Dramat romantyczny – Gatunek literacki
Dramat romantyczny jest dość specyficzną odmianą dramatu, który pojawił się już w starożytnej Grecji i tamtejszych obrzędach odbywających się na cześć boga Dionizosa. Wtedy powstały jego klasyczne formy – komedię, d. satyrowy oraz tragedię. W średniowieczu był jeszcze inna, zupełnie nowa odmiana, a mianowicie d. liturgiczny. Był on ściśle powiązany z religią, a miejscem toczenia się akcji stały się głównie kościoły. Jednak ten, który dzisiaj dokładnie przedstawiam, został ukształtowany w okresie romantyzmu – stąd drugi człon tej nazwy. Miało być to przeciwieństwo dramatu klasycystycznego, który istniał już od wielu lat. Nawiązywał on do twórczości Williama Szekspira, utworzonego w baroku dramatu hiszpańskiego oraz dramaturgii mieszczańskiej, prościej nazywanej melodramatem. Ze względu na swoje cechy budowy nie jest przystosowany do wystawiania na scenie. Dramat romantyczny możemy kojarzyć sobie z ogromnym obrazem, na którym nie tylko pierwszy plan ma znaczenie. Owszem jest ważny. To na nim się najpierw skupiamy – wygląd i zachowanie postaci, ruch w głównych grupach. Jednak później dociera do nas, że jest coś jeszcze, co buduje nastrój danego dzieła. To właśnie tło tego wszystkiego. Coś, bez czego obraz, mimo że piękny, to nie wyglądałby tak samo efektownie. Daleka perspektywa oraz osadzenie w czasie danego wydarzenia w pełni oddaje przekaz. Tak samo jest w tym gatunku. Drugi plan jest równie ważny jak pierwszy, często wręcz nie możemy odróżnić mniej ważnych rzeczy od głównych.
Cechy dramatu romantycznego:
– złamana zostaje tutaj zasada trzech jedności (decorum). Czas jest o wiele dłuższy niż dwadzieścia cztery godziny (w klasycznym akcja zazwyczaj toczy się od zmierzchu do świtu, rzadziej trwa dłużej, jednak nie przekracza doby). Nie ma tutaj tylko jednego miejsca, w którym rozgrywają się przedstawione w utworze sytuacje. Bohaterowie przemieszczają się, podróżują, (między innymi odwiedzają cmentarz, willę pod Wilnem czy też więzienny korytarz) co sprawia, iż niemożliwym staje się odtworzenie go w teatrze – zwłaszcza mowa jest tu o tym pochodzącym z antyku, ponieważ dzięki obecnym technologiom jesteśmy w stanie tam go zaprezentować.. Często również czytelnicy mają problemy z zrozumieniem czytanej treści. Jest to skutkiem nieprzestrzegania ostatniej zasady – jedności akcji. Zamiast jednego, głównego problemu, w utworze poruszanych jest ich wiele naraz oraz są one prawie tak samo istotne. Widać to wyraźnie w ,,Dziadach’’ autorstwa naszego narodowego wieszcza – Adama Mickiewicza. Aby w ogóle starać się zrozumieć problematykę utworu trzeba iść dość nietypowo. Najpierw czytamy drugą część, następnie czwartą, trzecią, pierwszą i na końcu ustęp – dla wielu z nas z pewnością jest to dość dziwne, gdyż nie tak liczby rosną, jednak t jest najwygodniejsza droga do zrozumienia przekazywanych treści.
