicz, Nad Niemnem, Gloria victis, Pamiętnik Wacławy.- Nad Niemnem to utwór, w którym Orzeszkowa przedstawiła środowisko szlacheckie. Bohaterowie mają bardzo indywidualne cechy – podczas podejmowania decyzji kierują się oni własnymi zasadami. W powieści można znaleźć wiele opisów przyrody, a przestawiony świat jest bardzo realistyczny.