Poemat heroikomiczny – gatunek literacki

W dzisiejszej pracy wyjaśnię, czym jest gatunek literacki – poemat heroikomiczny. Podam przykłady utworów, gdzie można go znaleźć i wymienię autorów, którzy w swoich dziełach uwzględnili ten właśnie gatunek. Podam również cechy gatunkowe poematu heroikomicznego, głównie na podstawie jednego z utworów. Zacznę od tego, czym jest gatunek literacki, a mianowicie jest to forma utworu literackiego. Istnieje wiele gatunków literackich, które odnoszą się do czegoś. Może się on odnosić do: liryki (na przykład: hymn i fraszka), epiki (na przykład: opowiadanie i bajka narracyjna), dramatu (na przykład: komedia i tragedia), połączenia cech różnych rodzajów literackich (na przykład: ballada i poemat heroikomiczny), pogranicza z lekturą, publicystyką i nauką (na przykład: reportaż i esej).
Poemat heroikomiczny jest gatunkiem, który ma charakter komiczny. Łączy on w sobie powagę i styl wypowiedzi z niepoważnym tematem. Nawiązuje on do gatunku eposu bohaterskiego (właśnie dla tego bywa nazywanym antyepopeją), ale ma jedynie ośmieszyć ten gatunek literacki. Wykorzystanie go ma na celu wzmocnić efekt komiczny oraz zwrócenie uwagi na problemy, które są poruszane w utworze. Kolebką tego gatunku jest starożytna Grecja. W XVII i XVIII wiek to okres rozwoju i zwiększenia popularności tego gatunku. Około V wieku przed naszą erą powstał utwór „Batrachomyomachia” (wojna żab z myszami), uważa się go za wzór poematu heroikomicznego. Gatunek ten odwzorowuje cechy antycznego eposu bohaterskiego (na przykład utwór „Iliada”).
Cechami gatunkowymi na podstawie poematu „Monachomachii” Ignacego Krasickiego są: obecność bohatera zbiorowego, dwa plany wydarzeń (ziemski oraz pozaludzki), obecność scen walki, liczne porównania homeryckie oraz apostrofy. Najbardziej charakterystyczną cechą gatunkową jest komizm, który jest osiągany różnorodnymi środkami. Przykładami tej cechy jest kontrast między rangą bohaterów a sposobem ich zachowania i wykonywania działań.
Wymienię teraz wszystkich znanych mi polskich autorów, którzy pisali swoje utwory jako gatunek powieści heroikomicznej, ale podam również jednego zagranicznego autora.
Pierwszym autorem będzie Ignacy Krasicki, napisał on takie utwory jak:
1. „Monachomachia”
Jest to utwór, o którym wspominałam już wcześniej wymieniając cechy gatunkowe gatunku powieści heroikomicznej na podstawie właśnie tego poematu. Jest to dzieło, które opowiada o wojnie mnichów. Kiedy zostało wydane w 1778 (anonimowo), wywołało uznanie u twórców epoki oświecenia. Doprowadziło ono również do zdenerwowania hierarchii kościelnej. Charakterystyczny jest dynamizm i komizm utworu. Głównym motywem tekstu jest walka między mnichami dwóch zakonów, karmelitów i dominikanów. Mnisi walczą przy użyciu sandałów, talerzy, pasów i szklanek. Zebranych godzi dopiero puchar, na jego widok wszyscy krzyczą: „Zgoda!”. Wojnę mnichów autor opisuje stylem, który jest pełny patosu. Używa on poważnych określeń oraz porównań homeryckich. Bójki są przedstawione niczym sceny batalistyczne, przywołujące grecką boginię niezgody. Żeby lepiej przybliżyć format tego utworu, przytoczę z niego fragmenty:
„Wojnę domową śpiewam więc i głoszę,
Wojnę okrutną, bez broni i miecza,
Rycerzów bosych i nagich po trosze,
Same ich tylko męstwo ubezpiecza”
Celem utworu jest ośmieszenie zachowań, które pojawiają się wśród duchowieństwa (na przykład pijaństwo i lenistwo). Krasicki musiał się bronić przed pretensjami obrażonych ludzi. Właśnie dlatego napisał:
„I śmiech niekiedy może być nauką,
Kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa,
I żart dowcipną przyprawiony sztuką
Zbawienny, kiedy szczypie, a nie kąsa.”
„Myszeida”
Utwór ten został wydany w 1775 roku, jest napisany oktawą (jest to sfora złożona z ośmiu wersów) i jest zapisany w dziesięciu księgach. Nawiązuje on do legendy o królu Popielu. Jest to utwór, który opowiada o wojnie kotów (pod dowództwem Mruczysława) z wojskami szczurzo-mysimi (pod dowództwem Gryzomira). Poemat zawiera przemówienia kotów i myszy przed pojedynkami, uroczyste pogrzeby i dokładne przeglądy wojsk. Styl poematu jest uroczysty i podniosły. W swoim utworze autor wyśmiewa literacką manierę baroku i sentymentalizmu. Wydaje się, że fabuła i postacie są bezpiecznym rozwiązaniem dla autora, ale także „Myszeidę” odczytywano jako dzieło aluzyjne. Celem utworu jest wykpienie tradycyjnej historiografii, która nie liczyła się prawie w ogóle z prawdą historyczną (posługiwała się bardzo chętnie baśnią i legendą).
„Antymonachomachia”
Utwór został wydany po raz pierwszy w 1780 roku, anonimowo. Dzieło zawiera 6 pieśni, które są podzielone na oktawy. Głównym powodem powstania „Antymonachomachii” była odpowiedź na głosy krytyki. Jest to przeciwieństwo „Monachomachii”, utwór zawiera pochwały życia zakonników opisane w sposób ironiczny. Treścią utworu jest historia klasztoru, do którego wiedźma podrzuca egzemplarz „Monachomachii”, wywołuje to ogromne oburzenie wśród mnichów. W utworze są liczne momenty ofensywne, jest także lekkie wzruszenie i zażenowanie. Przytoczę teraz fragmenty z tego dzieła, które według mnie naj