– ważną rolę pełnią tutaj uczucia – emocje pozytywne jak i negatywne są bardzo mocno akcentowane w dramacie romantycznym. Takim jednym z przykładów jest wielka, nieszczęśliwa miłość. Spójrzmy na przykładzie utworu zatytułowanego ,,Kordian’’. Tutaj jednak to nie kobieta jest u postaci literackiej na pierwszym miejscu. Jego silne uczucia skierowane są do ojczyzny, gdyż wcześniej dwie poznane kobiety nie były nim zainteresowane. Kochał on ją ponad wszystko i bez wahania oddałby za nią życie. Inną historią z jego życia jest zauroczenie się Laurą. Był on wtedy piętnastoletnim chłopcem, a ona dorosłą, o wiele starszą od niego kobietą. Załamanie jego z powodu nieodwzajemnionych uczuć mało nie doprowadziły młodego bohatera do popełnienia samobójstwa. Na całe szczęście udaje się go uratować przed tak pochopną decyzją jaką jest odebranie sobie życia. Zaczął wtedy podróżować po kontynencie europejskim, szukając czegoś, jakiejś idei, która by go prowadziła przez całe jego jestestwo. We Włoszech spotyka Wiolettę, jednak kobieta okazuje mu uczucia jedynie ze względu na posiadany przez niego majątek. Mężczyzna doszedł na szczęście do wniosku, że w świecie najważniejszą wartość ma pieniądz. Wartości moralne według niego nie są przestrzegane. Na szczycie jednej z alpejskich gór o nazwie – Mont Blanc odnalazł swoje powołanie. Tam też zadecydował o pomocy swojej ojczyźnie w uwolnieniu się z nieszczęścia. Innym przykładem uczucia dostrzeganego w tym gatunku utworów jest słaba kondycja psychiczna. Jest to głównie odniesienie do wątków miłosnych, gdyż jeżeli bohater nie mógł się pogodzić z tym, iż jego wybranka go po prostu nie kocha, to załamywał się oraz w konsekwencji tego próbował odebrać sobie życie. To pokazuje jak bardzo nieprzemyślane oraz pochopne decyzje były przez postaci w utworach podejmowane. Myślę, że tu chodzi również o coś innego, a mianowicie abyśmy my, jako czytelnicy utworów z tego gatunku, najpierw kilka razy zastanowili się nad zamierzonymi czynami, gdyż niektórych nie da się już cofnąć. Odpowiedzmy sobie na pytanie. Skoro druga połówka nas rzuciła, to może nie byliśmy jej pisani. Czy z tego powodu trzeba odebrać sobie życie? Przecież gdzieś na świecie istnieje ktoś, kto na nas cierpliwie czeka. Musimy tylko być wytrwali i go/ją znaleźć.
– występowanie kompozycji otwartej lub prościej mówiąc – luźnej. Wątki nie są ze sobą silnie powiązane (tak jak na przykład w prozie, gdzie akcja toczy się po kolei, a skupienie jest głównie na jednej postaci literackiej oraz w mniejszym stopni ludziach z którymi rozmawia bardzo często), przez co pojawia się problem, o którym wspominałam we wcześniejszym punkcie. Wydarzenia są przerywane przez inne i dopiero po kilku stronach do nich wracamy. Zacierają się związki pomiędzy jedną, a drugą sceną. Rzucającym się w oczy faktem jest również brak wyraźnego zakończenia. Nie wiemy jakie są dalsze losy bohaterów, ale także czytając książkę przewracamy kolejną kartkę w nadziei, że będzie ciąg dalszy, ponieważ ciężko nam zaakceptować fakt, że czasem nawet w środku akcji autor postanowił zakończyć pisanie. Też trzeba zauważyć, że nie ma wstępu, jaki często można zaobserwować na przykład w prozie. Sięgając po książkę, my ,,wpadamy’’ do tamtejszego świata. Na przykładzie ,,Dziadów’’ można powiedzieć, iż istnieję dwa główne wątki:
Historyczno-polityczny, w którym zawarte były:
– męczeństwo (martyrologia) narodu polskiego – byliśmy wtedy od zaborami między innymi Rosji. Władze tutaj tępiły inteligencję, przez co wielu naukowców, nauczycieli, czy po prostu ludzi wykształconych było zmuszonych wyjechać, ratując tym samym swoje życie. Ci, którzy jednak postanowili zostać, często byli łapani, torturowani, a później wywożeni na Syberię czy też w głąb Rosji na zesłanie bez możliwości szybkiego powrotu
– mesjanizm – wierzono, iż pisarze, poeci byli powołani przez Boga, a ich misją było poprzez pisane przez nich utwory, podtrzymywanie narodu na duchu oraz dodawanie mu sił do dalszej walki z okupantem
– obraz społeczeństwa polskiego – w oczach zaborców byliśmy dość dziwnym narodem. Nigdy nie odpuszczaliśmy, zawsze zaciekle walczyliśmy o swoją ojczyznę
– przemyślenia na temat pojedynczej jednostki – głównie do tego odnosi się fragment zatytułowany ,,Wielka Improwizacja’’
Metafizyczny:
– walka dobra ze złem – dobrze widać to podczas ,,snu’’ Konrada, kiedy to anioły walczą z diabłami o przejęcie kontroli nad jego duszą
– pokazanie prawdy – prawdziwym twórcą naszej historii jest Bóg – świadczy o tym na przykład bajka Żegoty
– ważną cechą, która również uniemożliwia przedstawienie dramatu romantycznego na scenie jest obecność świata nadprzyrodzonego. Pojawiające się duchy oraz zjawy pokazują wierzenie ówczesnego społeczeństwa. Wierzyli oni, iż świat duchowy mimo iż niewidoczny, to istnieje. Pragnęli się z nim skontaktować, więc starali się je przyzywać lub we śnie z nimi porozmawiać.
