Powieść poetycka – Gatunek literacki

W niniejszej pracy wyjaśnię czym jest gatunek literacki-powieść poetycka-, podam czym się ten gatunek charakteryzuje, w jakich utworach można znaleźć ten gatunek oraz kogo uważa się za stworzenie wzoru gatunkowego w powieści poetyckiej. Na początku wyjaśnię czym jest gatunek literacki. Jest to forma utworu literackiego, może być ona nadrzędna do odmiany gatunkowej lub podrzędna w stosunku do rodzaju literackiego.
Powieść poetycka jest gatunkiem, który wywodzi się z Anglii (jednak dość szybko rozprzestrzenił się po Europie), powstał on w epoce romantyzmu. Jest to utwór wierszowany, który ma charakter epicko-liryczny i jest on odmianą poematu epickiego (określa się go tą nazwą od 2 połowy XIX wieku, w dzisiejszych czasach określa się go także jako „powieść”). Należy on do gatunków synkretycznych, przez co łączy w sobie elementy dramatu, liryki i epiki. Powstanie powieści poetyckiej jest związane z popularną w romantyzmie opozycją do poetyki klasycystycznej. Za początkowego prekursora (w tym przypadku osobę, która w danej dziedzinie wyprzedza współczesnych ludzi) takiej formy literackiej wypowiedzi uznaje się Waltera Scotta. Napisał on utwory o tematyce historycznej, np.: „Pieśń ostatniego minstrela”, „Pani jeziora”, „The Lord of the Isles”, które zyskały niezwykłą popularność na początku XIX wieku i wywarły one olbrzymi wpływa na literaturę europejską. Ostatecznie to George Byron stworzył wzór gatunkowy powieści poetyckiej, można to zauważyć w takich utworach jak „Korsarz”, „Giaur”, „Narzeczona z Abydos”, „Oblężenie Koryntu”, „Więzień Chillonu” i „Lara”. Zasługami, które Byron wprowadził do powieści poetyckiej to na przykład: wprowadzenie orientalnej scenerii i stworzenie nowego typu bohatera. Nazywa się go bohaterem bajronicznym. Jest to bohater, który jest obdarzony tajemniczą biografią, skłócony ze światem i owładnięty silnymi namiętnościami.
Wymienię teraz wszystkie znane mi cechy gatunkowe powieści poetyckiej. Są to rozbudowany utwór wierszowany, synkretyzm gatunkowy (jest to połączenie elementów lirycznych i epickich), nikły dystans między narratorem a bohaterem, obecność zwrotów kierowanych wprost do czytelnika, postać narratora często stanowi maskę dla samego twórcy, narrator oceniający postawę bohatera, subiektywizacja (w tym przypadku słowo to oznacza uczynienie czegoś stronniczym) opowiadania i opisu. Ostatnią cechą, jaką podam w mojej pracy będzie dotyczyła fabuły. Powieść poetycka ma luźną fabułę o fragmentarycznej kompozycji (często nie respektuje praw chronologii), jest ona nasycona momentami dramatycznymi. Występują tam również luki i zakłócenia chronologiczne, jest wiele miejsc tajemniczych i niedopowiedzianych.
Wymienię najbardziej znanych polskich autorów i podam tytuły utworów, które napisali w gatunku powieści poetyckiej, wyjaśnię również, dlaczego są to utwory z tego gatunku.
Pierwszym z nich będzie zapewne wszystkim znany autor, czyli Adam Mickiewicz. Napisał on utwory, takie jak:
„Grażyna”, przytoczę teraz fragment tego utworu, aby przybliżyć bardziej jak narrator prowadzi dialog z czytelnikiem, odsłaniając przy tym swoje myśli, uczucia i przeżycia,
„W pierś ciężko zraniona i skonania bliska,
Padła niema, to nogi ściskając książęce,
To załamane k`niemu wyciągając ręce:
„Przebacz, mężu mój, pierwsza i ostatnia zdrada!”
Książę płacze, podnosi, zemdlona upada.
Skonała. – Wstał i odszedł, i rękami oczy
Zakrył i stał. – Ja wszystko widziałem z uboczy.
A gdy z Rymwidem jęli kłaść na łoże ciało,
Umknąłem. – Wiecie wszyscy, co się dalej stało.
Tyle on giermek gadał pod sekretem zrazu,
Lecz ze śmiercią Rymwida minął strach zakazu
(Bo Rymwid wzbronił o tym przed ludem rozplatać).
Wieść tłumiona poczęła coraz szerzej latać;
Dziś żadnego nie znajdziesz w nowogródzkiej gminie,
Co by ci nie zanucił piosnki o Grażynie.”

„Konrad Wallenrod”
Opowieść o losach Waltera Alfa prowadzi narrator, ale w tym dziele pojawia się wiele pieśni i fragmenty liryczne. Elementami dramatu są tutaj dialogi bohaterów (przykładami mogą być tu rozmowy tytułowego bohatera z Aldoną). Jest to utwór, który ma fragmentaryczną (synonimem do tego słowa może być „niekompletny” lub „cząstkowy”) i podzieloną fabułę. W tym utworze zastosowano inwersję czasową, związki przyczynowo skutkowe również uległy zmianie. W taki sposób autor uzyskał nastrój tajemniczości, nastrój ten łączy się z elementami krajobrazu, które budują nastrój grozy. Ta forma dzieła Adama Mickiewicz jest kunsztowna, w większości to dzieło zostało napisane regularnym jedenastozgłoskowcem. Szczególną uwagę przykuwa heksametr polski.

Innym również znanym autorem jest Juliusz Słowacki, napisał on takie utwory jak:
„Mnich”
Opowieść rozpoczyna się wprowadzeniem, z którego czytelnik może wywnioskować, że historii została zapisana przez synajskiego mnicha-skrybę. Jest to zapis przed śmiertelnej spowiedzi Araba, który jest chrześcijańskim zakonnikiem. Pod wpływem piękna napotkanego klasztoru oraz uwiedzony jego obrządkiem, porzuca religię swoich ojców. Zostaje on wyklęty przez