Powieść – Gatunek literacki

Powieść. Można założyć w ciemno, że każdy z nas, jak interesuje się szeroko pojętą literaturą, przynajmniej raz w życiu przeczytał powieść. Jak długi i szeroki jest świat, powieść była, jest i będzie jednym z filarów współczesnej i nie tylko literatury. Czym tak naprawdę jest powieść, jak to zdefiniować, żeby dać temu jasny obraz?

Powieść to przede wszystkim proza. Każdy wielki twórca powieści od Tolkiena, poprzez Rowling czy nawet Bułhakowa który stworzył „Mistrza i Malogrzate” jest prozaikiem, więc system pisowni jest bardzo rozbudowany. Każda z tych książek, czy to Władca Pierścieni, czy Hobbit czy Harry Potter to są grube, kilku tomowe czy też rozłożone na kilka części księgi, mające po 500-600 stron. Poziom rozbudowania fabuły, otoczenia w jakim obracamy się czy też szczegółowość opisu postaci nigdzie indziej nie jest tak wielka jak właśnie w powieści.

Powieść jest spektrum tak ogromnych możliwości, że tak naprawdę można ją podzielić tak naprawdę na nieskończenie wiele rodzajów : historyczna, romantyczna, dramatyczna, fabularna. Tak naprawdę dzisiaj powieść może być napisana o wszystkim i tyczyć się każdej materii życia. Jedyne co może nas ograniczać to własna wyobraźnia.

Historię powieści można datować na czasy antycznej Grecji, czyli bardzo bardzo dawne dzieje. Jako pierwszego uznaje się greckiego autora czyli Ksenofonta z Efezu który napisał „Opowieści Efejskie”. Określa się to głównie jako gatunek z pogranicza melodramatu i powieści agresywnej, niemal konfrontacyjnej. W ogóle greckie powieści tamtego okresu miały sznyt ostrości bardzo takiej mocnej ciemnej barwy, nacechowanej walecznością, agresywnością. Ciężko tutaj mówić o czystej klasycznej powieści, bliższej temu mogłyby być nawet elementu hymnu które częściej odnosiły się do elementu patriotyzmu czy podniosłości.

Złotą epoką w historii powieści było na pewno średniowiecze, okres XVII, XVIII czy nawet XIX wieku, kiedy wychodziły z pod piór prace które do dzisiaj określa się mianem perły w literaturze. Pierwszym sygnałem świadczącym o tym jak potężnie brzemię tkwi w powieści dał niejaki Miguel de Cervantes. Tak jest mówimy tutaj o niczym innym jak o Don Kichot’cie. Do dzisiaj jest to postać kult, która przewija się niemal codzien w naszej mówię potocznej, ale mało kto może wie, że pierwsza część tego utworu powstała w 1605 roku. 415 lat temu, prehistoria, okres niewyobrażalny do ogarnięcia, a mimo to, powieść dalej ma wiernych fanów, a wiele nakładów do dzisiaj jest w czołówce najchętniej czytanych na świecie. Przygody legendarnego już szlachcica idealnie obrazują glebie powieści. Szeroko rozbudowana fabuła, genialna narracja i opis bohatera, uzmysławialy nam, jaką możliwość może nam stworzyć życie, przecież ta powieść pamięta kilkanaście okresów świata, wiele dramatów, wojen, a mimo to dalej jest chętnie czytana. Chętnie omawiana a fabuła stanowi niemal ponadczasowy monument historyczny.

Bardzo duży wkład w rozwój powieści miało na pewno powstanie epoki oświecenia, potocznie zwana epoką czy też wiekiem filozofów. Przełom XVII do XIX wieku ukształtował tak naprawdę istotę powieści. Wykreowała się ta sytuacja w Anglii na przełomie owych wieków, kluczowymi postaciami tego zabiegu byli tacy twórcy jak Daniel Defoe który stworzył ikoniczną serie przygód o Robinsonie Cruzoe czy Henry Fielding, twórca Amelii, Josepha Andrewsa czy Shameli. Anglia stała się prekursorem stylu powieści, do dzisiaj przyjmuje się Anglię jako ojczyznę narodzin gatunku literackiego takiego jakiego znamy dzisiaj.

W Polsce pierwszą powieścią napisaną datuje się na rok 1775 kiedy Ignacy Mościcki tworzy „Mikołaja Doswiadczynskiego przypadki”. Książka ukazuje się na światło dzienne w 1776 roku. Książka napisana w formie niemal pameiynkkowej oczami głównego bohatera, powieść została napisana w III księgach, a każda opisuje inny okres w życiu bohatera. Pierwsza opisuje głównie dzieciństwo i czasy dorastania. Druga opisuje edukację na wyspie Nipu. Ostatnia skupia się głównie na relacji obyczajowej. Ta część jest tak naprawdę największy i takim głównym odniesieniem powieściowym. Ma najwięcej elementów które mogą opisywać te książkę jako powieść.

Złoty okres powieści przypada na przełom XIX wieku, kiedy obsypywalo powieściami które do dzisiaj opisuje się jako powieści kultowe. Jako pierwszych można wymienić dwóch rosyjskich pisarzy. Lew Tołstoj i Fiodor Dostojewski. Nawet laik literatury na pewno nie raz i nie dwa słyszał o takich dziełach jak „Zbrodnia i kara” „Anna Karelina” „Wojna i pokój” czy „Bracia Karamazow” a takich powieści można byłoby jeszcze mnożyć i mnożyć. Urodzony w 1828 roku Tołstoj był zresztą uważany za największą postać moralną ówczesnej Rosji. Człowiekiem z którym każdy w kraju musiał się liczyć. W Polsce zachował się fragment jednej z powieści którą czytał pisarz w roku bodaj 1907 czy już niedługo przed swoim zgonem który nadszedł w roku 1910. Nie doczekał przyznawania nagrody Nobla ale wszyscy są zgodni, że gdyby była przyznawana za tamten okres to taka dla Tołstoja byłaby praktycznie formalnością. O tym jak odbierana jest osoba Lewa Tołstoja niech świadczy pewien ranking.