– łączenie się tragizmu (śmierć, cierpienie) z komizmem (zabawne sytuacje) jest również dość nietypowym połączeniem. Przecież jest taki gatunek jak tragedia oraz komedia. Po to zostały one stworzone i wyodrębnione, aby jakoś rozdzielić te dwa skrajnie różne uczucia. Ciężko przecież pogodzić płacz z śmiechem, a smutek z radością. Dramat romantyczny je bez problemu łączy. Stoi za tym w głównej mierze luźna kompozycja, która nie określa sztywno zasad.
– występowanie elementów lirycznych – obecność rymów (jako przykład można tutaj podać wypowiedzi chóru w drugiej części ,,Dziadów’’. W przypadku ,,Nie-Boskiej’’ komedii narrator ma cechy podmiotu lirycznego. Wypowiedzi jego cechuje emocjonalność.
– bohater łączący w sobie cechy nieszczęśliwego kochanka jak również buntownika. W ,,Konradzie Wallenrodzie’’ mamy dobrze to zobrazowane. Bohater zakochał
– synkretyzm rodzajowy jest kolejną, niezwykle istotną cechą budowy. Czym jest w ogóle ten cały synkretyzm? Pojęcie to odnosi się do połączenia ze sobą aspektów z wszystkich rodzajów literackich. Z epiki możemy tu zauważyć obecność bohaterów, możemy powiedzieć, gdzie dokładnie ma miejsce przedstawiona w utworze akcja jak również określić (mniej lub bardziej dokładnie) czas. Możemy tu również odnaleźć fragmenty wypowiadane przez narratora. Z elementów lirycznych mamy tutaj rymy obecne na końcu wersów. Z dramatu natomiast mamy podział na akty i sceny, didaskalia oraz podział na role.
Jednak pomimo tylu elementów burzących jedność dramatu, spaja go nadrzędna wobec całego dramatu postać narratora oraz główny bohater. Można do tego dodać jeszcze postacie drugoplanowe bądź epizodyczne pojawiające się we wszystkich częściach.
Przez swoją asceniczność, dramat ten pojawił się po raz pierwszy dopiero w dwudziestym wieku, głównie dzięki Stanisławowi Wyspiańskiemu.
Przedstawiciele piszący dramaty romantyczne (w Polsce i na świecie)
– Victor Hugo
– Alfred de Musset
– Juliusz Słowacki
– Adam Mickiewicz
– Zygmunt Krasiński
Przykłady dramatów romantycznych:
– ,,Kordian’’ autorstwa Juliusza Słowackiego
– ,,Dziady’’ autorstwa Adama Mickiewicza
– ,,Nie-Boska komedia’’ autorstwa Zygmunta Krasińskiego
– ,,Lorenzaccio’’ autorstwa Alfreda de Musseta
– ,,Maria Tudor’’ autorstwa Victora Hugo
– ,,Hernani” autorstwa Victora Hugo
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!