Anegdota – Gatunek literacki
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
Etymologia słowaSłowo anegdota pochodzi od greckiego „to anekdoton” (τὸ ἀνέκδοτоν) co można przetłumaczyć jako „nieopublikowane”. Nazwa ta pierwotnie znaczyła „nieopublikowane dzieło” i wywodzi się od „Anegdot” – nieprzyzwoitych opowiadań o jednym z cesarzy bizantyjskich, Justynianie I, które rozpowszechniał w obiegu ustnym Prokopiusz z Cezarei – najsławniejszy historyk swoich czasów.
Cechy anegdotyJest to jedna z krótszych form literackich (jednak nie tak krótka, jak na przykład lepieje czy haiku). Popularna była w średniowieczu, popularna jest też współcześnie. Forma ta charakteryzuje się tym, że zawiera prawdziwe (lub zmyślone, ale prawdopodobne) opowiadanie o jakimś zdarzeniu: na przykład z życia jakiejś znanej postaci (książkowej, żyjącej, historycznej) albo jakiejś grupy: społecznej, środowiskowej, etc., które jest zakończoną niespodziewaną puentą. Opisywane wydarzenie powinno być niezwykłe i/lub zabawne. Często jest również humorystyczna, może też zawierać morał lub pierwiastek dydaktyczny.
Zdarza się, że taka anegdota jest częścią większego dzieła: listu, biografii, opowiadania, wspomnienia, czy również religijnego kazania.
Formy podobne do anegdoty1) Podobna do anegdoty jest facecja pochodząca od łacińskiego facetia – żart, dowcip. Facecja to krótkie opowiadanie, które występować może zarówno w formie pisanej, jak i ustnej. Ma żartobliwą treść i dowcipną puentę, jednak w przeciwieństwie do anegdoty nie może posiadać ani morału, ani żadnych składników umoralniających czy też dydaktycznych. Niemniej facecje wywodzą się z anegdot. Przykładem może być na przykład popularny w Polsce w XVI wieku zbiór „Facecje polskie” anonimowego pisarza. Znajdowała się w nim między innymi opowieść o ubogim ziemianinie, który nie miał konia, ale chodził w ostrogach.
2) Kolejną formą, która przypomina anegdotę, jest tak zwana pasta, copypasta. Jak sama nazwa wskazuje (angielskie copy – kopiuj, paste – wklej) jest to tekst kopiowany i rozpowszechniany w internecie. Tak jak anegdota kończy się często nieprzewidywalną, niespodziewaną i zabawną puentą, zdarza się, że ma umoralniającą treść, jednak jednym z jej znaków rozpoznawczych są wulgaryzmy i nieprzyzwoita treść. Ciekawą rzeczą jest to, że najczęściej używa się tak zwanego „ty lirycznego”. Przykład: „A więc byłeś tak gdy zgasło światło, postanowiłeś iść do przodu. Wtedy jeszcze nie wiedziałeś, że za szafą czają się potwory”.
Przykłady anegdotPoniższe przykłady pochodzić będą z książki pana Przemysława Słowińskiego pod tytułem „Najlepsze anegdoty o sławnych ludziach”.
a) Przykład pierwszy – Mark Twain, pisarz
„Jedna z wielbicielek zapytała Marka Twaina:
– Czy w miłości ma pan szczęście czy pecha?
– Niestety, pecha. Jedyna kobieta na świecie którą kocham, wyszła za mąż.
– Czy będę niedyskretna, jeśli spytam za kogo?
– Za mnie”.
Anegdota ta jest wzorcowa. Jest zabawna, nieprzewidywalna i zaskakująca. My, jako czytelnicy, jesteśmy w stanie naprawdę się zmartwić, że jedyna miłość pisarza wyszła za mąż (w naszych domysłach) za kogoś innego. Kiedy jednak okazuje się, że pechem jest spełnienie marzeń, możemy pozwolić sobie na chwilę refleksji, zastanowienia. Czy każda spełniona i odwzajemniona miłość jest pechem? A jeśli nie, to dlaczego Mark Twain twierdzi, że jest? Należy jednak pamiętać o tym, że często takie anegdoty nie są prawdziwe. Używa się w nich sławnych nazwisk tylko dlatego, że takie się lepiej sprzedają. Historia o „piesku Burku” lub anonimowym „Jasiu” jest o wiele mniej ciekawa. Dobra anegdota jest trochę jak plotka.
b) Przykład drugi – Pablo Picasso, malarz
„Do pracowni Pabla Picassa wszedł kiedyś nowy listonosz. Oddał malarzowi list, rozejrzał się i powiedział:
– Zdolnego ma pan synka…
– Dlaczego pan tak myśli? – zapytał Picasso.
– Przecież widzę – tyle tu rysunków”.
Często anegdoty wymagają od nas jakiejś wiedzy lub znajomości kontekstu. Przecież gdybyśmy nie wiedzieli, kim jest Pablo Picasso, anegdota straciłaby sens. Opowiadając anegdotę, musimy się zastanowić, czy nasz rozmówca jest w stanie odczytać nasz kod kulturowy. Aby zrozumieć powyższy przykład, musimy wiedzieć, że Picasso był malarzem, a także, że miał swój specyficzny styl, do złudzenia przypominający dziecięce bohomazy. Dobrze jest też wiedzieć, że był artystą niezwykle płodnym.
c) Przykład trzeci – Albert Einstain, fizyk
„Albert Einstein lubił grać na skrzypcach. Pewnego wieczoru, gdy popisywał się przed znajomymi swą grą, zauważył, iż jeden z nich, świetny komik – O
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!